Κραν Μοντάνα: Σε νέο ρόλο καταλύτη ο Γκουτέρες

Κραν Μοντάνα: Αποστολή, Ανδρέας Πιμπίσιης

Επιστρέφει στο Κραν Μοντάνα αύριο ο Αντόνιο Γκουτέρες σε μια τελική προσπάθεια να σωθεί η διαδικασία των διαπραγματεύσεων για το Κυπριακό.

Τα τελευταία δύο 24ωρα υπήρξε έντονο παρασκήνιο, καθώς εκτιμάται πως η εδώ παρουσία του ΓΓ του ΟΗΕ θα αλλαξει τα δεδομένα και κυρίως θα οδηγήσει σε μια στρατηγική συμφωνία όπως την επιδίωξε από την αρχή ο Έσπεν Μπαρθ Άιντε. Παράλληλα τόσο ο Νορβηγός διπλωμάτης όσο και οι Βρετανοί και οι Τούρκοι φαίνεται πως έχουν επενδύσει στην εδώ παρουσία του ΓΓ του ΟΗΕ ώστε να ασκηθούν πιέσεις προς την κατεύθυνση του Προέδρου Αναστασιάδη προκειμένου να δεχθεί να δώσει την πολυπόθητη για τους Τούρκους εκ περιτροπής Προεδρία.

Ωστόσο, αντιλαμβανόμενος ότι στο θέμα της ασφάλειας δεν έχει καταφέρει να λάβει οτιδήποτε μέχρι στιγμής, ο Πρόεδρος Αναστασιάδης ήταν και φαίνεται να παραμένει επιφυλακτικός στην έλευση του ΓΓ του ΟΗΕ. Εδώ να σημειώσουμε ότι στη διάρκεια του προχθεσινού Εθνικού Συμβουλίου τουλάχιστον δύο πολιτικοί ηγέτες τού είχαν υποδείξει πως δεν μπορεί να είναι αρνητικός στην έλευση του ΓΓ του ΟΗΕ και ένας εξ αυτών ήταν σχεδόν βέβαιος για την επιστροφή του Αντόνιο Γκουτέρες. Πάντως το κείμενο το οποίο ετοιμάστηκε ως πλαίσιο Γκουτέρες και αποτελεί τη βάση πάνω στην οποία θα έπρεπε να διεξάγεται ο διάλογος έχει εμφανή σημάδια ετεροβαρούς απόκλισης προς τις τουρκικές θέσεις.

Το Πλαίσιο Γκουτέρες

Ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών ανέφερε πως: 

Στο θέμα της Ασφάλειας 
– Πιστεύω ότι πρέπει να αρχίσουμε να αναγνωρίζουμε ότι χρειαζόμαστε ένα νέο καθεστώς ασφάλειας και όχι συνέχιση (του υφιστάμενου).
- Χρειάζεται να τερματίσουμε το Δικαίωμα Επέμβασης και τη Συνθήκη Εγγυήσεων. Χρειάζεται να αντικατασταθούν από ένα νέο σύστημα διαβεβαιώσεων ώστε όλοι οι Κύπριοι να νιώθουν ασφάλεια.
- Χρειάζεται ένας νέας μηχανισμός εφαρμογής ο οποίος θα εμπλέκει και κάτι εκτός Κύπρου. Οι εγγυήτριες δεν μπορούν να παρακολουθούν την εφαρμογή των υποχρεώσεών τους.

Για τα στρατεύματα 
– Χρειαζόμαστε μείωση των στρατευμάτων από την πρώτη ημέρα και στη συνέχεια σταδιακή απομάκρυνση στα πλαίσια ενός συμφωνημένου χρονοδιαγράμματος μέχρι να φτάσουν στους αριθμούς της παλαιάς Συνθήκης Συμμαχίας.
- Υπάρχει ένα θέμα για το κατά πόσο θα πρέπει να υπάρξει ρήτρα επανεξέτασης ή οριστικής κατάληξης. Αυτό το θέμα και το χρονοδιάγραμμα θα πρέπει να συζητηθούν στο ανώτατο επίπεδο.

Στο εδαφικό 
– Η τουρκοκυπριακή πλευρά θα πρέπει να διαφοροποιήσει τον χάρτη σε σχέση με κάποιες τοπικές περιοχές.
Σ’ ό,τι αφορά στο εδαφικό, φαίνεται ότι ο ΓΓ του ΟΗΕ είχε κάνει αναφορά στην ανάγκη να ειπωθεί από πλευράς Τ/κ η Μόρφου (δηλαδή ότι παραχωρείται) και πως σε παρέμβασή του ο Νίκος Αναστασιάδης είπε «όχι μόνο Μόρφου».

Στο περιουσιακό 
– Θα πρέπει να εξεταστούν δύο αρχές: 1. Στις περιοχές που θα αναπροσαρμοστεί το καθεστώς θα πρέπει να δώσει προτεραιότητα στους εκτοπισθέντες ιδιοκτήτες, αλλά όχι κατά 100%. 2. Για τις άλλες περιοχές, το καθεστώς θα πρέπει να δώσει προτεραιότητα στους χρήστες, αλλά όχι κατά 100%.

Στην ισότιμη μεταχείριση 
– Όσον αφορά στους μόνιμους κατοίκους που είναι Τούρκοι υπήκοοι, εμπίπτουν σε ποσόστωση η οποία πρέπει να είναι δίκαιη. Χρειάζεται περαιτέρω συζήτηση για το τι είναι «δίκαιο».

Αποτελεσματική συμμετοχή 
– Το θέμα της αποτελεσματικής συμμετοχής θα πρέπει να συζητηθεί περαιτέρω σε σχέση με το θέμα της «σταθμισμένης ψήφου» και πότε και υπό ποιες συνθήκες και προϋποθέσεις θα εφαρμόζεται.
- Άλλα εναπομείναντα στοιχεία στον καταμερισμό εξουσιών, συμπεριλαμβανομένης της εκ περιτροπής Προεδρίας, θα πρέπει να συζητηθούν, όπως έχει απαιτήσει η τουρκοκυπριακή πλευρά, σύμφωνα με την αναλογία 2:1. 

«Τεράστια υποχώρηση»

Σύμφωνα με πληροφορίες μας στα πιο πάνω θέματα ο Μουσταφά Ακιντζί είχε σημειώσει πως η ασφάλεια και οι εγγυήσεις δεν μπορούν να αλλάξουν δραστικά. Σε σχέση με το εδαφικό είπε πως ο χάρτης που έχουν δώσει αποτελεί τεράστια υποχώρηση. Σημείωσε ακόμα πως «πρέπει να είμαστε προσεκτικοί σ’ αυτό ώστε οι ζωές των ανθρώπων να μην επηρεαστούν». 

Από πλευράς του ο Οζντίλ Ναμί διεμήνυσε στους Ελληνοκύπριους ότι «σας έχουμε βοηθήσει στο θέμα της ασφάλειας και στο εδαφικό και τώρα θα πρέπει να αποδεχθείτε πολιτική ισότητα και ίση μεταχείριση».

Επιφυλάξεις Αναστασιάδη 

Την ελπίδα ότι θα υπάρξει τέτοια πρόοδος που θα δικαιολογεί την παρουσία του ΓΓ του ΟΗΕ  Αντόνιο Γκουτέρες, ο οποίος θα επιστρέψει στη Διάσκεψη για την Κύπρο την Πέμπτη, εξέφρασε ο Πρόεδρος Αναστασιάδης. Εξερχόμενος του συνεδριακού κέντρου όπου πραγματοποιείται η Διάσκεψη για την Κύπρο, στο Κραν Μοντάνα της Ελβετίας, ο Πρόεδρος είπε ότι «θέλω να ελπίζω ότι θα υπάρξει τέτοια πρόοδος που θα δικαιολογείται η παρουσία του (ΓΓ του ΟΗΕ) έτσι ώστε να αποφευχθούν άσκοπες και πάλι προσδοκίες χωρίς ουσιαστικό αποτέλεσμα. Έχουμε συμφωνήσει να ακολουθήσουμε μια μεθοδολογία με καθαρές τις εισηγήσεις του ΓΓ.

Εάν όλοι συνεργαστούν, και αντιλαμβάνεστε τι εννοώ, προς την κατεύθυνση και μέσα στα πλαίσια όπως έχουν καθοριστεί, μπορεί να υπάρξει πρόοδος. Εάν δεν υπάρξει συνεργασία, δεν γνωρίζω».

Ερωτηθείς αν δικαιολογείται σήμερα η παρουσία του ΓΓ του ΟΗΕ στη Διάσκεψη, ο Πρόεδρος είπε ότι «θα διαφανεί τις επόμενες μέρες η πρόοδος, τις επόμενες ώρες μάλλον. Και μιλούμε για πρόοδο απτή, όχι θεωρίες, όχι λόγια». Σε παρατήρηση δημοσιογράφου ότι ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών μίλησε για τελική Διάσκεψη, ο Πρόεδρος είπε ότι «εγώ γνωρίζω ένα, ότι είμαστε εδώ για να πετύχουμε πρόοδο έτσι ώστε να μας επιτρέπεται να αισιοδοξούμε για λύση. Το τι ο καθένας θεωρεί τη Διάσκεψη είναι θέμα δικό του». Σε ερώτηση αν υπάρχει αλλαγή στη στάση της Τουρκίας, ο Πρόεδρος είπε ότι «υπάρχει ουσιαστική διαφορά από την εισήγηση του ΓΓ με τις θέσεις της τουρκικής πλευράς».

Δέκα ερωτήματα Κοτζιά 

Από πλευράς του ο ΥΠΕΞ της Ελλάδας είπε ότι είναι καλό που έρχεται ο ΓΓ του ΟΗΕ. Αναφερόμενος στις χθεσινές συνομιλίες, σημείωσε πως έγινε συζήτηση γύρω από τη συνθήκη των Εγγυήσεων και «αποδείξαμε ότι πρέπει να τερματιστεί η παρουσία της και υποβάλαμε δέκα ερωτήματα όσον αφορά στη συνθήκη Συμμαχίας και την παρουσία των τουρκικών κατοχικών στρατευμάτων, στα οποία ερωτήματα αναμένουμε κάποιος να μας απαντήσει». Σύμφωνα με τον κ. Κοτζιά, «τα ερωτήματα αυτά από την πλειοψηφία των πλευρών θεωρήθηκαν ορθά, σωστά και ως ο μόνος τρόπος για να προχωρήσουμε. Διότι κάποιοι κάνουν γύρω-γύρω από τα ζητήματα και δεν καταλήγουμε». Είπε πως υπάρχει επιμονή από κάποιους να φέρουν τους Πρωθυπουργούς. 

Δύο ομάδες εργασίας για ασφάλεια και απομάκρυνση στρατού

 Δύο ομάδες εργασίας για την ασφάλεια και την απομάκρυνση των στρατευμάτων θα συσταθούν από τους συμμετέχοντες στη Διάσκεψη του Κραν Μοντάνα. Η πρώτη ομάδα εργασίας, όπως ανέφερε χθες ο Νίκος Κοτζιάς, έχει συσταθεί και σήμερα, σύμφωνα πάντα με τον υπουργό Εξωτερικών της Ελλάδας, αναμένεται να συγκροτηθεί η δεύτερη. Φαίνεται πως γι’ αυτή τη δεύτερη ομάδα εργασίας για την αποχώρηση των στρατευμάτων και στην οποία θα συμμετέχουν και στρατιωτικοί δεν υπήρξε συμφωνία από τουρκικής πλευράς. 

Εξήγησε ότι η μια ομάδα εργασίας αφορά στο νέο καθεστώς ασφάλειας της Μεγαλονήσου και πρόσθεσε: «Εμείς επιμένουμε στη διαπραγμάτευση ότι η ασφάλεια δεν είναι μόνο η στρατιωτική, καθώς αυτή είναι μια αντίληψη του 17ου-18ου αιώνα και όχι του 21ου». Κατά δεύτερο, συνέχισε, «ελπίζουμε να συγκροτηθεί και μια ομάδα για την απομάκρυνση των στρατευμάτων και αύριο το πρωί θα έρθουν και οι στρατιωτικοί μας, οι ειδικοί για αυτά τα ζητήματα». Ερωτηθείς αν συμφωνεί και ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου, ο κ. Κοτζιάς απάντησε «δεν ξέρω αν συμφωνεί, αλλά θα συμμετάσχει».

Οι ελληνικές θέσεις 

Σ’ ό,τι αφορά τις ελληνικές θέσεις στα δύο βασικά ερωτήματα που αφορούν το σύστημα ασφάλειας μετά τη λύση και τι συμβαίνει με το υφιστάμενο σύστημα ασφάλειας οι πληροφορίες αναφέρουν τα εξής: 

- Στο πρώτο ερώτημα, η ελληνική πλευρά αναφέρεται στον μηχανισμό επαλήθευσης και παρακολούθησης, ο οποίος θα ανταποκρίνεται στις ανάγκες ασφάλειας της εφαρμογής της λύσης. Θα πρέπει, προστίθεται, να είναι ένας μηχανισμός διεθνής, χωρίς τις εγγυήτριες δυνάμεις, αντικειμενικός, τεχνικά καταρτισμένος με εμπειρία επαλήθευσης και fact finding, όπως αναφέρθηκε. Θα πρέπει να έχει ισχυρή εντολή για να μπορεί να παρακολουθεί και να αξιοποιεί την εκτέλεση όλων των δεσμεύσεων από τις πλευρές, αλλά και για να προσφέρει συμβουλευτική και τεχνική υποστήριξη στην επίλυση των διαφορών που μπορεί να προκύψουν στην εφαρμογή της λύσης.
- Σε αυτό, πιστεύει η ελληνική πλευρά, ο ΟΗΕ θα πρέπει να έχει έναν βασικό ρόλο. Επαναλαμβάνει τη θέση για το Σύμφωνο Φιλίας, μια συνολική –όπως αναφέρεται– συνθήκη, με στόχο να συσφίξει τις φιλικές σχέσεις και τη συνεργασία μεταξύ Κύπρου, Ελλάδας, Τουρκίας σε ένα εύρος θεμάτων, όπως μετανάστευση, απειλές από τρομοκρατία, φυσικές καταστροφές κ.ά. Το σύμφωνο αυτό, σημειώνεται, δεν θα έχει στρατιωτική διάσταση.
- Η ελληνική πλευρά θέτει τη θέση ότι πρέπει να τερματιστούν οι Συνθήκες Εγγυήσεων και Ασφάλειας ταυτόχρονα με την υιοθέτηση της λύσης και να υπάρξει μια συνθήκη για την απόσυρση των ξένων δυνάμεων από την εδαφική επικράτεια της Κύπρου.
 - Στην απάντηση του δεύτερου ερωτήματος περιλαμβάνεται επίσης ότι η ίδια συνθήκη (για την απόσυρση των ξένων στρατευμάτων) θα πρέπει να περιλαμβάνει ένα χρονοδιάγραμμα για τις βασικές φάσεις αποχώρησης των στρατευμάτων και του εξοπλισμού τους, καθώς και τη συνεχή ροή της αποχώρησης. Θα πρέπει επίσης να υπάρχει μια αρχή, υποστηρίζει η ελληνική πλευρά, που να μπορεί να επαληθεύει και να παρακολουθεί την όλη διαδικασία και η οποία θα αναφέρεται στα μέρη που την αποτελούν, αλλά και στο ΣΑ του ΟΗΕ.

Φιλελεύθερος