Έχει η Τουρκία σήμερα επεμβατικό δικαίωμα στην Κύπρο;

  Κώστας Μαυρίδης   

Ο Πρόεδρος Αναστασιάδης έχει κατ' επανάληψην υποδείξει ότι η Τουρκία διατηρεί σήμερα «αλώβητο επεμβατικό δικαίωμα» στην Κύπρο, ανατρέποντας τη διαχρονική θέση των Κυβερνήσεων Κύπρου-Ελλάδας. Η διαχρονική θέση Κύπρου-Ελλάδας υπήρξε σαφής μετά το 1974 και την επανέφερε στο προσκήνιο ο Έλληνας Υπ. Εξ. με το έγγραφο για το σύστημα εγγυήσεων στο οποίο τεκμηριώνονται τα εξής: Το τριμερές σύστημα εγγυήσεων του 1960 πρέπει να καταργηθεί επίσημα διότι αντιτίθεται στις αρχές του Διεθνούς Δικαίου.
Για το παρόν, επειδή στην πράξη υπήρξε συστηματική παραβίασή του με αποκορύφωμα την εισβολή της Τουρκίας το 1974 και τις διατηρούμενες επιπτώσεις της από τη συνεχιζόμενη κατοχή, η Τουρκία απώλεσε τυχόν επεμβατικό/εγγυητικό δικαίωμα («έχει καταργηθεί ντε φάκτο»). Η τουρκική επίκληση του καθεστώτος εγγυήσεων είναι αυθαίρετη και γίνεται μόνο για να δικαιολογηθούν οι παρανομίες του στρατού κατοχής.
Στην πιο πάνω διαχρονική θέση Κύπρου-Ελλάδας που επανέφερε ο Έλληνας Υπ. Εξ. (ή παραλλαγή της) υιοθετούν τα πλείστα κόμματα (ΑΚΕΛ, ΕΔΕΚ, ΔΗΚΟ κ.ά.) και ο Κύπριος Υπ. Εξ. Γ. Κασουλίδης. Οι τουρκικές εγγυήσεις (όχι το όλο σύστημα εγγυήσεων) έχουν ντε φάκτο καταργηθεί λόγω της παραβατικής συμπεριφοράς της Τουρκίας. Δεν μπορεί μια χώρα (η Τουρκία) να διεκδικεί δικαιώματα βάσει Συμφωνίας που η ίδια ωμά παραβιάζει για δεκαετίες. Αυτό αποδέχτηκε ουσιαστικά η διεθνής κοινότητα και συνέχισε μετά το 1974 να αναγνωρίζει την Κυπριακή Δημοκρατία ως το μόνο νόμιμο κράτος στην Κύπρο. Στον αντίθετο δρόμο κινείται ο Ν. Αναστασιάδης (με Αβ. Νεοφύτου) επιμένοντας ότι η Τουρκία διατηρεί σήμερα επεμβατικό/εγγυητικό δικαίωμα βάσει των Συμφωνιών του 1960. Την άποψη για επεμβατικό δικαίωμα στην Κύπρο προβάλλει τελευταίως έντονα και η Τουρκία, μετά από χρόνια σιωπής.
Στο ερώτημα προς τον Πρόεδρο Αναστασιάδη κατά πόσον συνεχίζει να θεωρεί ότι η Τουρκία έχει σήμερα επεμβατικό/εγγυητικό δικαίωμα στην Κύπρο επικρατεί σιωπή. Είναι ενδιαφέρον που άλλοι προθυμοποιούνται να απαντήσουν, όχι όμως το Προεδρικό. Πάντως, όσοι επιχειρούν να «καλύψουν» τον Ν. Αναστασιάδη βρίσκονται ενάντια στην τεκμηριωμένη διαχρονική θέση Κύπρου-Ελλάδας όπως επανήλθε στο προσκήνιο από τον Έλληνα Υπ. Εξ. και ευθυγραμμίζονται (προφανώς άθελα) με την ατεκμηρίωτη Τουρκική αξίωση. Ξεκαθαρίζουμε την καθοριστική διαφορά: Άλλο να διαπραγματεύεσαι για επίσημη κατάργηση του όλου συστήματος εγγυήσεων –με δεδομένο ότι τυχόν μονομερές επεμβατικό/εγγυητικό δικαίωμα της Τουρκίας έχει καταργηθεί λόγω παραβίασης των Συμφωνιών από την ίδια– και άλλο να ξεκινάς διαπραγμάτευση αναγνωρίζοντας στην Τουρκία σήμερα μονομερές εγγυητικό δικαίωμα. 
Σημείωση: Στην ΕΕ ο κ. Γιούνκερ (Πρόεδρος της Κομισιόν) ξαναχτύπησε επιβεβαιώνοντας όσα έγραφε ο δημοσιογράφος Π. Ξανθούλλης (Ιούλιο 2017) για την στήριξη Αναστασιάδη στην αναβάθμιση της Τελωνειακής Ένωσης της Τουρκίας. Ο κ. Γιούνκερ απαντώντας γραπτώς (3/10/17 σε μένα) επιβεβαίωσε και δικαιολόγησε την προσφορά «δώρων» στο έγγραφο [Οδικός Χάρτης] που παρέδωσε στον Ερντογάν (Μάιο 2017) επειδή «το έγγραφο … εξακολουθεί να εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής της δήλωσης της 18ης Μαρτίου 2016, στην οποία παραμένει προσηλωμένη η ΕΕ», στο οποίο «η αναβάθμιση της Τελωνειακής Ένωσης [της Τουρκίας] επικροτείται». Εν ολίγοις, κατά τον Γιούνκερ, η Κοινή Δήλωση ΕΕ-Τουρκίας (18 Μαρτίου 2016) –εκδόθηκε με την στήριξη Ν. Αναστασιάδη– συνεχίζει να ισχύει σήμερα και για αυτό η ΕΕ είναι προσηλωμένη για αναβάθμιση της Τελωνειακής Ένωσης της Τουρκίας. Πάντα, με τη σύμφωνη γνώμη του Κύπριου Προέδρου. 

*Ευρωβουλευτής ΔΗΚΟ (S&D)  
costas.mavrides@europarl.europa.eu

Φιλελεύθερος