Ανδρέας Θεοφάνους*
Μετά το δημοψήφισμα της 16ης Απριλίου η Τουρκία περνά από μια αναιμική προεδρευόμενη κοινοβουλευτική δημοκρατία σε προεδρική δημοκρατία που ουσιαστικά παραπέμπει σε ένα καθεστώς αυταρχικής δεσποτείας. Αναπόφευκτα τα δεδομένα αυτά επηρεάζουν καθοριστικά το πολιτικοοικονομικοκοινωνικό γίγνεσθαι της χώρας αλλά και τους εξωτερικούς προσανατολισμούς της. Εξ ορισμού η Κύπρος δεν μένει ανεπηρέαστη.
Στις δυτικές περιοχές, στην Άγκυρα και περιοχές όπου ως επί το πλείστον κατοικούν Κούρδοι, καταγράφεται έντονος προβληματισμός για την πολιτειακή αλλαγή που επιδίωξε και πέτυχε ο Ερντογάν έστω και με ισχνή πλειοψηφία. Σημειώνεται επίσης ότι η επιχειρηματική τάξη και οι πιο μορφωμένοι αντιδρούν στη συρρίκνωση των δημοκρατικών ελευθεριών στη χώρα τους. Ως αποτέλεσμα αυτής της κατάστασης δεν αποκλείεται να οξυνθούν ακόμη περισσότερο οι αντιπαραθέσεις στη χώρα.
Δεν πρέπει επίσης να μας διαφεύγει ότι ενώ παλαιότερα η Τουρκία διακήρυττε την πολιτική των μηδενικών προβλημάτων με τα γειτονικά κράτη, σήμερα έχει σοβαρά προβλήματα με όλες σχεδόν τις γειτονικές χώρες. Αυτό εν πολλοίς είναι απότοκο της αναθεωρητικής πολιτικής της Τουρκίας του Ερντογάν η οποία αποσκοπεί σε ένα ηγεμονικό ρόλο στην ευρύτερη περιοχή καθώς και σε μια αναβαθμισμένη παρουσία στο διεθνές γίγνεσθαι.
Για χρόνια τώρα Ελλάδα και Κύπρος είχαν επενδύσει στην ενταξιακή προοπτική της Τουρκίας με την προσδοκία ότι η υλοποίηση του στόχου αυτού θα εξυπηρετούσε τα εθνικά συμφέροντα. Ήδη από το 1999, όταν η Τουρκία είχε αναγορευθεί σε υποψήφια για ένταξη χώρα, είχα καταθέσει τη θέση ότι τα εθνικά συμφέροντα θα εξυπηρετούντο καλύτερα με μια ειδική στρατηγική σχέση ΕΕ – Τουρκίας, στη διαμόρφωση της οποίας θα είχε ρόλο και η Ελλάδα και η Κύπρος. Η θέση αυτή είναι πολύ επίκαιρη σήμερα καθώς είναι πλέον ξεκάθαρο ότι δεν τίθεται θέμα ένταξης της Τουρκίας στην ΕΕ.
Σε σχέση με το Κυπριακό, είναι σημαντικό να κατανοηθεί ότι μετά το 1974 η Τουρκία θα αποδεχόταν μια λύση που θα αντικαθιστούσε την Κυπριακή Δημοκρατία με ένα νέο κρατικό μόρφωμα το οποίο θα ήταν υπό τον στρατηγικό της έλεγχο. Τη θέση αυτή ακολούθησε πιστά και ο Ερντογάν από τις πρώτες μέρες της παρουσίας του στην ηγεσία της Τουρκίας προ δεκαπενταετίας. Υπογραμμίζεται ότι ο Ερντογάν στήριξε το Σχέδιο Ανάν καθώς οι τουρκικές θέσεις είχαν εν πολλοίς ενσωματωθεί στο Σχέδιο του Γ.Γ. του ΟΗΕ λίγο πριν την τελική ολοκλήρωσή του.
Τις τελευταίες βδομάδες η διαδικασία των διακοινοτικών συνομιλιών δεν προχώρησε καθώς υπήρχαν σοβαρές διαφορές μεταξύ των δύο πλευρών. Στη σημερινή συγκυρία, και ιδίως με την ισχνή πλειοψηφία στο δημοψήφισμα και με τις προεδρικές εκλογές στην Τουρκία το 2019, δεν αναμένεται ότι ο Ερντογάν θα προβεί σε τέτοιες παραχωρήσεις ούτως ώστε να υπάρξει τελική κατάληξη.
Εκ των πραγμάτων θα πρέπει να υπάρξει προβληματισμός για την περαιτέρω πορεία του Κυπριακού. Επιπρόσθετα, λαμβάνοντας υπ’ όψιν τα νέα δεδομένα στην Τουρκία και το απρόβλεπτο στοιχείο στην πολιτική Ερντογάν, η Κυπριακή Δημοκρατία θα πρέπει να θωρακισθεί καθώς τα δεδομένα για την Κύπρο είναι πιο δύσκολα μετά το δημοψήφισμα στην Τουρκία. Η Κύπρος θα πρέπει να καταστεί ένα αξιόπιστο και αποτελεσματικό κράτος. Επιπρόσθετα θα πρέπει να επιδιωχθούν συνεργασίες σε όλα τα επίπεδα, εντός και εκτός ΕΕ, που θα συμβάλουν στην εξυπηρέτηση των στόχων μας.
Επειδή αρκετές φορές στον δημόσιο διάλογο προβάλλεται η θέση για «δημιουργία κόστους στην Τουρκία», υπογραμμίζω ότι το ζητούμενο πρέπει να είναι η σύζευξη ξένων συμφερόντων σε όλα τα επίπεδα μαζί με τους στόχους της Κυπριακής Δημοκρατίας. Η πολιτική αυτή σε συνδυασμό με την κατάλληλη αφηγηματική επεξήγηση και την ενίσχυση της ηθικής μας υπεροχής θα θωρακίσει το κράτος και ταυτόχρονα θα δημιουργήσει νέα δεδομένα και στο Κυπριακό.
*Ο Ανδρέας Θεοφάνους είναι Καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας και Πρόεδρος του Κέντρου Ευρωπαϊκών και Διεθνών Υποθέσεων του Πανεπιστημίου Λευκωσίας.
Σημερινή
Στις δυτικές περιοχές, στην Άγκυρα και περιοχές όπου ως επί το πλείστον κατοικούν Κούρδοι, καταγράφεται έντονος προβληματισμός για την πολιτειακή αλλαγή που επιδίωξε και πέτυχε ο Ερντογάν έστω και με ισχνή πλειοψηφία. Σημειώνεται επίσης ότι η επιχειρηματική τάξη και οι πιο μορφωμένοι αντιδρούν στη συρρίκνωση των δημοκρατικών ελευθεριών στη χώρα τους. Ως αποτέλεσμα αυτής της κατάστασης δεν αποκλείεται να οξυνθούν ακόμη περισσότερο οι αντιπαραθέσεις στη χώρα.
Δεν πρέπει επίσης να μας διαφεύγει ότι ενώ παλαιότερα η Τουρκία διακήρυττε την πολιτική των μηδενικών προβλημάτων με τα γειτονικά κράτη, σήμερα έχει σοβαρά προβλήματα με όλες σχεδόν τις γειτονικές χώρες. Αυτό εν πολλοίς είναι απότοκο της αναθεωρητικής πολιτικής της Τουρκίας του Ερντογάν η οποία αποσκοπεί σε ένα ηγεμονικό ρόλο στην ευρύτερη περιοχή καθώς και σε μια αναβαθμισμένη παρουσία στο διεθνές γίγνεσθαι.
Για χρόνια τώρα Ελλάδα και Κύπρος είχαν επενδύσει στην ενταξιακή προοπτική της Τουρκίας με την προσδοκία ότι η υλοποίηση του στόχου αυτού θα εξυπηρετούσε τα εθνικά συμφέροντα. Ήδη από το 1999, όταν η Τουρκία είχε αναγορευθεί σε υποψήφια για ένταξη χώρα, είχα καταθέσει τη θέση ότι τα εθνικά συμφέροντα θα εξυπηρετούντο καλύτερα με μια ειδική στρατηγική σχέση ΕΕ – Τουρκίας, στη διαμόρφωση της οποίας θα είχε ρόλο και η Ελλάδα και η Κύπρος. Η θέση αυτή είναι πολύ επίκαιρη σήμερα καθώς είναι πλέον ξεκάθαρο ότι δεν τίθεται θέμα ένταξης της Τουρκίας στην ΕΕ.
Σε σχέση με το Κυπριακό, είναι σημαντικό να κατανοηθεί ότι μετά το 1974 η Τουρκία θα αποδεχόταν μια λύση που θα αντικαθιστούσε την Κυπριακή Δημοκρατία με ένα νέο κρατικό μόρφωμα το οποίο θα ήταν υπό τον στρατηγικό της έλεγχο. Τη θέση αυτή ακολούθησε πιστά και ο Ερντογάν από τις πρώτες μέρες της παρουσίας του στην ηγεσία της Τουρκίας προ δεκαπενταετίας. Υπογραμμίζεται ότι ο Ερντογάν στήριξε το Σχέδιο Ανάν καθώς οι τουρκικές θέσεις είχαν εν πολλοίς ενσωματωθεί στο Σχέδιο του Γ.Γ. του ΟΗΕ λίγο πριν την τελική ολοκλήρωσή του.
Τις τελευταίες βδομάδες η διαδικασία των διακοινοτικών συνομιλιών δεν προχώρησε καθώς υπήρχαν σοβαρές διαφορές μεταξύ των δύο πλευρών. Στη σημερινή συγκυρία, και ιδίως με την ισχνή πλειοψηφία στο δημοψήφισμα και με τις προεδρικές εκλογές στην Τουρκία το 2019, δεν αναμένεται ότι ο Ερντογάν θα προβεί σε τέτοιες παραχωρήσεις ούτως ώστε να υπάρξει τελική κατάληξη.
Εκ των πραγμάτων θα πρέπει να υπάρξει προβληματισμός για την περαιτέρω πορεία του Κυπριακού. Επιπρόσθετα, λαμβάνοντας υπ’ όψιν τα νέα δεδομένα στην Τουρκία και το απρόβλεπτο στοιχείο στην πολιτική Ερντογάν, η Κυπριακή Δημοκρατία θα πρέπει να θωρακισθεί καθώς τα δεδομένα για την Κύπρο είναι πιο δύσκολα μετά το δημοψήφισμα στην Τουρκία. Η Κύπρος θα πρέπει να καταστεί ένα αξιόπιστο και αποτελεσματικό κράτος. Επιπρόσθετα θα πρέπει να επιδιωχθούν συνεργασίες σε όλα τα επίπεδα, εντός και εκτός ΕΕ, που θα συμβάλουν στην εξυπηρέτηση των στόχων μας.
Επειδή αρκετές φορές στον δημόσιο διάλογο προβάλλεται η θέση για «δημιουργία κόστους στην Τουρκία», υπογραμμίζω ότι το ζητούμενο πρέπει να είναι η σύζευξη ξένων συμφερόντων σε όλα τα επίπεδα μαζί με τους στόχους της Κυπριακής Δημοκρατίας. Η πολιτική αυτή σε συνδυασμό με την κατάλληλη αφηγηματική επεξήγηση και την ενίσχυση της ηθικής μας υπεροχής θα θωρακίσει το κράτος και ταυτόχρονα θα δημιουργήσει νέα δεδομένα και στο Κυπριακό.
*Ο Ανδρέας Θεοφάνους είναι Καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας και Πρόεδρος του Κέντρου Ευρωπαϊκών και Διεθνών Υποθέσεων του Πανεπιστημίου Λευκωσίας.
Σημερινή
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Υφίσταται μετριασμός των σχολίων.
- Παρακαλούμε στα σχόλια σας να χρησιμοποιείτε ένα όνομα ή ψευδώνυμο ( Σχόλια από Unknown θα διαγράφονται ).
- Παρακαλούμε να μη χρησιμοποιείτε κεφαλαία γράμματα στη σύνταξη των σχολίων σας.