Πλωτάρχης Χανδρινός - Ένας ξεχασμένος Έλληνας Ήρωας

Στέργιος Σεβαστιάν 

Η παράδοση της Κύπρου στα δόντια των λύκων εξ ανατολών, μέσω διαπραγματεύσεων, δεν είναι μονόδρομος. Υπήρξαν κάποτε και κάποιοι που αντιστάθηκαν στη λαίλαπα. Και φωτίζουν τον δρόμο στους σημερινούς Έλληνες, Ελλαδίτες και Κύπριους. Γι αυτό, εν όψει της επετείου της τουρκικής εισβολής, θα ξεκινήσουμε μία σειρά αφιερωμάτων σε εκείνους που δεν αποδέχθηκαν τα αποτελέσματα που είχαν σχεδιάσει άλλοι.

Αντιγράφουμε από το εξαιρετικό βιβλίο του Κώστα Δημητριάδη, "Κύπρος 1974: Η μεγάλη προδοσία".

Ένα από τα πιό αξιοσημείωτα γεγονότα εκείνων των ημερών ήταν η λεγόμενη «αόρατη νηοπομπή» με πρωταγωνιστή τον ηρωικό Κυβερνήτη του Α/Γ ΛΕΣΒΟΣ, τον Πλωτάρχη Ελευθέριο Χανδρινό ΠΝ.

Όπως αναφέρει ο Αντιναύαρχος ε.α. Κ.Βάλλας ΠΝ, «το Α/Γ ΛΕΣΒΟΣ, απέπλευσε από τις Κεχριές για την Αμμόχωστο Κύπρου, την 13 Ιουλίου 1974 και ώρα 22:00, μεταφέροντας προσωπικό και υλικό της ΕΛΔΥΚ, με προβλεπόμενη ώρα κατάπλου την 07:00 της 17/7/74. Την 09:00 της 15/7 και ενώ το πλοίο βρισκόταν εν πλώ, ο Κυβερνήτης πληροφορήθηκε από το ραδιόφωνο, την εκδήλωση πραξικοπήματος, εναντίον του Μακαρίου και ότι ο Αρχιεπίσκοπος ήτο νεκρός.

Ο Χανδρινός αποφάσισε την συνέχιση του πλού για ολοκλήρωση της αποστολής του και ενημέρωσε σχετικά το ΓΕΝ, το οποίο ενέκρινε τις προθέσεις του. Το μεσημέρι της 16/7 ενώ το Α/Γ βρισκόταν νοτίως τηςΛεμεσού, διατάχθηκε από ΓΕΝ να αναστρέψει και να κινηθεί προς τον όρμο Λάρδο (Λινδος) της Ρόδου.

Η διαταγή αυτή ακυρώθηκε την επομένη και εδόθη νέα εντολή να καταπλεύσει στην Αμμόχωστο την 19/7/74 στις 05.00. Πράγματι, το Α/Γ ΛΕΣΒΟΣ κατέπλευσε στο λιμάνι της Αμμοχώστου την 19/7 και ώρα 05:00, αλλά δεν εκφόρτωσε πυρομαχικά του Στρατού Ξηράς γιατί όπως ανέφερε ο αρμόδιος Αξιωματικός της ΕΛΔΥΚ δεν ήταν απαραίτητα, επειδή από πρόσφατες επιχειρήσεις (εννοεί το πραξικόπημα) είχε περισυλλέξει μεγάλη ποσότητα όπλων και πυρομαχικών (που ευρέθη στις αποθήκες του «Εφεδρικού»). Πέραν αυτού, δύο Αξιωματικοί της Ειρηνευτικής Δυνάμεως, είχαν τοποθετηθεί, - για πρώτη φορά - στον καταπέλτη του πλοίου προς έλεγχο του εκφορτούμενου υλικού.

Την ίδια ημέρα (19/7) και ώρα 18:00 το πλοίο απέπλευσε από την Αμμόχωστο με 450 άνδρες οπλίτες της ΕΛΔΥΚ, για επαναπατρισμό.

Την επομένη το πρωί, 20/7 ο Κυβερνήτης πληροφορήθηκε από το δελτίο ειδήσεων της Κυπριακής ραδιοφωνίας την είδηση της Τουρκικής επιθετικής ενέργειας και της αποβάσεως, ως και την κήρυξη γενικής επιστρατεύσεως, από την Κυπριακή Κυβέρνηση. Το πλοίο την 09:20, διατάχθηκε από ΓΕΝ να πλεύσει στη Λεμεσό, για αποβίβαση της δυνάμεως ΕΛΔΥΚ, αλλά μετά από λίγα λεπτά της ώρας (την 09:40), ελήφθη νέα διαταγή ΓΕΝ, για να πλεύσει στην Πάφο και να αποβιβάσει το προσωπικό της ΕΛΔΥΚ.

Όταν το Α/Γ ΛΕΣΒΟΣ έλαβε την τελευταία διαταγή , βρισκόταν 40 ν.μ. νοτιοδυτικά της Πάφου. Την 14:00 της 20/7, το πλοίο αγκυροβόλησε στην Πάφο και άρχισε η αποβίβαση των οπλιτών με τρία αποβατικά πλοιάρια. Μετά  από  λίγο  (14:15),  ο  Διοικητής  της  Εθνοφρουράς  Πάφου  ζήτησε  από  τον Κυβερνήτη,  μέσω  του  ραδιοτηλεφώνου,  να  προσβάλλει  με  το  πυροβολικό  του πλοίου,  το  φρούριο  της  Πάφου  και  συγκεκριμένα  τον  θύλακα  Μουττάλου,  στον οποίο  ήταν  συγκεντρωμένες  μεγάλες  Τουρκικές  δυνάμεις  (δύο  τάγματα),  με άριστο  εξοπλισμό.

Ο  Κυβερνήτης,  ελλείψει  πληροφοριών  από  ΓΕΝ,  εάν  η  Ελλάδα  είχε  εμπλακεί σε  εχθροπραξίες  με  την  Τουρκία  λόγω  της  εισβολής  και  επειδή  η  κατάσταση επέβαλλε  την  πλήρη  σιγή  ασυρμάτου  και  μέσων  επικοινωνίας  με  το  κέντρο, βρέθηκε  προ  του  σοβαρού  διλήμματος  εάν  θα  υλοποιούσε  το  αίτημα  της Εθνοφρουράς  περί  προσβολής  Τουρκικών  στόχων,  με  όλες  τις  τυχόν επιπτώσεις,  ή  θα  άφηνε  στο  έλεος  των  εισβολέων  την  Πάφο.  Σε  αυτές  τις  περιπτώσεις,  η  «μοναχικότητα»  του  Κυβερνήτη  στη  αστραπιαία λήψη  σοβαρών  αποφάσεων,  οι  οποίες  ενδεχομένως  να  έχουν  λίαν  σοβαρές επιπτώσεις,  είναι  πράγματι  δραματική.  Ο  Χανδρινός,  μετά  από  μία  σύντομη  εκτίμηση  της  καταστάσεως  και λαμβάνοντας  υπόψη  ότι  η  ύπαρξη  ισχυρών  Τουρκικών  δυνάμεων  στην περιοχή,  θα  σήμαινε  μεγάλη  αιματοχυσία  και  ολοκληρωτική  κατάληψη  της Πάφου,  αποφάσισε  την  προσβολή  των  στόχων  που  του  υποδείχτηκαν,  με  τον διαθέσιμο  ανεπαρκή  οπλισμό  του  πλοίου  (πυροβόλα  των  40mm  Μπόφορς), τον  οποίον  είχαν  επανδρώσει  και  οπλίτες  της  ΕΛΔΥΚ,  λόγω  αριθμητικής ανεπαρκείας  του  πληρώματος  του  πλοίου.  Επί  δύο  συνεχείς  ώρες  (15.30 – 17.30),  το  ψυχωμένο  και  ηρωικό  πλήρωμα του  ΛΕΣΒΟΣ  σφυροκόπησε  με  επιτυχία  τον  θύλακα  (περίπου  900-950 βλήματα  των  40 mm),  με  αποτέλεσμα  να  εξουδετερωθεί  ο  Τουρκικός  θύλακας και  να  διασωθεί  η  Πάφος».  Όπως  αναφέρει,  στο  πολεμικό  ημερολόγιο  (ημερ. 23.07.1974),  ο αποφασιστικός  και  γενναίος  Κυβερνήτης: «Επί  του  θέματος  της  εκτελέσεως βολής  εναντίον  των  τουρκοκυπριακών  θέσεων,  πλέον  των  όσων αναφέρθησαν,  έχω  να  προσθέσω  ότι  απο  την  στιγμήν  που  διετάχθην  όπως αναστρέψω  δια  Πάφον,  εθεώρησα  ότι  το  πλοίον  συμμετείχεν,  αδιακρίτως  εάν έφερε  Ελληνικήν  Σημαίαν,  ενεργώς  εις  οιοδήποτε  είδος  επιχειρήσεων,  είτε αμυντικάς,  είτε  επιθετικάς,  ελάμβανον  χώραν  εις  την  νήσον».  Αξίζει  να  αναφερθεί  και  η  τελευταία  παράγραφος  του  πολεμικού  ημερολογίου, ακριβώς  όπως  διατυπώθηκε  απο  τον  Κυβερνήτη: «..Περαίνων  την  εν  λόγω έκθεσιν,  επιθυμώ  να  αναφέρω  ότι  ως  διαπίστωσα,  το  ηθικόν  του  Έλληνος,  η ψυχραιμία  και  η  τόλμη  αυτού,  ευρίσκεται  εις  υψηλόν  βαθμόν.  Δεν  θα  ήτο υπερβολή  να  γράφω  ότι  άπαντες  οι  επιβαίνοντες  του  πλοίου  Αξιωματικοί, Υπαξιωματικοί  και  οπλίται  εν  ουδεμία  περιπτώσει  απώλεσαν  το  θάρρος  των και  την  πίστιν  προς  τα  ιδεώδη  της  φυλής.  Ιδιαιτέρως  εθαύμασα  το  θάρρος  των επαναπατριζομένων  οπλιτών  του  Στρατού  Ξηράς  (άνδρες  της  ΕΛΔΥΚ),  οίτινες καίτοι  είχαν  συνειδητοποιήσει  ότι  επέστρεφον  εις  τας  οικείας  των,  με  έξαλλον ενθουσιασμόν  και  αλλαλαγμούς  χαράς,  εδέχθηκαν  την,  απο  του  στόματός μου,  πληροφορίαν  περί  της  επανόδου  των  εις  την  Κύπρον,  προς  ενίσχυσιν των  μαχομένων  συναδέλφων  των  εναντίον  των  εχθρών  του  γένους»

Το  Α/Γ  ΛΕΣΒΟΣ,  μετά  την  εκτέλεση  των  πυρών,  απέπλευσε  απο  την  Πάφο την  18.00  της  20ης  Ιουλίου,  με  προορισμό  τον  Ναύσταθμο  Σαλαμίνας.  Ο Κυβερνήτης,  Πλωτάρχης  Χανδρινός,  εκτίμησε  -πολύ  σωστά-  την  κατάσταση -  όπως  αποδείχθηκε  αργότερα-  και  αποφάσισε  να  λάβει  πορεία  προς  Νότο αντί  προς  Δυσμάς,  που  ήταν  η  συντομότερη  προς  Ρόδο.  Την  πορεία  αυτή τήρησε  επί  6ωρο  περίπου  και  τα  μεσάνυχτα,  όταν  το  πλοίο  βρισκόταν  60  ν.μ νότια  της  Κύπρου,  έστρεψε  επι  πορείας  270 (δυτική).  Το  πλοίο  συνέχισε  την  πολιτική  τήρησης  σιγής  ασυρμάτου  μέχρι  την  03:30, όταν  λόγω  αιφνιδίου  θανάτου  του  μοναδικού  επιβαίνοντος  πολιτικού υπαλλήλου  Δαμιανού  Μιχαήλ,  οδηγού  περονοφόρου  οχήματος,  απαιτήθηκε  η αναφορά  του  συμβάντος  στο  ΓΕΝ.  Από  εκείνη  την  ώρα,  το  πλοίο  ανέφερε τακτικά  το  στίγμα  του  στο  ΓΕΝ.  Το  Α/Γ  ΛΕΣΒΟΣ  κατέπλευσε  στη  Σητεία  Κρήτης  την  14.50  της  22ης  Ιουλίου και  παρέμεινε  μέχρι  την  22.20  της  ίδιας  ημέρας  οπότε  απέπλευσε  για  τον  Ν/Σ Σαλαμίνος,  στον  οποίο  κατέπλευσε  την  23η  Ιουλίου  στις  21.00.  Από  τα  διάφορα  δημοσιεύματα  του  ελληνικού  και  διεθνούς  τύπου,  ως  και  την σχετική  έρευνα  του  αείμνηστου  Στέλιου  Ι.  Χαρατσή,  αποδεικνύεται  περίτρανα η  «Πύρρεια  νίκη»  των  Τουρκικών  ναυτικών  δυνάμεων,  κατά  την  εισβολή  στην Κύπρο.

Η  έξυπνη  και  ορθά  μελετημένη  κίνηση  του  Χανδρινού,  να  κινηθεί  νότια  για περίπου  6  ώρες  και  να  βγει  έξω  από  την  περιοχή  επιχειρήσεων,  πέραν  του  ότι διέσωσε  το  πλοίο  του  και  τους  επιβαίνοντες,  δημιούργησε,  σε  συνδυασμό  με την  έλλειψη  συντονισμού  των  Τουρκικών  δυνάμεων,  τέτοια  σύγχυση  στο Τουρκικό  Γενικό  Επιτελείο  και  στα  επιχειρούντα  πλοία  και  αεροσκάφη,  ώστε να  βυθισθεί  από  φίλια  (Τουρκικά)  μαχητικά  Α/Φ,  το  Α/Τ  -Kocatepe-  με Κυβερνήτη  τον  Αντιπλοίαρχο  Giuven Erkayia TN  και  να  χαθούν  13 Αξιωματικοί  και  64  άνδρες  του  πληρώματός  του.

Αλλά  και  δύο  άλλα  Τουρκικά  Αντιτορπιλλικά,  το  Α/Τ  -Adatepe - (Κυβερνήτης Αντιπλοίαρχος  Rizah Nur Ontzu TN)  και  το  Α/Τ  – Cacmak – (Κυβερνήτης Αντιπλοίαρχος  M.Fevzi  ΤΝ),  υπέστησαν  σοβαρές  και  μικρότερες  βλάβες, αντίστοιχα.  Ταυτόχρονα  κατερρίφθησαν  4  επιχειρούντα  αεροσκάφη  της  Τουρκικής Αεροπορίας  από  τα  προαναφερθέντα  πλοία. Το  Τουρκικό  Υπουργικό  Συμβούλιο  δέχτηκε  με  αλαλαγμούς  χαράς  την  βύθιση των  Αντιτορπιλικών  διότι  νόμισε  ότι  επρόκειτο  για  Ελληνική  νηοπομπή  –  με βάση  την  πληροφόρηση  που  είχαν  από  τον  θύλακα  Πάφου,  κατά  του  οποίου είχε  βάλλει  πριν  μερικές  ώρες  ο  Χανδρινός.  (σ.σ. Η σύγχυση που επέφερε στους Τούρκους ο Χανδρινός, ήταν τέτοια ώστε να φτάσουν στο σημείο να διαμαρτυρηθούν στον ΟΗΕ, μέσω του εκεί πρέσβη τους, για την ελληνική αποβατική δύναμη!) Ζητωκραυγές  και  φιλιά  μεταξύ  Τούρκων  Στρατιωτικών  και  Πολιτικών.  Κατήφεια και  μελαγχολία  εμφανίστηκε  στους  υπουργούς  και  επιτελείς  του  Ετζεβίτ  όταν ανακάλυψαν  την  αλήθεια!  Οι  Τούρκοι  στρατιωτικοί  κοιτάζονταν  σαστισμένοι  μεταξύ  τους! Βέβαια  αργότερα,  το  Ελληνικό  κράτος, «τίμησε»  τον  Λευτέρη  Χανδρινό,  για αυτό  το  κατόρθωμά  του,  με  το  να  τον  τοποθετήσει  σαν  Ναυτικό  Ακόλουθο  της Ελλάδας  στην  Τουρκία,  σε  μια  χώρα  που  της  είχε  «κάψει  την  γούνα»  και  όπου τον  είχε  επικηρύξει! 

Όσο  για  το  Α/Γ  ΛΕΣΒΟΣ;

Εκποιήθηκε  μετά  από  χρόνια  και  επωλήθη  για  παλιοσίδερα  αντί  να  διατηρηθεί ως  Μουσείο  της  ατρόμητης  ναυτοσύνης  των  Ελλήνων  (όπως  έγινε  με  το θωρηκτό  «Γ.Αβέρωφ»  που  βρίσκεται  ελλιμενισμένο  στην  μαρίνα  του  παλαιού Φαλήρου!). Λέτε  ότι  το  Μεταπολιτευτικό  Ελληνικό  κράτος  είχε  ανάγκη  τα  ψίχουλα  που πήρε  από  την  εκποίηση  του;  Μάλλον  όχι.  Απλά  με  τα  προαποφασισμένα  βήματα  προόδου  της  Ελληνοτουρκικής  φιλίας, ένα  ακόμα  ενθύμιο  της  απαράμιλλης  Ελληνικής  λεβεντιάς,  που  είχε  κάνει  ένα πολύ  μεγάλο  «χουνέρι»  στους  Τούρκους,  εθεωρείτο  «παρείσακτο»!  Πόσο  μάλλον  να  είναι  ελλιμενισμένο  ως  πλωτό  Μουσείο,  που  θα  θυμίζει  σε όλους  το  χουνέρι  που  έκανε  στους  Τούρκους  το  καλοκαίρι  του  1974!

Σχόλιο: Αν ο Χανδρινός είχε πάρει το πλοίο του και την είχε κοπανήσει για τα ξένα παριστάνοντας τον αντιστασιακό, το αρματαγωγό Λεσβος θα ήταν σήμερα δίπλα στο Αβέρωφ και σύσσωμη η ηγεσία της χώρας θα τον τιμούσε κάθε χρόνο. Αντί για την Άγκυρα, θα πήγαινε ακόλουθος στο Λονδίνο, θα γινόταν αρχηγός του Πολεμικού Ναυτικού, μέχρι και Υπουργός Εμπορικής Ναυτιλίας. Τυχαία τα παραδείγματα... Αλλά αυτός προτίμησε να μείνει και να πολεμήσει. Γι αυτό, το ψεύτοελληνικό κράτος τον έστειλε στο στόμα του λύκου για να τον εκδικηθεί για το "θράσος" του.

http://www.24grammata.com/wp-content/uploads/2011/09/cyprus-1974.pdf