Εξαιρετικά ενδιαφέροντα ευρήματα δημοσκόπησης στην Τουρκία - "Όλοι είναι εχθροί, οι Τούρκοι δεν έχουν φίλους"

Ενενήντα τοις εκατό (90%) των Τούρκων πολιτών διάκεινται εχθρικά προς την Αμερική. 80% εναντίον της Ευρώπης, 70%  εναντίον της Ρωσίας και 75% εναντίον του ίδιου του ΝΑΤΟ. Ταυτόχρονα θέλουν την ανάπτυξη δικών τους οπλικών συστημάτων για να μην εξαρτώνται από τρίτους και εναντιώνονται σε οικονομικές και πολιτικές ελίτ που θεωρούν ότι έχουν υπερεξουσίες πάνω στο κράτος τους.Αυτά είναι μόνο μέρος των ευρημάτων δημοσκόπησης κοινής γνώμης στην Τουρκία που παρουσιάστηκε αυτή την εβδομάδα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Τη δημοσκόπηση διενέργησε το Center for American Progress[i] μεταξύ 2-12 Νοεμβρίου 2017 με δείγμα περίπου 2.500 Τούρκων πολιτών.
Τα αποτελέσματα της δημοσκόπησης μάς βοηθούν να κατανοήσουμε το πώς εξελίσσεται η τουρκική κοινωνία. Βασικό συμπέρασμα που εξάγεται είναι πως ο αυτοπροσδιορισμός ως Τούρκος, η σημασία της θρησκείας, η γλώσσα και η πεποίθηση ότι η Τουρκία αποτελεί τον φυσικό ηγέτη του μουσουλμανικού κόσμου, αποτελούν ακρογωνιαίο λίθο της τουρκικής κοινωνίας.   
Αυτά τα χαρακτηριστικά είναι ανεξάρτητα από τις πολιτικές πεποιθήσεις των ανθρώπων και υποδηλώνουν την ανάπτυξη ενός νέου τουρκικού εθνικισμού σε ευρύτερα στρώματα της τουρκικής κοινωνίας. Η καθολική σχεδόν πεποίθηση σε αξίες ανεξαρτήτως πολιτικών επιλογών ισχύει και για τις αρχές της δημοκρατίας, της ελευθερίας της έκφρασης και της κοσμικότητας του κράτους. Εύρημα αξιοσημείωτο λαμβάνοντας υπόψη όσα βλέπουμε να βιώνει ο τουρκικός λαός τα τελευταία χρόνια.
Το σημείο όμως στο οποίο διαφαίνεται η βαθιά διαίρεση στην κοινωνία είναι όταν στην εικόνα εισχωρεί ο Ερντογάν. Παρουσιάζεται μια ακραία πολωμένη κοινωνία. Οι ψηφοφόροι του κόμματος του Ερντογάν, Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) εγκρίνουν στην τεράστιά τους πλειοψηφία τις πολιτικές του Ερντογάν, βλέπουν ευοίωνο το μέλλον και υποστηρίζουν στην πλειοψηφία τους (έστω και με μικρή διαφορά) τις αποφάσεις και τα μέτρα που έχουν παρθεί μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα στη χώρα. Στην αντίπερα όχθη οι ψηφοφόροι των υπόλοιπων κομμάτων, ακόμη και αυτού του συνεργαζόμενου με τον Ερντογάν MHP, εκφράζονται με τον ακριβώς ανάποδο τρόπο. 
Βλέπουμε ότι η Τουρκία, παρά τις διαιρέσεις και τις πολιτικές αντιπαραθέσεις, έχει αναπτύξει μια ομοιογένεια σε μεγάλες ομάδες του πληθυσμού. Οι πολιτικές επιλογές που έκανε ο Ερντογάν, ειδικότερα από το 2015 και εντεύθεν, έχουν δημιουργήσει ένα αρκετά συμπαγές μέτωπο, το οποίο θέτει ψηλά τις αξίες του αυτοπροσδιορισμού με βάση την εθνότητα, τη θρησκεία, τη γλώσσα.  Η εθνικιστική στροφή που έκανε για να μεγαλώσει την εκλογική του βάση, μετά τις χαμένες εκλογές του Ιουνίου του 2015, έχουν κερδίσει έδαφος στο σύνολο της κοινωνίας. 
Αυτό το σημείο ίσως να είναι και το μεγαλύτερο επίτευγμα του Ερντογάν σε όλα αυτά τα χρόνια που βρίσκεται στην ηγεσία της Τουρκίας. Έχει προσδώσει στην κοινωνία και το έχουν υιοθετήσει και οι πολιτικοί του αντίπαλοι, ένα νέο τουρκικό εθνικισμό.
Ο Ερντογάν ωστόσο καλείται να ισορροπήσει σε μια λεπτή γραμμή. Από τη μια μπορεί να διαφαίνεται ο σίγουρος νικητής στις επόμενες εκλογές, ωστόσο το πρόσωπό του δημιουργεί μια βαθιά διαίρεση στην κοινωνία και ουσιαστικά διατηρεί την ισχύ του λόγω της μη ύπαρξης ουσιαστικής αντιπολίτευσης. Αυτό που θα μείνει ωστόσο στη μετα-Ερντογάν (όποτε αυτό συμβεί) εποχή είναι οι πολιτικές του παρακαταθήκες και ο νέος τουρκικός εθνικισμός που έχει καλλιεργηθεί.

  Τάκης Χατζηγεωργίου  

Φιλελεύθερος