Μα δεν σε ‘φήννω μεσ’ στην Τουρτζιάν

Λάζαρος Μαύρος

Ι Δ Ο Υ , ΞΑΝΑ, ξάστερα πεντακάθαρη η κατεύθυνση, η πολιτική γραμμή, η εθνική στρατηγική, το αξιακό σύστημα του εθνικού μας ποιητή Βασίλη Μιχαηλίδη. Στα λόγια που έβαλε ο ίδιος στο στόμα της ρκας (της γριάς), γράφοντας το εκ των κορυφαίων έργων του, στην κυπριακή διάλεκτο,  «Η Χιώτισσα εν Λεμεσώ κατά το 1821»:

«Μπορώ το γαίμαν μου να σιονώσω

μα δεν σε ‘φήννω μεσ’ στην Τουρτζιάν,

μπορώ τον κόσμον να τον χαλάσω

για να ‘βρω τρόπον να σε ΄ποσπάσω».

Π Ρ Ο Χ Θ Ε Σ  από την Αθήνα μας μιλούσε στο Ράδιο Πρώτο ο εκ Λεμεσού ποιητής Γιώργος Μοράρης, για τον Βασίλη Μιχαηλίδη. Κυκλοφορεί ήδη το 93 σελίδων βιβλίο του «Μια διπλή απόκλιση της κυπριακής διαλέκτου και του ποιητικού λόγου - ο ποιητής Βασίλης Μιχαηλίδης 1849-1917», από το Ίδρυμα Τάκης Σινόπουλος, εκδόσεις Γαβριηλίδης - «Δύο αιώνες ελληνικής ποίησης».

- Στο βιβλίο δημοσιεύονται τρία από τα ποιήματα του εκλιπόντος πριν 100 χρόνια εθνικού μας ποιητή: Η Ανεράδα, η Χιώτισσα και η 9η Ιουλίου 1821. Με 414 σημειώσεις απόδοσης λέξεων της κυπριακής διαλέκτου στην κοινή ελληνική. Όπου και το ρήμα σιονώνω = αδειάζω, χύνω.

Υ Π Ε Ν Θ Υ Μ Ι Σ Ε  ο Γ. Μοράρης ότι στο αξιακό σύστημα του Βασίλη Μιχαηλίδη μυήθηκε από τα μαθητικά του χρόνια κι ο Γρηγόρης Αυξεντίου, που υποδύθηκε τον Αρχιεπίσκοπο Κυπριανό στην παράσταση της 9ης Ιουλίου στο σχολείο του το 1948 και μεγαλούργησε με το ολοκαύτωμά του στον κυπριακό αγώνα. Υπέδειξε πως οι ποιητικοί ήρωες του Βασίλη Μιχαηλίδη επιλέγουν τον θάνατο παρά μια ζωή ατίμωσης: «Στην Χιώτισσα προτείνεται συμβιβασμός. Την έχει στα πούπουλα ο Τούρκος μπέης. Δεν παύει όμως να είναι σκλάβα. Ατιμασμένη σκλάβα. Εκεί πέρα και με την αλληλεγγύη των απλών ανθρώπων [της γριάς - ρκας], η Χιώτισσα δραπετεύει. Διαλέγει το φως της ελευθερίας παρά μια ζωή ατιμασμένη»…

Φ Ο Β Α Τ Α Ι  ο Γ. Μοράρης ότι η νυν πορεία του διζωνικού συμβιβασμού με τους Τούρκους Κατακτητές, θα οδηγήσει το κυπριακό κράτος στο σημείο μηδέν. Διότι είναι μια πορεία ύβρεως. Όπως - λέει - κατά τον Πελοποννησιακό Πόλεμο (431-404 π.Χρ.) οι Αθηναίοι δεν άκουγαν τους τραγικούς τους ποιητές Αισχύλο, Σοφοκλή, Ευριπίδη και οδηγήθηκαν δια της ύβρεως στην καταστροφή, έτσι και οι σημερινοί δεν ακούν την φωνή του Βασίλη Μιχαηλίδη…

Α Π Ο  ΤΗΝ «Χιώτισσα» του Βασίλη Μιχαηλίδη ο αγαπημένος Μάριος Τόκας είχε τραγουδήσει ο ίδιος τέσσερεις στίχους της ρκας και είναι, το μοναδικό με την φωνή του και με τον τίτλο «Κορούλλα μου», το πρώτο από τα 15 τραγούδια στο έργο του «Αμμόχωστος Βασιλεύουσα», σε ποίηση Κυριάκου Χαραλαμπίδη.

«Τζιαί πκοιοί, κορούλλα μου, σ’ ετουρτζιέψαν

τζιαί πκοιοί σού κάμαν τούν΄το κακόν;

Γονιούς δεν είσιες τζι’ εν σε γυρέψαν;

Μάγκου δεν είσιες μακροδικόν;»

(Όπου, μάγκου = τουλάχιστον και μακροδικός = μακρινός συγγενής.)

Θ Α  ΠΡΕΠΕΙ ίσως ένας ικανός μουσικοσυνθέτης να πάρει τη μελωδία του Μάριου Τόκα και να την αρμόσει στους επίσης κορυφαίους στίχους ««Μπορώ το γαίμαν μου να σιονώσω / μα δεν σε ‘φήννω μεσ’ στην Τουρτζιάν, / μπορώ τον κόσμον να τον χαλάσω / για να ‘βρω τρόπον να σε ΄ποσπάσω». Ώστε οι νέες γενιές να τους τραγουδούν, ως καθήκον, όπως το αειθαλές του εθνικού μας ποιητή «Η Ρωμιοσύνη εν’ φυλή συνότζιαιρη του κόσμου, / κανένας δεν ευρέθηκεν για να την ιξηλείψη, / κανένας, γιατί σσιέπει την ‘που τα ‘ψη ο Θεός μου. / Η Ρωμιοσύνη εν’ να χαθή όντας ο κόσμος λείψη»…

ΛΑΖΑΡΟΣ Α. ΜΑΥΡΟΣ

Σημερινή