30/6/17

Η κρίση στο Κατάρ και η Κίνα

Του Rosie Yellinek
Μετάφραση: Στέργιος Σεβαστιάν
Στις 5 Ιουνίου, η Σαουδική Αραβία, η Αίγυπτος, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το Μπαχρέιν και αρκετές άλλες σουνιτικές μουσουλμανικές χώρες ανέστειλαν τις σχέσεις τους με το Κατάρ, δημιουργώντας μία από τις χειρότερες κρίσεις που έπληξε τον μουσουλμανικό σουνίτικο κόσμο την τελευταία δεκαετία. Η Κίνα, η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο, ενδιαφέρεται για την επίλυση της κρίσης και μπορεί να διαδραματίσει κάποιο ρόλο. Μπορεί να πει στη μια πλευρά "ακούστηκε αυτό που θέλατε" και στην άλλη "μάθατε το μάθημά σας". Η Κίνα χρειάζεται αυτές τις χώρες και έχει πολλά να τους προσφέρει ως αντάλλαγμα.
Η κρίση που αντιμετωπίζει σήμερα ο μουσουλμανικός σουνιτικός κόσμος μπορεί να αποδειχθεί μία ιστορική καμπή.
Η Σαουδική Αραβία, η Αίγυπτος, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το Μπαχρέιν και αρκετές άλλες σουνιτικές μουσουλμανικές χώρες διέκοψαν τις σχέσεις τους με το Κατάρ στις 5 Ιουνίου. Δεν διέκοψαν απλώς τις διπλωματικές τους σχέσεις και την οικονομική τους συνεργασία, αλλά προχώρησαν στον αποκλεισμό χερσαίων και θαλάσσιων οδών και αεροδιαδρόμων. Είπαν στους πολίτες τους που ζουν στο Κατάρ και στους πολίτες του Κατάρ που ζουν στις χώρες τους, να φύγουν μέσα σε δύο εβδομάδες.
Αυτές οι εξαιρετικά ασυνήθιστες και δραματικές ενέργειες, εξηγούνται από την υποστήριξη της Ντόχα σε ριζοσπαστικά ισλαμικά κινήματα, τα οποία οι χώρες του Κόλπου πιστεύουν ότι απειλούν τη σταθερότητα και την κυριαρχία τους. Οι χώρες του Κόλπου κάνουν επίσης μια δήλωση σχετικά με το Al-Jazeera, τον όμιλο μέσων μαζικής ενημέρωσης του Κατάρ, ο οποίος, θεωρούν, ότι υπονομεύει την εθνική κυριαρχία τους.
Καμία από αυτές τις κατηγορίες δεν είναι καινούργια. Γιατί λοιπόν τώρα; Η επίσημη απάντηση, σύμφωνα με τους Σαουδάραβες, είναι ότι αποτελεί μία απάντηση στις δηλώσεις του Εμίρη του Κατάρ. Αλλά θα μπορούσε να είναι ότι ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τράμπ, είτε σκόπιμα είτε όχι, που έδωσε λευκή επιταγή στην Σαουδική κυβέρνηση να κάνει αυτή την κίνηση.
Η πρόσφατη επίσκεψη του Trump στη Σαουδική Αραβία φαίνεται να ήταν ο καταλύτης. Η κίνηση κατά του Κατάρ συνέβη δύο εβδομάδες μετά την επίσκεψή του, κατά τη διάρκεια της οποίας συναντήθηκε με τον βασιλιά και άλλους τοπικούς ηγέτες. Οι χώρες του Κόλπου αισθάνονται τόσο πολύ ενθαρρυμένες και ενισχυμένες από τον Trump, ώστε να πιστεύουν τώρα ότι μπορούν να παίξουν ένα πιο επιθετικό παιχνίδι με τους εχθρούς τους. Το Κατάρ είναι το πρώτο που το υφίσταται.
Ένα άλλο στοιχείο που θα μπορούσε να εξηγήσει το χρονοδιάγραμμα της κίνησης είναι η επικείμενη συνάντηση του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης (SCO), στην οποία θα συζητηθεί η υποστήριξη του κινέζου προέδρου Xi Jinping στην ένταξη του Ιράν στο μπλοκ. Η Σαουδική Αραβία, που δεν θέλει να δει το Ιράν να πλησιάσει περισσότερο στην Κίνα (ή στη Ρωσία, η οποία είναι και στην SCO), θα μπορούσε να είχε επιλέξει να κάνει τώρα την κίνηση εναντίον του Κατάρ, προκειμένου να βλάψει έναν από τους στενότερους συμμάχους του Ιράν και να αποδυναμώσει το Ιράν εν όψει της συνάντησης.
Η Κίνα, ως η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο, έχει τη δική της άποψη για τη σπειροειδή σεκταριστική κρίση στον σουνιτικό κόσμο. Η Κίνα και το Κατάρ έχουν μακρά και βαθιά ιστορία συνεργασίας, που βασίζεται στο φυσικό αέριο, τα καταναλωτικά αγαθά και τις επενδύσεις. Το Κατάρ, ως ιδιοκτήτης του δεύτερου μεγαλύτερου αποθέματος φυσικού αερίου στον κόσμο, εξάγει φυσικό αέριο στην Κίνα. Με χρηματοοικονομικούς όρους, το Κατάρ είναι σημαντικός εταίρος και της Κίνας. Το 2015, η Ντόχα δημιούργησε ένα κέντρο εκκαθάρισης επιταγών για το κινεζικό γιουάν (γουάν).
Τούτου λεχθέντος, η συνεργασία μεταξύ της Κίνας και των χωρών που επιβάλλουν τις κυρώσεις στο Κατάρ είναι επίσης βαθιά. Αρκεί να αναφέρουμε το πετρέλαιο που παρέχει η Σαουδική Αραβία στην Κίνα και το γεγονός ότι τα ΗΑΕ έχουν το καθεστώς χρηματοοικονομικού κόμβου για την Κίνα (και για άλλους). Τα ΗΑΕ απολαμβάνουν αυτό το καθεστώς, χάρη στο φιλικό προς τις επιχειρήσεις ρυθμιστικό τους περιβάλλον και τις εγκαταστάσεις υψηλού επιπέδου.
Ποιες θα ήταν οι συνέπειες αυτής της κρίσης για την Κίνα; Θα μπορούσε να περιπλέξει σοβαρά την κινεζική πρωτοβουλία "Belt and Road", η οποία έλαβε σημαντική ώθηση από τον πρόεδρο της Κίνας κατά τη διάρκεια της σχετικής συνδιάσκεψης του τον περασμένο μήνα. Υπάρχουν δύο τρόποι με τους οποίους μπορεί να επηρεαστεί η πρωτοβουλία αυτή.
Πρώτον, η Κίνα και το Συμβούλιο Συνεργασίας του Κόλπου (GCC), η οργάνωση που ενώνει τις αραβικές χώρες του Κόλπου, συζήτησαν για τις ζώνες ελεύθερου εμπορίου μεταξύ όλων των μερών. Η αποκοπή του Κατάρ από το υπόλοιπο ΣΣΚ θα μπορούσε να αναστείλει ή ακόμη και να ακυρώσει αυτή τη συζήτηση εξ ολοκλήρου. Αυτές οι ζώνες ελεύθερου εμπορίου είναι εξαιρετικά σημαντικές για την Κίνα, καθώς περίπου το 50% της εισαγόμενης ενέργειας που χρησιμοποιείται από την κινεζική βιομηχανία προέρχεται από τα μέλη του ΣΣΚ.
Το δεύτερο ζήτημα είναι το εξής. Η πρωτοβουλία "Belt and Road" θα στηριχθεί στη συνεργασία πολλών χωρών και οι χώρες του Κόλπου είναι ζωτικής σημασίας στην αλυσίδα. Οποιαδήποτε αναστάτωση μπορεί να βλάψει την πρωτοβουλία και ο κινέζος πρόεδρος επιθυμεί πάρα πολύ να αποφύγει αυτή την καταστροφή.
Ωστόσο, η κινεζική παραδοσιακή πολιτική ήταν να αποφευχθεί κάθε είδους ανάμειξη σε ζητήματα κυριαρχίας των τρίτων χωρών ή σε εσωτερικές τους διαμάχες. Αυτή η πολιτική θα τεθεί υπό δοκιμή.
Παρά το μεγάλο ενδιαφέρον που έχει για μία λύση, δύσκολα θα δούμε την Κίνα να διαδραματίζει ενεργό ρόλο σε αυτή τη διαμάχη. Η κινεζική εξωτερική πολιτική υπήρξε μέχρι στιγμής επιτυχής με την επίτευξη ισορροπίας μεταξύ χωρών που υπόκεινται σε διαμάχες ή ακόμα και συμμετέχουν σε πολέμους. Το πιο σχετικό παράδειγμα είναι ο τρόπος με τον οποίο η Κίνα κατάφερε να συναλλάσσεται, τόσο με τη Σαουδική Αραβία, όσο και με το Ιράν, παρά τη βαθιά εχθρότητα μεταξύ των δύο.
Η κρίση του Κατάρ είναι ένα σημαντικό ζήτημα στη Μέση Ανατολή και στην παγκόσμια σκηνή. Η Κίνα, ενώ υποφέρει βραχυπρόθεσμα, θα βρει τον τρόπο αντιμετώπισης των δύο πλευρών. Η Κίνα θα μπορούσε στην πραγματικότητα να αποτελέσει μέρος της λύσης. Ορισμένες χώρες, όπως το Κουβέιτ, προσπαθούν να βρουν μια λύση στη σύγκρουση, αλλά δεν διαθέτουν τους πόρους και την επιρροή της Κίνας.
Ο εκπρόσωπος του κινεζικού Υπουργείου Εξωτερικών Hua Chunying, δήλωσε πρόσφατα ότι «η Κίνα ελπίζει ότι οι εν λόγω χώρες θα αντιμετωπίσουν σωστά τις διαφορές τους μέσω διαλόγου και διαβουλεύσεων και θα μείνουν ενωμένοι για να προωθήσουν από κοινού την περιφερειακή ειρήνη και σταθερότητα». Εάν οι Κινέζοι καταβάλουν προσπάθεια να διαμεσολαβήσουν μεταξύ των πλευρών, μπορούν να χρησιμοποιήσουν το γεγονός ότι η φήμη του Κατάρ έχει ήδη καταστραφεί βαθιά και ότι η ομάδα χωρών που αντιτίθενται σε αυτό είναι ήδη ουσιαστικά νικήτρια. Η Κίνα μπορεί να πει στη μια πλευρά "ακούστηκε αυτό που θέλατε" και στην άλλη "μάθατε το μάθημά σας". Τώρα είναι η ώρα να συζητήσουμε το μέλλον. Η Κίνα χρειάζεται αυτές τις χώρες και έχει πολλά να προσφέρει ως αντάλλαγμα.

Ο Roie Yellinek είναι διδακτορικός φοιτητής στο τμήμα σπουδών Μέσης Ανατολής στο Πανεπιστήμιο Bar-Ilan.


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Υφίσταται μετριασμός των σχολίων.

- Παρακαλούμε στα σχόλια σας να χρησιμοποιείτε ένα όνομα ή ψευδώνυμο ( Σχόλια από Unknown θα διαγράφονται ).
- Παρακαλούμε να μη χρησιμοποιείτε κεφαλαία γράμματα στη σύνταξη των σχολίων σας.