Μεντερές - Ερντογάν, Αθήνα και Λευκωσία

 Με τον Λάζαρο Μαύρο

Θ Α ΕΧΕΙ άραγε την τύχη του απαγχονισθέντος Μεντερές ο Ερντογάν; Αυτό το ερώτημα περνάει απ’ το μυαλό πολλών, παρακολουθώντας τα… πρωτοφανή «επιτεύγματα», εντός κι εκτός Τουρκίας, του επίδοξου νεο-σουλτάνου. Που έφτασαν ώς το σημείο, πολλοί και σημαντικοί, στη Γερμανία, στις ΗΠΑ κ.ά. ν’ αναρωτιούνται και φωναχτά πλέον, για πόσο ακόμη θα ανέχονται την Τουρκία εντός… ΝΑΤΟ.
Και έφτασαν να σχεδιάζουν μέχρι και νέους… χάρτες της περιοχής, με το ακριβώς αντίστροφο της νεο-οθωμανικής στρατηγικής και των οραμάτων υπερδύναμης της περιοχής τού επί 14ετία όλο κι αυταρχικότερου ηγέτη της Τουρκίας. Χάρτες και με κουρδικό κράτος. Που θυμίζουν την πριν από έναν αιώνα κατάρρευση της οθωμανικής Τουρκίας, μετά την ήττα της στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο και τους χάρτες της Συνθήκης των Σεβρών του 1920…
Σ Τ Ι Σ 27 Μαΐου 1960, το πρώτο στην ιστορία στρατιωτικό πραξικόπημα στην Τουρκία μ’ επικεφαλής τον στρατηγό Κεμάλ Γκιουρσέλ κι άλλους 38 στρατηγούς κ.ά. αξιωματικούς, ανέτρεψε τον εκλεγόμενο απ’ το 1950 πρωθυπουργό της χώρας Αντνάν Μεντερές.
Ακολούθησε 9μηνη δίκη, η οποία κατέληξε στην καταδίκη σε θάνατο του πρωθυπουργού Μεντερές, του υπουργού Εξωτερικών Φατίν Ρουστού Ζορλού, του υπουργού Οικονομικών Χασάν Πολατκάν και του προέδρου της Τουρκίας Τζελάλ Μπαγιάρ. Οι Μεντερές, Ζορλού και Πολατκάν εκτελέστηκαν με απαγχονισμό 16 Σεπτ. 1961, ενώ η ποινή του Μπαγιάρ μετατράπηκε σε ισόβια λόγω του ότι ήταν υπέργηρος.

Ω Σ Τ Ο Σ Ο , πριν κρεμάσουν τον Μεντερές, επί της πρωθυπουργίας του είχε επιτύχει, μαζί με τον Ζορλού, πολύ μεγάλης σημασίας κέρδη για την Τουρκία:
- Έβαλε το 1952 την Τουρκία στο ΝΑΤΟ.
- Υποκινούμενος απ’ τη βρετανική ανθελληνική δολιότητα εξαπέλυσε το πογκρόμ κατά του Ελληνισμού της Κωνσταντινούπολης στα Σεπτεμβριανά του 1956.

- Πέτυχε με τη «στρατηγική Νιχάτ Ερίμ 1956» και με το Γραφείο Ειδικού Πολέμου της Τουρκίας, απ’ το 1958, να συγκροτήσει και να εξοπλίσει στην αγγλοκρατούμενη Κύπρο την τρομοκρατική ΤΜΤ ως τον μυστικό στρατιωτικό βραχίονα της Τουρκίας στο νησί, με το «Σχέδιο Επανάκτησης Κύπρου».
Το οποίο υιοθέτησαν κατόπιν και ενίσχυσαν αφειδώς, εκείνοι που τον είχαν θανατώσει το 1961. (Αυτό, παρεμπιπτόντως, η συνέχιση της κυπριακής πολιτικής του εκτελεσθέντος Μεντερές από τους εκτελεστές του, αποτελεί ένα τεράστιας σημασίας διδακτικότατο κεφάλαιο, για την αταλάντευτη από το 1956 έως και σήμερα τουρκική πολιτική στο Κυπριακό, επί όλων ανεξαιρέτως των τουρκικών κυβερνήσεων)…

- Και, κυρίως, πέτυχε, ο Μεντερές, πρώτη φορά μετά το 1878 να ξαναπατήσει νομίμως το πόδι του στην Κύπρο ο τουρκικός στρατός, ως ΤΟΥΡΔΥΚ: Με τις Συμφωνίες Ζυρίχης - Λονδίνου του 1959, πέτυχε να καταστήσει την Τουρκία επικυρίαρχη («εγγυήτρια») της νεοσύστατης τότε ζυριχικής Κυπριακής Δημοκρατίας.

Β Ε Β Α Ι Ω Σ οι έκτοτε υπέρ της Τουρκίας επιτυχίες του Μεντερές πριν τον εκτελέσουν, υπήρξαν συνάρτηση και φυσιολογικό αποτέλεσμα των αποτυχιών της ελληνικής πολιτικής. Πρώτα, τον Αύγουστο 1955 με τον αντιπρόεδρο του ετοιμοθάνατου πρωθυπουργού Αλέξανδρου Παπάγου, τον Στέφανο Στεφανόπουλο που σύρθηκε στη βρετανική παγίδα της Τριμερούς Διάσκεψης του Λονδίνου με την Τουρκία για το Κυπριακό. Και ύστερα, με πρωθυπουργό από το 1956 τον Κωνσταντίνο Καραμανλή και υπουργό Εξωτερικών τον Ευάγγελο Αβέρωφ Τοσίτσα, πρωταγωνιστών στις Συνθήκες Ζυρίχης και Λονδίνου του 1959.

Σ Υ Ν Ε Π Ω Σ , πέρα από την όποια τύχη θα έχει προσωπικά ο Ερντογάν και πολύ περισσότερο ποια τύχη αναμένει την ίδια την Τουρκία και τον ισλαμικό νεο-οθωμανισμό της στη διακυβευόμενη ανακατανομή συσχετισμού δυνάμεων στην περιοχή, προέχει για τον Ελληνισμό το ανέκαθεν βασανιστικό ερώτημα: Ποια στρατηγική έχουν, Αθήνα και Λευκωσία, για τα τρέχοντα, τα φλέγοντα και τα επερχόμενα; Και πόση ισχύ φρόντισαν να έχουν για να λαμβάνονται… υπ' όψιν;
ΛΑΖΑΡΟΣ Α. ΜΑΥΡΟΣ
Σημερινή