Ο "μαύρος" Σεπτέμβρης του 1955 για τον Ελληνισμό της Πόλης

Του Ιάσονος Μάγνη – εθελοντή του δέλτα
ΠΕΡΙΛΗΠΤΙΚΑ ΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟ:
06 Σεπτ. 00: 06. Μικρής έκτασης έκρηξη βόμβας συμβαίνει στο χώρο του τουρκικού προξενείου θεσ/νικης. Η ζημιά που υπέστη ήταν μικρή, μερικά σπασμένα τζάμια.
06 Σεπτ. 16: 00. Σε έκτακτο δημοσίευμα η εφημερίδα Instabul express αναφέρει με τίτλο “του μπαμπά μας το σπίτι καταστράφηκε από βόμβα”, ενώ παρουσιάζει και μια “περίεργη”  φωτογραφία που δείχνει μερικά χαλάσματα του τουρκικού προξενείου...
06 Σεπτ.  17: 00~17: 30. Μεγάλη συγκέντρωση πλήθους στην πλατεία Ταξίμ. Υπολογίζονται περίπου 100.000 με  150.000 άτομα  τα  οποία  είναι έξαλλα βρίζοντας και απειλώντας τους Έλληνες... (Έλεγαν  ότι  αφού  καταστράφηκε το  σπίτι του  “πατέρα μας”, θα κάψουμε ό,τι Ελληνικό υπάρχει!!!) Πύρινοι λόγοι ακούγονται από τους οργανωτές κατά των Ελλήνων, ο όχλος ξεσηκώνεται.
06 Σεπτ. 17: 30~18: 30. Δίνεται το σύνθημα και ο εξαγριωμένος όχλος αρχίζει να σπάει, να καίει, να καταστρέφει. Μέσα σε λίγες ώρες έχουν καταστρέψει οτιδήποτε Ελληνικό υπήρχε… σπίτια, καταστήματα, βιοτεχνίες, εργοστάσια, εκκλησίες, νεκροταφεία, σχολεία, νοσοκομεία κ.α, σε ακτίνα 40 χιλιάδων τετραγωνικών χιλιομέτρων!!! Έχουν κακοποιήσει εκατοντάδες άνδρες, γυναίκες, παιδιά...

Παράλληλα χρονικά ξεκίνησε η συγκέντρωση και η απαρχή των επεισοδίων και στην Σμύρνη, που είχε ως  στόχο τους Έλληνες αξιωματικούς του ΝΑΤΟ  με  τις οικογενειές  τους!!!
06 Σεπτ. 01: 00~02: 00. Το έγκλημα έχει ήδη διαπραχθεί και τότε το “κράτος” για να επιβάλλει την τάξη κηρύττει στρατιωτικό νόμο!!!

ΑΙΤΙΕΣ  - ΠΡΟΦΑΣΕΙΣ
Εφόσον πήραμε μια γενική ιδέα για το πως κύλησε εκείνη η μαύρη ημέρα στην Κων/πολη ας αναλύσουμε τις αιτίες, για ποιο λόγο  φθάσαμε  σε  τούτο το αποτέλεσμα. Η επίσημη τουρκική εκδοχή ήταν ότι όλα οργανώθηκαν και εκτελέστηκαν από τους κομμουνιστές. Η κυβέρνηση του Μεντερές σκέφθηκε πονηρά, ώστε να καταφέρει να δικαιολογηθεί όχι τόσο στους συμμάχους της αλλά γενικά στον δυτικό κόσμο. Μην ξεχνάμε ότι ήταν εποχές του ψυχρού πολέμου, που κάθε υπερδύναμη προσπαθεί να μεγαλώσει την επιρροή της στα κράτη ανα τον κόσμο. Οι Αμερικάνοι εδώ και μερικά χρόνια είχαν γίνει σύμμαχοι και των Ελλήνων και των τούρκων ξοδεύοντας αρκετά εκατομμύρια  και προς τις δύο χώρες. Έτσι για τον  Μεντερές εάν  γινόταν πιστευτή  αυτή  η αιτία  θα είχε εξιλεωθεί  στα  μάτια του δυτικού κόσμου και από θύτης θα γινόταν θύμα. Άλλωστε γι αυτό φυλάκισε γύρω στους 50 αριστερούς, αλλά τους άφησε ελεύθερους μετά από τρεις με  τέσσερις  μήνες.

Άλλες δύο αιτίες δημοσιεύθηκαν από φιλοτουρκικές πλευρές.
Η πρώτη εξ’ αυτών έλεγε ότι η διαφορά πλέον της ποιότητας ζωής μεταξύ του Ελληνικού πληθυσμού και του τουρκικού επέφερε την ζήλεια και το μένος έναντι στους πιο ευκατάστατους Έλληνες. Ότι αυτός ήταν ο λόγος της “αυθόρμητης” καταστροφικής τους μανίας...
Ο δεύτερος ανέφερε ως άλλοθι την έκρηξη της βόμβας στο  προξενείο της Θεσ/νικης,  που επέφερε την αγανάκτηση και την ομαδική διαδήλωση στους δρόμους με τα γνωστά επακόλουθα.
Όμως πως μπορούν να γίνουν όλα αυτά πιστευτά όταν προκύπτουν τεράστια αναπάντητα ερωτήματα;

Πως γίνεται οι κομμουνιστές που δεν είχαν αρκετούς πόρους, ούτε αρκετά ενεργά  στελέχη, χωρίς αποτελεσματική οργάνωση, σε ένα κράτος που ο μηχανισμός του ήλεγχε αυστηρά το οτιδήποτε, να οργανώσουν αυτό το γιγαντιαίο επιχείρημα...;

Πως είναι εφικτό σε 1 με 1,5 ώρα μετά την έκτατη είδηση της εφημερίδας να μαζεύτηκαν ενστικτωδώς 100.000 άτομα περίπου, πλήρως  εξοπλισμένα;
Πως γίνετε κατά την διάρκεια της ίδιας ημέρας να μεταφέρθηκε η είδηση και το φωτογραφικό υλικό από την Θεσ/νικη στην Κων/πολη; Για τα δεδομένα της εποχής αδύνατον!
Πως γίνεται απλοί, φτωχοί άνθρωποι χωρίς ίχνος οργανωτικού μηχανισμού να μαζευτούν την ίδια στιγμή σε συγκεκριμένο σημείο και να καταφέρονται εναντίον μερίδας ανθρώπων, μόνο Ελλήνων ευκατάστατων και όχι άλλης εθνικότητας; Υποθέτωντας ότι το πρόβλημα τους ήταν η συγκέντρωση του πλούτου δεν θα έπρεπε να καταφέρονται ενάντια σε απανταχού πλουσίου ανθρώπου και όχι ρατσιστικά εναντίον συγκεκριμένης μειονοτικής μερίδας;

Όμως όλα αυτά όπως προκύπτουν ήταν απλές προφάσεις. Η πραγματική αιτία, σύμφωνα με τις εκτεταμένες έρευνες διαφόρων έγκριτων συγγραφέων είναι  πολύ βαθύτερη: Η νοοτροπία των νεότουρκων από το 1914 έως και σήμερα δεν έχει αλλάξει. Τα επεκτατικά τους σχέδια παραμένουν ίδια όσον αφορά την ευρύτερη περιοχή της Βαλκανικής και του Αιγαίου. Απλώς ανάλογα με την εποχή και τις ευκαιρίες που τους παρουσιάζονται κάνουν τους απαραίτητους ελιγμούς. Τότε ήθελαν να ολοκληρώσουν τη βίαιη ομογενοποίηση του κράτους τους, να εκδιώξουν οποιαδήποτε μειονότητα και η ευκαιρία τους δόθηκε απλόχερα από την Μ. Βρετανία κυρίως.

Κωδικός Κύπρος. Από το 1950 προσπαθούσαν οι Κύπριοι εντατικά να πετύχουν την ενοποίηση της νήσου με τη μητέρα Ελλάδα. Αυτό σήμαινε αυτόματα ότι η Αγγλία θα έχανε μια σημαντική αποικία και πολύ δύσκολα θα επέτρεπε κάτι τέτοιο. Διότι η Κύπρος βρίσκεται σε κομβικό γεωγραφικά σημείο, που ενώνει την Μέση Ανατολή με τον δυτικό κόσμο και ως εκ τούτου  αποτελεί σημαντικό εμπορικό και όχι μόνο πέρασμα. Έτσι όταν διαπίστωσε ότι ο ηρωϊκός αγώνας των Κυπρίων θα συνεχιζόταν, και ότι αδυνατίζει η θέση της, προσπάθησε να βρει συμμάχους. Εκτός της τυφλής συμπαράστασης των Η.Π.Α ήθελε και ένα σύμμαχο στην ευρύτερη περιοχή. Και δεν χρειάστηκε να ψάξει πολύ. Άρχισε να πιέζει την τουρκία να αναμειχθεί στο Κυπριακό. Μέχρι τότε οι τούρκοι είχαν δηλώσει ουδετερότητα και ότι το ζήτημα της νήσου είναι καθαρά Ελληνοβρετανική υπόθεση. Όμως μετά από την δελεαστικότατη πρόταση της Μ.Βρετανίας δεν γινόταν να μείνουν ασυγκίνητοι οι γείτονές μας. Χαρακτηριστικά βεβαίως είναι τα αποσπάσματα δηλώσεων αξιωματούχων του Φόρειν Όφις το 1954 που ενοχοποιούν την Μ.Βρετανία: “...ίσως θα ήταν σοφό να παροτρύνουμε περισσότερο τους Τούρκους να φανούν αντάξιοι των προσδοκίων μας. Φυσικά θα ζημίωνε σημαντικά τη θέση μας στα Ηνωμένα Έθνη αν οι Τούρκοι υιοθετούσαν ουδέτερη στάση στο ζήτημα της Κύπρου στην ατζέντα της συνέλευσης.

“Εκτός από την αποκατάσταση της τάξης στην Κύπρο, ανάγκη την  οποία  καθιστά  επιτακτική  αυτή η εξέλιξη, είμαστε υποχρεωμένοι να κάνουμε ότι περνάει από το χέρι μας ώστε να κατευνάσουμε  τους  Τούρκους αποκαλύπτοντάς τους πλήρως τις προθέσεις  μας...”

Ενώ ο συγγραφέας Robert Holland αναφέρει: “Είχε γίνει προφανές ότι η Ελληνική κοινότητα της Κων/πολης ήταν όμηρος της διαμάχης στην Κύπρο. Επομένως οι ταραχές που ξέσπασαν στις 6 Σεπτ. 1955 εις βάρος των Ελλήνων δεν προκάλεσαν και τόσο μεγάλο σοκ σε εκείνους που ήταν αναμεμιγμένοι στα ανώτερα ύψη.
Μετά λοιπόν την Αγγλοτουρκική συμφωνία, η κυβέρνηση του Μεντερές άρχισε την οργάνωση των κομματικών της μηχανισμών, με αποκορύφωμα την ίδρυση πολλών οργανώσεων όπως η “Εθνική Ένωση Τούρκων Φοιτητών” και “Η Κύπρος είναι τουρκική”, ώστε να προπαγανδίζει μέσω αυτών, δίνοντάς τους εντολές να επιτίθονται στον Ελληνικό πληθυσμό. Ένα ακόμη όχημα προς αυτή την κατεύθυνση ήταν ο έλεγχος του Τύπου. Πολλοί συνεργάτες του πλέον δούλευαν για τις εφημερίδες Vatan και την Hyrriyet και κατάφερναν να δυναμιτίζουν την ατμόσφαιρα με προκλητικά ψευδή πρωτοσέλιδα. Μάλιστα αξίζει να αναφερθεί ότι έως το 1950 όπου και κέρδισε τις εκλογές το Δημοκρατικό κόμμα του Μεντερές, η Hyrriyet πουλούσε 28.000 φύλλα περίπου, ενώ μετά έφθασε τα 120.000! Ο απώτερος στόχος του Μεντερές και του νέου του υπουργού των εξωτερικών Ζορλού, ήταν η εκτέλεση του δυναμικού σχεδίου που είχαν καταστρώσει, από τις οργανώσεις τους, κατά την τριμερή σύνοδο του Λονδίνου και έπειτα, ώστε να κερδίσουν τις εντυπώσεις. Από τα μέσα Αυγούστου λοιπόν, έχουμε τις τουρκικές εφημερίδες να φανατίζουν τον κόσμο εκτοξεύοντας ύβρεις, ψευτιές και απειλές, σπέρνοντας την ανησυχία μόνο στους Έλληνες κατοίκους, διότι όπως θα διαπιστώσουμε δεν υπήρξε κανένας Ελληνικός μηχανισμός που να “διαισθανθή” το τι θα γίνει. Μία εκ των ψευδών ειδήσεων λοιπόν που δημοσίευσαν ήταν ότι οι Ελληνοκύπριοι θα σκότωναν τους Τουρκοκύπριους στις 28 Αυγούστου του 1955. Φυσικά ποτέ δεν έγινε κάτι τέτοιο, παρά μόνο κάποιες επιθέσεις εναντίον τουρκοκυπρίων μετά την δολοφονική επίθεση της 6ης Σεπτ. Όμως κατάφεραν πολύ καλά στο να εξαγριώσουν τους αμαθείς και κατευθεινόμενους κατοίκους τους.

ΤΟ  ΤΕΛΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΠΑΙΡΝΕΙ ΣΑΡΚΑ ΚΑΙ  ΟΣΤΑ

Η τριμερής σύσκεψη του Λονδίνου είχε οριστεί να διεξαχθεί από τις 29 Αυγούστου έως τις 7 Σεπτεμβρίου  του 1955. Στην πραγματικότητα  αυτή η διάσκεψη  ήταν άλλη μια ήττα της Ελληνικής  διπλωματίας, διότι ενώ  μέχρι τότε  οι επαφές κινούνταν σε  διμέρες  επίπεδο (Ελλάδας - Μ. Βρετανίας), τώρα μπήκε στο παιχνίδι και η Τουρκία με σαφές θέσεις υπέρ της Βρετανικής πολιτικής, αλλά και πρωτόγνωρες δικές της επιδιώξεις. Στις 28 Αυγούστου λοιπόν δύο γεγονότα σημάδεψαν την ημέρα και ουσιαστικά λειτούργησαν ως προπομπός της επικείμενης καταστροφής. Το πρώτο ήταν το τηλεγράφημα του ΥΠΕΞ Ζορλού στον Μεντερές, που στην ουσία του έλεγε να ξεκινήσει της επιχειρήσεις και το δεύτερο είναι η υλοποίηση του τηλεγραφήματος το ίδιο βράδυ με μια μερίδα ατόμων να καταστρέφει κάποιες  Ελληνικές περιουσίες  και εκκλησίες.

Ο κύβος ερρίφθη! Το τι επρόκειτο να γίνει στην ιστορική πόλη  του Βυζαντίου την 1η εβδομάδα  του Σεπτέμβρη του 1955 επρόκειτο όχι μόνο να  συγκινήσει την υγιή παγκόσμια κοινότητα αλλά  και να προκαλέσει αγανάκτηση και αποτροπιασμό εναντίον των δολοφονικών πράξεων της Τουρκίας.

ΠΡΟΒΟΚΑΤΣΙΑ Η  ΒΟΜΒΑ ΣΤΟ  ΤΟΥΡΚΙΚΟ  ΠΡΟΞΕΝΕΙΟ!

Χάριν στην άμεση έρευνα της αστυνομίας Θεσ/νίκης αλλά και στις αποκαλύψεις που υπήρξαν κατά την διάρκεια της δίκης της Γιασίαντα, έγινε πλέον ξεκάθαρο προς όλους ότι  η  βομβιστική ενέργεια ήταν σκευωρία που ετοίμασαν και εκτέλεσαν οι τούρκοι. Ήθελαν να έχουν ένα ακόμη άλλοθι ώστε να “δικαιολογηθεί” το ξαφνικό μένος τους εναντίον των Ελλήνων. Τι καλύτερο άλλοθι πραγματικά από το να υποστεί φθορές το υποτιθέμενο σπίτι του Κεμάλ  Ατατούρκ από τους  Έλληνες;
Όπως έχει γραφεί στις 3 Σεπτεμβρίου ο 20χρονος μουσουλμάνος υπάλληλος του προξενείου, Οκτάι Ενγκίν, παρέλαβε τα καψύλια είτε από ένα τούρκο πράκτορα είτε από τον πρόξενο, για να τα τοποθετήσει στο προσυμφωνημένο σημείο. Την επομένη στις 4, η γυναίκα του τούρκου προξένου προτού αναχωρήσει για την χώρα της κάλεσε τον φωτογράφο κ. Κυριακίδη, να φωτογραφίσει τον χώρο του προξενείου και ιδιαίτερα το εσωτερικό του σπιτιού. Ήθελε όπως  είπε  να κρατήσει τις φωτογραφίες για ενθύμιο.
Φθάνουμε λοιπόν στις  00:06 της  6ης  Σεπτ. όπου και έγινε η περιβόητη έκρηξη σπάζοντας μερικά τζάμια. Με το άκουσμα της είδησης ο αρχισυντάκτης της εφημερίδας Μακεδονία, κος Ιωαννίδης, κατάλαβε... και αναφώνησε “αλλίμονο στους Έλληνες της Πόλης”... Όπως αναφέραμε και στο χρονικό, την ίδια μέρα στις 16:00 η Instabul express δημοσίευσε το άρθρο με μια φωτογραφία που έδειχνε χαλάσματα στο σπίτι του Κεμάλ. Ε λοιπόν αυτή η φωτογραφία που δημοσιεύθηκε ήταν η ίδια που τράβηξε ο κος Κυριακίδης πριν 2 ημέρες για λογαριασμό της Κ. προξένου, αλλά εμφανώς αδέξια παραποιημένη!!! Ήταν τόσο πρόχειρη η επεξεργασία της που ήταν εύκολο σε κάποιον να το καταλάβει. Όλη πλεκτάνη πλέον ξετυλίγεται. Ο  κρατικός  μηχανισμός της γείτονος χώρας σε συνεργασία με τους υπαλλήλους του προξενείου Θεσ/νικης  και της κυρίας προξένου φυσικά, έφεραν την αποστολή τους εις πέρας. Η ειρωνία είναι ότι ο 20χρονος Ενγκίν ήταν το πρώτο μουσουλμανικό μέλος που φοιτούσε στην νομική Θεσ/νικης, με υποτροφία της τουρκίας και είχε διαφημιστεί ως σύμβολο γεφύρωσης του χάσματος μεταξύ των δύο χωρών. Όμως παρόλα τα βήματα καλής θέλησης του Ελληνικού κράτους, βλέπουμε ότι όχι μόνο δεν υπάρχει ανταπόδωση, αλλά μια συνεχή πρόκληση. Ακόμα και ο ευεργεθέντας 20χρονος έδειξε την αγνωμοσύνη του και την ατιμία που χαρακτηρίζει κάθε φανατικό.


ΑΠΙΣΤΕΥΤΕΣ ΑΓΡΙΟΤΗΤΕΣ

Η πυρετώδης πρετοιμασία και οργάνωση των τουρκικών μηχανισμών συνεχίζεται. Το γεγονός του προξενείου ήταν μόνο η αρχή. Μέσα σε 1 ώρα και 30 λεπτά περίπου από την δημοσίευση της εφημερίδας, στην πλατεία Ταξίμ γίνεται το αδιαχώρητο. Χιλιάδες κόσμου έχουν εισρεύσει με άγριες διαθέσεις. Μερικοί τους υπολογίζουν σε 50.000 χιλιάδες, ενώ άλλοι σε 300.000! Απ’ ότι φαίνεται  η πιο  έγκυρη  προσέγγιση κάνει  λόγο  για 100.000 με  150.000 περίπου!!!

Εδώ θα πρέπει να τονίσω ότι εκτός από τις αποδείξεις που βγήκαν στην δημοσιότητα από αλληλομαχαιρώματα τούρκων στελεχών, πρωτεύοντα ρόλο στην αποκάλυψη των γεγονότων έπαιξε ο φωτογράφος και ανταποκριτής Ελληνικών εφημερίδων, Δημήτριος Καλούμενος και ο απεσταλμένος της εφημερίδας “Έθνος” Γιώργος Καραγιώργος. Ο κος Καλούμενος με ρίσκο της ζωής του πήρε την πρωτοβουλία και με  την μηχανή του αποθανάτησε την καταστρεπτικότητα  των γειτόνων και μέσω της μαρτυρίας του ξεσκέπασε την συνομωσία τους. Ενώ ο κος Καραγιώργος παρέλαβε τις φωτογραφίες ζώντας σκηνές βγαλμένες από ταινίες κατασκοπείας και τις μετέφερε στην Ελλάδα άμεσα. Σε αυτούς τους ήρωες αρχικά οφείλουμε το μεγαλύτερο μέρος της γνώσης μας.

Για κάμποση λοιπόν ώρα οι ουσιαστικοί οργανωτές της συγκέντρωσης, που δεν ήταν άλλοι από τα στελέχη των οργανώσεων που είχε δημιουργήσει ο κομματικός μηχανισμός, έπαιρναν τον λόγο και φανάτιζαν ακόμα περισσότερο το πλήθος. Μέχρις ότου να δοθεί το σύνθημα... “κάψτε τους” ... και άρχισαν οι βαρβαρικές ορδές να κατακλύζουν κάθε γωνιά της Πόλης! Αυτομάτως με την διάλυση της συγκέντρωσης χωρίστηκαν οργανωμένα σε μικρότερες ομάδες των 4-5 χιλιάδων ανθρώπων και διεσκορπίζονταν σε κάθε δρόμο της Κων/ πολης. Σε όλη την διάρκεια της νύχτας πολλά συνθήματα όπως τα παρακάτω δονούσαν την ατμόσφαιρα “Πρώτα την περιουσία σας και μετά την ζωή σας...” “Σκοτώστε τους Έλληνες...” “Ήρθε η νύχτα της κρίσεως, να καθαρίσουμε την μητέρα πατρίδα από τους άπιστους...”

Το πρώτο θύμα ήταν η λεωφόρος Ιστικλάλ, η σημαντικότερη οδός του Πέραν, που αριθμούσε πάνω από 200 Ελληνικά καταστήματα. Σε λίγα λεπτά ο δρόμος έμοιαζε με σκηνή βγαλμένη από ταινία τρόμου. Παντού σπασμένα και καμένα μόνο Ελληνικά καταστήματα με τα προϊόντα τους διαλυμένα  και πεταμένα στον δρόμο. Η φιλοσοφία τους ήταν απλή. Όποιο κτίριο δεν είχε τουρκική σημαία αναρτημένη το χαλούσαν. Αν κάποιο είχε αλλά γνώριζαν ότι ήταν Ελληνικό πάλι το χαλούσαν! Η συνταγή τους αποτελεσματική. Πρώτα με λοστούς, με πέτρες, με καδρόνια έσπαζαν  τα προστατευτικά ρολά, μετά τις τζαμαρίες, έπειτα τα λεηλατούσαν  και πετούσαν έξω  όλα τα πράγματα και τέλος φωτιά στα πάντα... Από την μανία τους δεν ξέφυγαν ούτε τα Ελληνικά  γραφεία ή σπίτια που ήταν σε  ορόφους. Ανέβαιναν, τα κατέστρεφαν  και πετούσαν  στον δρόμο τα πράγματά τους... Σκηνές ντόμινο θα παρατηρούσε κάποιος εάν έβλεπε τα γεγονότα από ψηλά. Σε λίγη ώρα η λαίλαπα περνούσε από κάθε περιοχή με Ελληνικό ενδιαφέρον. Στην λεωφόρο Μπανκαλάρ, στο Καράκιοι(Χαλκηδόνα), στο Φερμενετζιλέρ, στο Περσεμπέ Παζάρ, στην Ρούμελι του Βοσπόρου, στο Σικερτζί... παντού!

Οι μαρτυρίες Ελλήνων και ξένων είναι χαρακτηριστικές. Για την καλύτερη κατανόηση των στιγμών εκείνων παραθέτουμε ελάχιστα αποσπάσματα αυτόπτων μαρτύρων.

Σαλαντίν Βολκμαν: Καναδός στην καταγωγή μέλος φιλανθρωπικής οργάνωσης: “... από την είσοδον του ξενοδοχείου είδον ομάδας εξηγριωμένων ανθρώπων που εκινούντο απειλητικά, κρατούντες μάχαιρας, ξύλα και σίδερα... ευρέθην μεταξύ αγριανθρώπων,  οίτινες έσπαζαν τας προθήκας ελληνικών καταστημάτων, έθετον πυρ και ελεηλατούν...
Εκτύπων γυναίκας, γέροντας και μικρά παιδιά με λύσσαν προδίδουσαν μαύρην ψυχήν...”

Ροζ Τιμπώ: Ανταποκρίτρια της France Soir: “Είδα περί τους 500 διαδηλωτάς να  επιτίθενται λυσσωδώς εναντίον ενός μεγάλου και πολυτελούς παντοπωλείου  ανήκοντος εις Έλληνα... οι διαδηλωταί είχον κάμη  θρύψαλα τας προθήκας του καταστήματος...”

Ανταποκριτής της Basler Nachrichten: “Ο δρόμος είχε μεταβληθή εις σωρόν ερειπίων. Ωρολόγια, φωτογραφικαί μηχαναί, υφάσματα, ελαστικά αυτοκινήτων, κατεστραμμένα ψυγεία... και αφθονία τεθραυσμένων υαλοπινάκων εκάλυπταν τους οδούς.

Ανώνυμος αυτόπτης μάρτυρας Τ.Ι.Π.Σ: “... ο καθηγητής Ιατρόπουλος επέστρεφε στην οικία του... δεν προλαμβάνει ο ταλαίπωρος να διανύσει ούτε δέκα βήματα και βρίσκεται πολιορκημένος από ένα μανιασμένο όχλο... τον αρπάζουν και τον χτυπούν κατακέφαλα... Προκλήθη διάσεισις εγκεφάλου... μετά από πάροδον αρκετού χρόνου επέφερε το μοιραίον...”

Θάλεια Σωτηροπούλου κάτοικος Φαναρίου: “ ... δεν έμεινε τίποτα όρθιο ... οι πόρτες και οι κάσες από τα παράθυρα βρεθήκανε στον δρόμο. Ότι υπήρχε μέσα στο σπίτι δεν έμεινε όρθιο τίποτα...”

Άννα Δημητρίου Δόπτογλου: “... ήταν άνθρωποι με εξαγριωμένα πρόσωπα,  αλλιώτικοι άνθρωποι που έμοιαζαν με άγρια θηρία... τα σπίτια κάτω από την εκκλησία του Αγ. Δημητρίου λεηλατήθηκαν και πολλά κορίτσια  βιάσθηκαν”…

Ο συγγραφέας Λεωνίδας Κουμάκης αναφέρει το πιο δραματικό αποκαλυφθέν γεγονός: “  Στο Γενή Σεχίρ ... ο όχλος περιεκύκλωσε ένα κοριτσάκι 6 ετών, το παρέδωσε σ’έναν ημιπαράφρονα χαμάλη, γνωστόν ως “γοριλά” κ’ εκείνος παρουσία δύο χιλιάδων ατόμων το εβίασε επανειλλημένως, ενώ το πλήθος ούρλιαζε... Σκότωσ’ τη σκότωσ’ τη την σκύλα την Ελληνίδα..

Δεκάδες παρόμοιες αναφορές υπάρχουν, ενώ πολλές ακόμη δεν έγιναν γνωστές ώστε να μην στιγματιστούν, ειδικότερα τα βιασμένα κορίτσια. Βάναυσα επίσης κακοποιήθηκαν πολλοί ιερείς και καταστράφηκαν ολοκληρωτικά Εκκλησίες. Αυτά και άλλα πολλά γεγονότα εκτυλίσονταν έως τις 02: 00 περίπου, όπου και ανακοινώθηκε η εφαρμογή του στρατιωτικού νόμου, ώστε να “τεθεί υπο έλεγχο” η ανεξέλεγκτη κατάσταση. Όμως ποια η ουσία του μέτρου; Το ανεπανόρθωτο κακό είχε ήδη πραγματοποιηθεί. Επι της ουσίας το εν λόγω μέτρο πάρθηκε μόνο για να κουκουλώσει τα ενοχοποιητικά στοιχεία  των κυβερνούντων, αφού κατασχέθηκε υλικό από τις οργανώσεις τους που ακόμη και σήμερα δεν έχει δει το φως της δημοσιότητας!

Για την ιστορία αναφέρουμε τα όποια καταγεγραμένα αποτελέσματα εκείνης της ημέρας στην πιο συντηρητική τους μορφή.

Νεκροί:  ~  20 
Τραυματίες: Εκατοντάδες
Βιασθέντες: 200-300
Κατεστραμμένες οικίες: ~ 2.500 - 3.000 
Κατεστραμμένες μικρομεσαίες επιχειρήσεις: ~ 5.000 
Κατεστραμμένα εργοστάσια: 21
Κατεστραμμένα σχολεία: 36 
Κατεστραμμένες εκκλησίες: ~ 70 
Κατεστραμμένες εφημερίδες: 3 
Συλημένα νεκροταφεία: 2

ΤΟ  ΑΛΗΘΙΝΟ ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΟ

Στις 6 Σεπτ και ώρα 17: 00 ο κος Καλούμενος είδε στρατιώτες να αλλάζουν ρούχα, να φοράνε δηλαδή πολιτικά και να εξοπλίζονται με λοστούς και αξίνες από παρατεταγμένα φορτηγά.
Στις 7 Σεπτ και ενώ η κυβέρνηση τοποθέτησε στρατιώτες να φυλάνε τα κατεστραμμένα, υπάρχει μαρτυρία τούρκου στρατιώτη που ανέφερε στον κο Καλούμενο ότι “χθές μας έβαζαν να σπάμε και σήμερα να φυλάμε τα  κατεστραμμένα!!!”

Υπάρχει φωτογραφικό υλικό που δείχνει πολλούς αστυνομικούς και στρατιώτες είτε να παίρνουν μέρος στις καταστροφές σπάζοντας, είτε να παροτρύνουν τον υπόλοιπο όχλο. Μαρτυρίες μιλάνε για εκτέλεση οργανωτικού σχεδίου των κομματικών μηχανισμών, με αποστολή εργατών φανατικά προσκείμενων στο δημοκρατικό κόμμα, με τρένα στην Κων/ πολη λίγες ώρες πριν ξεσπάσουν τα επεισόδια. Μάλιστα μόνο από το Εσκί Σεχίρ στάλθηκαν τουλάχιστον  500 εργάτες.
Ανάλογες μαρτυρίες κάνουν λόγο και για αξιωματικούς της αστυνομίας να στέλνονται πριν τις ταραχές  από διάφορες  περιοχές  πλησίον της  Πόλης και μετά  τα  επεισόδια  να παίρνουν απόσπαση για λίγο καιρό στα βάθη της Ανατολίας ώστε να μην αναγνωριστούν!
Κατά την διάρκεια του εγκλήματος υπήρξε άψογη οργάνωση. Δηλαδή οι χιλιάδες του όχλου διασκορπίσθηκαν σε μικρότερο αριθμό ανα δρόμο και αυτοί σε ομάδες των 10-50 ή έως 500 ατόμων με αρχηγό ο οποίος τους υποδείκνυε τι να σπάσουν! Πολλοί από αυτούς τους αρχηγούς ήταν αστυνομικοί.
Υπάρχουν αλληλογραφίες τούρκων στρατιωτών οι οποίοι ήταν αρχηγοί κάποιων ομάδων που κοκορεύονταν  για τις  ζημιές που έχουν κάνει!
Υπήρχαν στρατολογήσεις φανατικών από την Βουλγαρία και την Δυτική Θράκη!
Άψογη ήταν επίσης και η μεταφορά του όχλου με πλοία όταν χρειάστηκε να περάσουν από τις ασιατικές ακτές του Βοσπόρου στις ευρωπαϊκές, αλλά και όταν πήγαν να επιτεθούν στην Πρίγκηπο και την Χάλκη.
Υπάρχουν αναφορές ότι πολλά από τα καταστήματα και τα σπίτια που χτυπήθηκαν είχαν σημαδευτεί από προηγούμενες ημέρες, ενώ κατά την διάρκεια των επεισοδίων στα χέρια των αρχηγών των ομάδων, υπήρχαν πλήρεις λίστες των Ελληνικών κατοικιών και επιχειρήσεων.
Ύποπτη επίσης είναι και η κίνηση της αστυνομίας να προστατεύσει μέρες πριν τα επεισόδια μόνο την πρεσβεία μας και το πατριαρχείο!
Τέλος ενδεικτικές είναι οι φράσεις αξ/κων ασφαλείας  και  αξιωματούχων  της  κυβέρνησης όταν τους πληροφορούσαν για τα επεισόδια... “... μην αναλάβετε δράση, είναι εθνικός ζήλος, ... για μερικά σπασμένα παράθυρα δεν χρειάζεται να πάρουμε μέτρα...”

Η  ΕΠΟΜΕΝΗ ΜΕΡΑ

Οι επόμενες ημέρες ήταν δύσκολες για όλους. Πρωτίστως για τους Έλληνες κατοίκους αλλά και για την Ελληνική πολιτική ζωή γενικότερα, διότι συντάραξαν το πανελλήνιο εκείνες οι στιγμές.  Στην Πόλη οι πλουσιότεροι άρχισαν να βοηθάνε τους φτωχότερους, η εκκλησία έδινε συσσίτια και ο Έλληνας πρέσβης έδινε την δικιά του τιτάνια μάχη, απέναντι στα τεράστια προβλήματα των πολιτών αλλά και στην αδιάλακτη πολιτική της τουρκικής κυβερνήσεως.

Η αντίδραση της τότε Ελληνικής κυβερνήσεως ήταν άμεση. Ο τότε υπουργός εξωτερικών της κυβέρνησης Παπάγου, κος Στεφανόπουλος απέστειλε έντονο διάβημα κατηγορώντας στην ουσία το τουρκικό κράτος. Η πίεση συνεχίστηκε στο διπλωματικό πεδίο ενημερώνωντας όλους τους ομογενείς για τα συμβάντα όπως επίσης και τις ξένες πρεσβείες. Συγχρόνως δίνεται η εντολή για να δημιουργηθεί η “μαύρη βίβλος” που θα αναφέρει τα γεγονότα της 6ης Σεπτ. με πλούσιο φωτογραφικό υλικό των καταστροφών, με σκοπό να μοιραστεί σε όλες τις πρεσβείες ανά τον κόσμο. Επίσης πάρθηκε η απόφαση να μην μετάσχει η Ελλάδα με δυνάμεις σε άσκηση του Ν.Α.Τ.Ο.

Όλες αυτές οι ενέργειες τους πρώτους μήνες μετά το συμβάν, μας μαρτυρούν την θέληση εκ μέρους της Ελληνικής πλευράς για άμεση δικαίωση, ελπίζωντας ότι αυτά θα ήταν μόνο η αρχή και ότι  εφόσον η τουρκία  θα συνέχιζε την αδιάλλακτη θέση  της, τα μέτρα θα αυξανόταν. Όμως η τουρκία το έπαιξε καλά  το  παιχνίδι  της και κατάφερε να  χρονοτριβήσει τις όποιες δεσμεύσεις της.


Άλλωστε βρήκε ανέλπιστο σύμμαχό της σ’ αυτό το διάστημα, εκτός της Μ.Βρετανίας και τις Η.Π.Α. Επιεικώς απαράδεκτη και προκλητική μπορεί να χαρακτηριστεί η αντίδραση της  κυβέρνησης των Η.Π.Α, μετά την τεράστια καταστροφή που υπέστησε ένας σύμμαχός   της.
Όπως θα καταλάβουμε από το παρακάτω κείμενο Αμερική και Αγγλία έχουν αποφασίσει να στηρίξουν την τουρκία ακόμα και εάν σφάζει αθώους ανθρώπους, διότι έτσι εξυπηρετούνταν τα συμφέροντά τους την εποχή εκείνη. Απολαύστε μέρος του κειμένου  που απέστειλε ο κος  Ντάλλες, υπουργός εξωτερικών των Η.Π.Α προς Ελλάδα και  τουρκία.

“ ... Έχω παρακολουθήσει με ανησυχία την επικίνδυνη επιδείνωση των Ελληνοτουρκικών σχέσεων εξαιτίας του κυπριακού ζητήματος. Ασχέτως με των αιτιών αυτής της διαμάχης, οι οποίες  είναι  σύνθετες  και  πολυάριθμες,  πιστεύω  ότι  πρέπει  να  αποκατασταθεί  χωρίς καθυστέρηση η ενότητα της Βορειατλαντικής  συμμαχίας.. Δεν  μπορώ  να  πιστέψω  ότι  μπροστά σε  αυτό  το  κοινό  επίτευγμα  είναι  δυνατόν  κάποιο  πρόβλημα  να  διαταράξει  επί  μακρόν την πορεία  της  Ελληνοτουρκικής  φιλίας. Ούτε  μπορώ  να  πιστέψω  ότι  τα  ατυχή  γεγονότα  των δυο προηγούμενων εβδομάδων  θα ανατρέψουν  την πολιτική  συνεργασίας  η οποία εγκαινιάστηκε πριν  25 χρόνια...

Ατυχή λοιπόν ήταν τα τραγικά γεγονότα που περιγράψαμε ανωτέρω, για τους συμμάχους μας τους Αμερικάνους. Όπως καταλαβαίνουμε, οι πιέσεις που άρχισαν να ασκούνται προς την Ελλάδα, από τα μεγάλα κράτη για αποκλιμάκωση της τεταμένης κατάστασης, πιθανόν με την πάροδο του χρόνου να οδήγησε σε λάθος ενέργειες των Ελλήνων πολιτικών. Και τούτο το λέμε διότι στο τέλος  η τουρκία  και πάλι ήταν η κερδισμένη σε  αυτήν την διαμάχη. Πολλά είναι τα λάθη που μπορούμε να αναφέρουμε:

• Η μη νομική δίωξη του Οκτάι Ενγκίν, όσο ήταν στην Ελλάδα, μετά από απαίτηση Αμερικάνων  και Τούρκων.
• Η πλημμελής παρακολούθηση του που τον επέτρεψε να διαφύγει με την βοήθεια του τούρκου προξένου στην  τουρκία.
• Η επ΄ αορίστου αναστολή της έκδοσης της “μαύρης βίβλου” που θα έδινε την δυνατότητα σε μεγαλύτερο αριθμό ξένων να διαπιστώσουν τα φρικαλέα γεγονότα.
• Η εν καιρώ χαλάρωση της “κόκκινης γραμμής” που χαρακτήριζε τις θέσεις μας μετά το αποτρόπαιο συμβάν.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Πιστεύω ότι είναι ανώφελο να σχολιάσουμε περαιτέρω αυτά τα λιγοστά στοιχεία που παρουσιάσαμε. Οι έρευνες των κ. Χρηστίδη, Πάλλη, Βρυώνη και πολλών άλλων συγγραφέων, αποκαλύπτουν πολλαπλάσια στοιχεία, πιο αναλυτικά ώστε να μην υπάρχει ο παραμικρός ενδοιασμός για το ποιος ήταν ο υπαίτιος των επεισοδίων. Όσον αφορά στην περιβόητη δίκη της Γιασίαντα, που έχουμε  αναφέρει  επανειλημένως, υπήρξαν  καταδικαστικές  αποφάσεις  εις θάνατον προς τους Μεντερές, Ζορλού και άλλων δεκατριών συνεργατών του. Τούτο όμως δεν αποδεικνύει ότι  τιμωρήθηκαν  οι  υπεύθυνοι  για την  μαύρη  εκείνη  μέρα. Δικαιοσύνη για εκείνη την φρικαλέα ημέρα δεν αποδόθηκε. Μπορεί ο φάκελος για την 6η Σεπτ. να υπήρχε  μέσα στο κατηγορητήριο της δίκης, όμως δεν είχαν συμπεριληφθεί τα στοιχεία που αφορούσαν φόνους, βιασμούς, ξυλοδαρμούς, στοιχεία που αποδείκνυαν την εκ΄ συνομωσίας σύσταση, οργάνωση και εκτέλεση των επεισοδίων εκείνης της ημέρας. Διότι εάν συνέβαινε κάτι τέτοιο  δεν θα ενοχοποιούταν μόνο κάποια κυβερνητικά στελέχη, αλλά το ίδιο το βαθύ κράτος της τουρκίας διότι θα μιλούσαμε για μερική γενοκτονία! Αυτό  δεν  το ήθελε ούτε το τουρκικό δικαστήριο. Άλλωστε  ο Οκτάι  Ενγκίν, οι  τούρκοι  πρόξενοι  και ο θυρωρός Χασάν αθωώθηκαν από  τα  τουρκικά  δικαστήρια!  Επί  της  ουσίας  έγινε  δεκτό  από  το  δικαστήριο  η  δικαιολογία  του “εθνικού  αναβρασμού”  λόγω  του  Κυπριακού...  Οι  δεκαπέντε  που  απαγχονίστηκαν  κατηγορήθηκαν για δικτακτορική εφαρμογή εξουσίας και άλλες παραβιάσεις  του  τουρκικού συντάγματος.
Τέλος χαρακτηριστική είναι η ομολογία Μεντερές στον Α.Γ.Ε.Ε.Θ.Α κο Θέμελη σε συνάντηση που είχαν πριν τα επεισόδια, και η οποία είναι ενδεικτική των προθέσεων που αναλύσαμε προηγουμένως. “Σεις οι Έλληνες είστε έξυπνοι και ικανότεροι από μας... Αν λοιπόν αφήσουμε τον λαό μας να ζήσει φιλικά και ειρηνικά μαζί σας, γρήγορα θα γίνουμε όλοι χαμάληδες σας. Γι’ αυτό η τουρκική ηγεσία έχει εθνικό χρέος να υποδαυλίζει το μίσος εναντίον  των Ελλήνων.”
Μ’ αυτόν τον τρόπο οι νεότουρκοι προώθησαν την βίαιη ομογενοποίηση του νεοσύστατου κράτους τους και οι λοιποί ευρωπαίοι ένιπταν τας χείρας τους ως σύγχρονοι Πόντιοι Πιλάτοι. Αλλά και οι κρατικοί, πολιτικοί μηχανισμοί της Ελλάδας, εκ του αποτελέσματος όπως διαπιστώνουμε, φάνηκαν κατώτεροι των περιστάσεων για άλλη μια φορά, προδίδοντας την ελπίδα και την εμπιστοσύνη που είχαν οι ακρίτες μας προς το πρόσωπό τους...