Στο ψυγείο μέχρι νεωτέρας το Κυπριακό

Σε νέα φάση εισέρχεται το Κυπριακό μετά την κατάρρευση της διαδικασίας στο Κραν Μοντάνα τα ξημερώματα της περασμένης Παρασκευής. Οι βασικοί πρωταγωνιστές αναμένεται να επανακαθορίσουν την τακτική τους με όλα τα ενδεχόμενα ανοικτά ως προς τυχόν μελλοντικές συνομιλίες για το Κυπριακό.
Τα Ηνωμένα Έθνη, σύμφωνα με πληροφορίες, δεν θα προβούν σε οποιαδήποτε κίνηση πριν τον Σεπτέμβριο, πλην της ενημέρωσης του Συμβουλίου Ασφαλείας και την κατάθεση έκθεσης, που θα γίνουν προσεχώς. Ο Διεθνής Οργανισμός αναμένεται ότι θα εγκαινιάσει νέα προσπάθεια στο Κυπριακό μετά τον διορισμό νέου Ειδικού Συμβούλου του Γενικού Γραμματέα στη θέση του κ. Έσπεν Μπαρθ Άιντε, ο οποίος αναμένεται να υποβάλει την παραίτησή του.
Ο κ. Άιντε, ο οποίος ούτως ή άλλως θα αποχωρούσε λόγω των εκλογών στη χώρα του Νορβηγία (είναι υποψήφιος βουλευτής)  χρεώνεται κακούς χειρισμούς και κακή εκτίμηση των δεδομένων. Σύμφωνα με πληροφορίες, ο κ. Άιντε και η ομάδα του διαμόρφωσαν οδικό χάρτη και επιχείρησαν, χωρίς να υπάρχουν προϋποθέσεις, να τον επιβάλουν. Για το σκοπό αυτό είχαν εμπλέξει διάφορους διεθνείς παράγοντες για να στρέψουν τις πιέσεις προς Λευκωσία και Αθήνα.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:

• Τουρκικό ΥΠΕΞ: Ο Κοτζιάς ευθύνεται για την αποτυχία της διάσκεψης
• ΠτΔ: Oι προσπάθειες θα συνεχιστούν για να παραμείνει ανοιχτός ο δρόμος
• Δύσκολη η πορεία μετά το ναυάγιο στην Ελβετία
• Ερτουγρούλογλου: Να ζήσουμε πλάι-πλάι σαν καλοί γείτονες

Το τέλος του οδικού χάρτη ήταν ο Νοέμβριος όταν θα διενεργούνταν χωριστά δημοψηφίσματα. Σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες, ο στόχος ήταν η επίτευξη στρατηγικής συμφωνίας στο Κραν Μοντάνα, συμπλήρωση κενών και λεπτομερειών από τεχνοκράτες που θα παρέμεναν στο ελβετικό θέρετρο και αμέσως μετά συνάντηση των πρωθυπουργών Ελλάδος, Τουρκίας και Βρετανίας στη Νέα Υόρκη για να συμφωνήσουν στο θέμα των στρατευμάτων.

Στη μεθόδευση αυτή αντέδρασε ο Πρόεδρος Αναστασιάδης, ο οποίος είχε ξεκαθαρίσει πως δεν δεχόταν μια συμφωνία από την οποία θα απουσίαζε το θέμα των εγγυήσεων και των στρατευμάτων, ζητήματα που θα συζητούσαν οι τρεις Πρωθυπουργοί στη Νέα Υόρκη. Ο Πρόεδρος αντέδρασε και στο γεγονός ότι θα απουσίαζε από τις συζητήσεις που αφορούσαν τα στρατεύματα.

Πληροφορίες, πάντως, αναφέρουν πως ασφυκτικές ήταν οι πιέσεις που δέχθηκε από διάφορες πλευρές για να αποδεχθεί τη φόρμουλα αυτή.

Είναι προφανές πως η Λευκωσία, μετά το φιάσκο της Πενταμερούς, στρέφεται προς δύο κατευθύνσεις: Να επαναληφθούν οι συνομιλίες ώστε να μην οριστικοποιηθεί το αδιέξοδο και να διενεργηθούν χωρίς προβλήματα οι έρευνες στην κυπριακή ΑΟΖ, που αρχίζουν την ερχόμενη Τετάρτη. Η Αθήνα διά του Νίκου Κοτζιά στήριξε τους χειρισμούς της Λευκωσίας ενώ καταλυτικές ήταν οι παρεμβάσεις του Έλληνα ΥΠΕΞ σε καθοριστικές φάσεις της Πενταμερούς.

Ο Νίκος Κοτζιάς έχοντας προτάσεις κινήθηκε μεθοδικά, εξέθεσε την τουρκική πλευρά για τη στάση της και επέμεινε μέχρι τέλους στις θέσεις του (μηδέν εγγυήσεις, μηδέν στρατεύματα). Δεν απέφυγε να στείλει και προειδοποιήσεις προς διάφορες πλευρές, όπως στην περίπτωση του Βρετανού υπουργού Ευρώπης, σερ Άλαν Ντάνκαν, ο οποίος επιχείρησε να φορτώσει ευθύνες στην ελληνική πλευρά (Αθήνα και Λευκωσία) για το αδιέξοδο. «Αυτό που ανέφερες», του είπε με αυστηρό ύφος, «θα το θυμάμαι για πάντα».

Στην Πενταμερή η Άγκυρα επιβεβαίωσε πως η θέση της είναι ότι είτε θα υπάρξει λύση αλά Τούρκα είτε δεν θα υπάρξει. Αν και είχε κέρδη, όπως η σύνθεση της Διάσκεψης (απουσία Κυπριακής Δημοκρατίας και τούτο επιβεβαιώνεται και από την περιγραφή των συμμετασχόντων), επέμεινε στο απόλυτο (όλα δικά της).

Επίσης, κέρδη θα είχε και από το πακέτο Αναστασιάδη εάν δεχόταν να αλλάξει τη θέση της στο θέμα της Ασφάλειας. Δεν το έπραξε και επέμεινε στις διαχρονικές θέσεις της. Η αναφορά Τσαβούσογλου με την οποία αμφισβητεί παραμέτρους των Ηνωμένων Εθνών και Καλές Υπηρεσίες του Γ.Γ. ΟΗΕ σαφώς και παραπέμπει σε σχέδιο Β΄, το οποίο ούτως ή άλλως εφαρμόζει η Άγκυρα.

Πέραν της μεταφοράς νερού και προσεχώς ηλεκτρισμού από Τουρκία στα κατεχόμενα, υπήρξε από το 2012 προσπάθεια αλλαγής της βάσης λύσης και ταυτόχρονα αναβάθμισης του ψευδοκράτους. Χωρίς να αποκλείεται, δεν φαίνεται να τίθεται θέμα ενσωμάτωσης των κατεχομένων. Μια πιο εφικτή επιλογή μπορεί να είναι μορφής «ταϊβανοποίησης» των κατεχομένων ή μια στρατηγική συμφωνία συνεργασίας Τουρκίας-ψευδοκράτους, που θα συνιστά αναβάθμιση του οικονομικού πρωτοκόλλου, που υπογράφουν κάθε μερικά χρόνια.

Μεγάλοι χαμένοι από το φιάσκο της Πενταμερούς είναι οι Τουρκοκύπριοι, οι οποίοι θα πρέπει να αισθάνονται πλέον τον κίνδυνο απορρόφησής τους από την Τουρκία. Η ηγεσία τους, ωστόσο, στο Κραν Μοντάνα έπαθε αφωνία. Μιλούσε μόνο όταν το επέτρεπε ο Τσαβούσογλου.

Η αποτυχία της Διάσκεψης δεν είναι το τέλος του δρόμου. Νέες προσπάθειες θα υπάρξουν, όμως, το ζητούμενο είναι πώς θα αντιδράσει η Τουρκία. Την ίδια ώρα, είναι προφανές πως το μοντέλο αυτό των διακοινοτικών συνομιλιών έχει δοκιμαστεί και απέτυχε. Για την ε/κ πλευρά η αναζήτηση νέας μεθοδολογίας ως προς τη διαδικασία και νέας στρατηγικής, ενός σχεδίου Β’ δηλαδή, είναι πλέον αναγκαίο.

ΟΙ ΓΕΦΥΡΩΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΚΟΥΤΕΡΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ΔΙΕΥΚΡΙΝΙΣΕΙΣ

Οι άξονες που έθεσε ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών στο Κραν Μοντάνα, συνιστούν γεφυρωτικές προτάσεις, μιας μορφής επιδιαιτησία, γεγονός που δεν έχει αναφερθεί από κανένα ούτε και προκάλεσε αντίδραση. Σημειώνεται πως στη συνεδρίαση του Εθνικού Συμβουλίου, της 1ης Ιουλίου, στο Κραν Μοντάνα, κατά την ενημέρωση του Προέδρου στα μέλη του Σώματος, είχε αναφερθεί πως το πλαίσιο των συζητήσεων που θα ακολουθούσαν το καθόρισε ο ΓΓ του ΟΗΕ το προηγούμενο βράδυ («δεν μπορούν να υπάρχουν επεμβατικά δικαιώματα, πρέπει να περιοριστούν τα στρατεύματα σε εκατοντάδες και μένει ανοικτό το ερώτημα για sunset ή review clause και έκανε αναφορά στα δίκαια δικαιώματα των Τούρκων πολιτών, δηλαδή στις τέσσερις ελευθερίες).

Στη συνέχεια, μόλις ο Άιντε έστειλε το πρακτικό με τις παραμέτρους Γκουτέρες, αυτό απορρίφθηκε (και από την τουρκική πλευρά). Μερικές ημέρες μετά, στις 5 Ιουλίου, η ελληνοκυπριακή πλευρά δήλωνε πλήρως εναρμονισμένη με τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ και τους άξονες που παρουσίασε. Μετά από αυτό υποβλήθηκε και η πρόταση του Προέδρου της Δημοκρατίας με το γνωστό περιεχόμενο.

Το πρόβλημα της «κότας με το αβγό» είδε ο Γ.Γ

Μετά την κατάθεση των προτάσεων του Προέδρου Αναστασιάδη, κατά τη διάρκεια της Πενταμερούς Διάσκεψης, ακολούθησαν συζητήσεις και διερευνητικές επαφές για το ενδεχόμενο να υπάρξει διαφοροποίησή τους. Από αυτό κρίνεται και η χρησιμότητα της κίνησης καθώς ουσιαστικά θεωρήθηκε από τους τρίτους πως υπήρχε έδαφος περαιτέρω υποχωρήσεων ενώ ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ θεώρησε πως ήταν πολλές οι προϋποθέσεις που είχαν τεθεί από ελληνοκυπριακής πλευράς! Εκτίμηση που κάθε άλλο ισχύει. Όπως συναφώς πληροφορούμαστε, ο Γενικός Γραμματέας, Αντόνιο Γκουτέρες κατά τις συζητήσεις, μετά την υποβολή των προτάσεων, επισήμανε πως διαπίστωνε πρόβλημα «chicken and the egg»… Ζήτησε να ενημερωθεί από την ελληνοκυπριακή πλευρά κατά πόσο στην περίπτωση που γίνει αποδεκτό το αίτημά της για την κατάργηση των εγγυήσεων θα μπορούσε να λάβει υπόψη της το αίτημα της Τουρκίας για να παραμείνουν εσαεί στρατιώτες στην Κύπρο.

Ο Πρόεδρος απάντησε πως δεν μπορεί να υπάρξει ευελιξία στο νομικό καθεστώς των εγγυήσεων, ούτε αποδέχεται αναθεώρηση της παρουσίας του στρατού. Παρουσιάσθηκε, ωστόσο, ευέλικτος στα χρονοδιαγράμματα και στον αριθμό των στρατιωτών. Αντί, όπως εξήγησε, να αποχωρήσουν οι στρατιώτες σε 18 μήνες να γίνει τούτο στις 24-26 μήνες και αντί 650 να παραμείνουν 1000. Ο Πρόεδρος απαντώντας σε ερώτηση του Γενικού Γραμματέα κατά πόσο θα ήταν πιο ευέλικτος και στις εσωτερικές πτυχές (πέραν δηλαδή από αυτά που είχε δώσει), απάντησε καταφατικά υπό την προϋπόθεση ότι θα επιλυθούν τα υπόλοιπα ζητήματα, τα οποία αφορούσαν το κεφάλαιο της Ασφάλειας.

Φωτο: Κάτια Χριστοδούλου (ΚΥΠΕ)

  Κώστας Βενιζέλος 

Φιλελεύθερος