Η νέα Μέση Ανατολή: Ποιοι είναι οι μεγάλοι κερδισμένοι και οι μεγάλοι χαμένοι του πολέμου στη Συρία

FILE PHOTO. Επίσκεψη μαθητών σε χώρο υγειονομικής ταφής αποβλήτων στη Ντούμα στη Συρία. Στις περισσότερες περιοχές της χώρας επανέρχονται οι καθημερινοί ρυθμοί. EPA/Mohammed Badra

Του Μάριου Ευρυβιάδη
Οι μεγάλοι κερδισμένοι του πολέμου στη Συρία είναι το καθεστώς Άσσαντ, η Ρωσία, το Ιράν και η Χεζπολλάχ του Λιβάνου.
Οι μεγάλοι χαμένοι είναι η Τουρκία, οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Σαουδική Αραβία (μαζί με το Κατάρ) …και το Ισραήλ. Το Ισραήλ μαζί με την Τουρκία- οι δυο μεγαλύτεροι εχθροί της Συρίας- ίσως αποδειχτούν και οι μεγαλύτεροι χαμένοι.
Αν αναλογιστεί κανείς και συγκρίνει τα στρατηγικά δεδομένα της δεκαετίας του 1980-90 με τα σημερινά, θα διαπιστώσει την μεγαλύτερη στρατηγική ειρωνεία.

Τότε η Ουάσινγκτον υπήρξε αναντικατάστατη ως η χωρα «παραγωγής ειρήνης» στην περιοχή και η Μόσχα αμελητέος παράγοντας. Σήμερα συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο. Χωρίς τη στρατηγική παρουσία της Μόσχας στην περιοχή δεν μπορεί να οικοδομηθεί η ειρήνη στη Μέση Ανατολή. Σίγουρα ο Κίσσινγκερ, ο αρχιτέκτονας της αμερικανικής παρουσίας στη Μέση Ανατολή μετά τον πόλεμο του 1973, δεν είναι καθόλου ευχαριστημένος με την υφιστάμενη κατάσταση. Ούτε και το Ισραήλ.

Κατά την πρόσφατη επίσκεψη του Νετανιάχου στη Μόσχα, η προγραμματισθείσα συνάντηση του με τον Πούτιν επεκτάθηκε κατά δυο ώρες. Επίκεντρο της συνάντησης υπήρξε ο ρόλος του Ιράν στην περιοχή, με τον Νετανιάχου να απειλεί πως θα λειτουργήσει μονομερώς για να αποτρέψει τη στρατηγική παρουσία του Ιράν στην Συρία και, πιο συγκεκριμένα, στα Συριακά υψίπεδα του Γκολάν.

Μόνο μυστικό δεν είναι πως Ισραήλ και Σαουδική Αραβία υποστηρίζουν τους αποκεφαλιστές του Ισλαμικού κράτους διότι οι τελευταίοι πολεμούν τη Συρία και το Ιράν. Το πως το Ιράν θεωρείται απειλή για το Ισραήλ και μάλιστα «υπαρξιακή» αποτελεί πρωτοκλασάτη ισραηλινή προπαγάνδα. Κανείς Ισραηλινός στρατιωτικός δεν αποδέχεται αυτή τη θέση και πολλοί το έχουν δηλώσει και δημόσια.

Άλλη είναι η ανομολόγητη Ισραηλινή ατζέντα. Είναι τα υψίπεδα του Γκολάν. Οι Ισραηλινοί θέλουν να τα κατακρατήσουν όπως και στην περίπτωση με τη Δυτική Όχθη. Η κατάρρευση του καθεστώτος Άσσαντ και ο κατακερματισμός της Συρίας τους προσέφερε τα υψίπεδα στο πιάτο.

Σήμερα κάθε άλλο παρά αυτό συμβαίνει. Συριακές δυνάμεις, με τη βοήθεια της Ρωσίας και του Ιράν, βρίσκονται ήδη στα υψίπεδα του Γκολάν με το Ισραήλ να παρακολουθεί, αδυνατώντας να αλλάξει τα στρατηγικά δεδομένα.

Από τη άλλη, η Τουρκία του Ισλαμοφασίστα Ερντογάν χάνει πολύ περισσότερα από το Ισραήλ. Ο Άσσαντ παραμένει σε μια Συρία που εκ των πραγμάτων θα πρέπει να επιτρέψει την αυτονομία στους δικούς της Κούρδους, ένα γεγονός που σε βάθος χρόνου μπορεί να οδηγήσει σε ένα πρακτικά «ανεξάρτητο» κουρδικό κράτος με πρόσβαση στη Μεσόγειο. Μια τέτοια εξέλιξη συνιστά σενάριο πανικού για τη «μεγάλη» Τουρκία του Ταγίπ.

Ο Ταγίπ μπορεί, μεσοπρόθεσμα, να διαχειριστεί τα πάντα στην Τουρκία. Όχι όμως και το κουρδικό πρόβλημα σε βάθος χρόνου. Οι αριθμοί δεν το επιτρέπουν. Οι Κούρδοι σήμερα ίσως να αποτελούν μέχρι και το μισό πληθυσμό της Τουρκίας, ενώ από το 2020 θα κατάγονται στο στρατό περισσότεροι Κούρδοι παρά Τούρκοι!

Είναι θέμα χρόνου οι αριθμοί, που στις αρχές του 2000 έφεραν τους ισλαμιστές στη εξουσία, τώρα να οδηγήσουν στην ανατροπή τους. Και μαζί τους και στην ανατροπή του Ταγίπ, αν μέχρι τότε ο τούρκος ηγέτης δεν βρεί βίαιο θάνατο από χέρια δικών του τακφιριστών.

Υ.Γ. Είναι εκπληκτικό αυτό που συμβαίνει στις γερμανοτουρκικές σχέσεις. Ένας εκ των πραγμάτων αποδεδειγμένος Ισλαμοφασίστας, ο Τούρκος Πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν, κατηγορεί καθημερινά τους Γερμανούς ως «Ναζί» και αυτοί ουσιαστικά σιωπούν. Διερωτάται κανείς τι ακριβώς συμβαίνει και πως σκέφτονται οι Γερμανοί αξιωματούχοι. Προσβλέπουν μήπως στην «επόμενη» μέρα και πως οι σχέσεις μεταξύ Βερολίνου και Άγκυρας είναι τόσο σημαντικές και δεν πρέπει να ταυτίζονται με ένα ανερμάτιστο ηγέτη του οποίου οι μέρες είναι, κατά τους Γερμανούς, μετρημένες; Με βάση τη δυτική στρατηγική σκέψη, αυτή παραμένει η μόνη «λογική» εξήγηση.

Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και με τις αμερικανοτουρκικές σχέσεις. Όχι όμως αν οι Τούρκοι προχωρήσουν με την αγορά των S-400. Μια τέτοια εξέλιξη επηρεάζει τους ατλαντικούς στρατιωτικούς σχεδιασμούς του αμερικανικού Πενταγώνου. Λόγο θα έχει επίσης και το Κονγκρέσο που την περίοδο αυτή δεν έχει και τις καλύτερες σχέσεις με την Τουρκία του Ερντογάν. Η δική μου εκτίμηση είναι πως οι Τούρκοι, αναλογιζόμενοι των συνεπειών, θα κάνουν πίσω.

Από πλευράς Κύπρου αυτό που δεν πρέπει να μας διαφεύγει είναι πως η «επόμενη» μέρα δεν πρέπει να μας βρεί απροετοίμαστους. Πρέπει να ενισχύσουμε περαιτέρω τις θεσμικές, διμερείς και πολυμερείς μας σχέσεις ειδικά στο χώρο της Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής (Αίγυπτος) και να εντάξουμε σε αυτές τη Συρία και τον Λίβανο. Κατανόηση με το Ισραήλ υφίσταται, ενώ υπάρχει πάντοτε και η δυναμική πλέον παρουσία της Μόσχας στη Μεσόγειο. Το στρατηγικό αυτό γεγονός εγγυάται πως δεν θα υλοποιηθούν νόθες στρατηγικά λύσεις σε προβλήματα όπως είναι το κυπριακό. Δεν θα είναι προς το συμφέρον της Ρωσίας.

apopseis.com