Ο Τσερκέζ (Κιρκάσιος) Εθέμ γεννήθηκε στην Πάνορμο της Βιθυνίας το 1886 και πέθανε στο Αμμάν της Ιορδανίας, το 1948. Ήταν από τα υψηλόβαθμα στελέχη της μυστικής παραστρατιωτικής οργάνωσης Τεσκιλάτι Μαχσούσα (Teşkilat-ı Mahsusa) και τοπικός διοικητής του «απελευθερωτικού στρατού» Kuva-yi Milliye, που ιδρύθηκε μετά την ήττα της Τουρκίας στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Κατέπνιξε όλα τα τοπικά κινήματα, όπως των Πομάκων και των Κιρκασίων που ξέσπασαν εναντίον του Κεμάλ, μετά την αποβίβασή του στην Αμισό, τις 19 Μαΐου 1919.
Στη συνέχεια έκανε ανταρτοπόλεμο εναντίον του ελληνικού στρατού ενώ, όπως αναφέρουν τουρκικές πηγές, ήταν ιδιαίτερα σκληρός ακόμα και με τους εσωτερικούς αντιπάλους του, τους οποίους εκτελούσε χωρίς διαδικασίες.
Όταν ο Ισμέτ Ινονού, τον Ιανουάριο του 1921, τον κάλεσε να ενσωματώσει τις ομάδες ατάκτων ανταρτών που διατηρούσε (τσέτες), αυτός αρνήθηκε με αποτέλεσμα να δεχτεί ολομέτωπη επίθεση από τον τακτικό τουρκικό στρατό.
Οι περισσότεροι από τους άνδρες του παραδόθηκαν, ενώ ο ίδιος, τα αδέλφια του και μια μερίδα πιστών στον ίδιο Κιρκασίων πολεμιστών, κατέφυγαν και παραδόθηκαν στον ελληνικό στρατό. Πολέμησαν στο πλευρό των Ελλήνων εναντίον του κεμαλικού στρατού, και μετά την κατάρρευση του μικρασιατικού μετώπου, με την υποστήριξη του ελληνικού στρατού ήλθε στην Ελλάδα, με ομάδα περίπου 150 πιστών συντρόφων του, ζητώντας άσυλο και την προστασία του Ελληνικού Κράτους.
Εφ. Kurun (1935): Ο Εθέμ και ο αδελφος του συνελήφθησαν στο Αμμάν από τη βρετανική αστυνομία
Η συνέχεια
Η ελληνική κυβέρνηση, όπως γίνεται και τώρα με τους «οκτώ», δέχτηκε πιέσεις από το τουρκικό κράτος και τελικά αναγκάστηκε να απελάσει τον Τσερκέζ Εθέμ στην Ιορδανία, όπου και πέθανε ως προδότης!
Η ελληνική κυβέρνηση, όπως γίνεται και τώρα με τους «οκτώ», δέχτηκε πιέσεις από το τουρκικό κράτος και τελικά αναγκάστηκε να απελάσει τον Τσερκέζ Εθέμ στην Ιορδανία, όπου και πέθανε ως προδότης!
Ας δούμε όμως μερικές πτυχές της υπόθεσης «Τσερκέζ Εθέμ» σε σχετικό άρθρο του Ενγκίν Αρντίτς (Engin Ardıç), που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Sabah».
Τσερκέζ Εθέμ
Ο Ισμέτ Πασά [Ινονού] στα τελευταία του μιλούσε στην τηλεόραση για τον τρόπο με τον οποίο εξόντωσε τον Τσερκέζ Εθέμ.
Ο Ισμέτ Πασά [Ινονού] στα τελευταία του μιλούσε στην τηλεόραση για τον τρόπο με τον οποίο εξόντωσε τον Τσερκέζ Εθέμ.
Ρωτούσε τον εγγονό του: «Το κατάλαβες;». Κι ερχόταν η απάντηση: «Το κατάλαβα στρατηγέ παππού!».
Τώρα ο μικρανεψιός του Εθέμ, ο Γκιουνέρ Κουρμπάν, έκανε μήνυση στο υπουργείο Παιδείας και θέλει ηθική αποζημίωση 250.000 τουρκικές λίρες, με την αιτιολογία ότι «διδάσκουν στα παιδιά ότι ο Εθέμ ήταν προδότης». Δεν υπάρχει κανένα κρατικό έγγραφο που να αποδεικνύει ότι ο Εθέμ ήταν «προδότης». Αυτό το εξήγησε στην αρμόδια επιτροπή στη Βουλή. Αυτοί που ανακήρυξαν προδότη τον Εθέμ, είναι η φράξια των κεμαλιστών και των ισμετιστών. Ως αιτιολογία μπορούν κάλλιστα να πούνε ότι ο Εθέμ ζήτησε «άσυλο από τους Έλληνες».
Αλλά κατά περίεργο τρόπο δεν λένε τίποτα για τον γνωστό Κουστσούμπασι Εσρέφ Μπέι [φωτ. δεξιά], ο οποίος κι εκείνος ζήτησε άσυλο από τον ελληνικό στρατό μαζί με τον Εθέμ. Ο ένας είναι προδότης και ο άλλος εθνικός ήρωας. Και οι δύο ήταν τοπικοί διοικητές του Τεσκιλάτι Μαχσούσα που ήταν η μυστική παραστρατιωτική οργάνωση των οπαδών της Οργάνωσης «Ένωση και Πρόοδος».
Η κεμαλική εκπαίδευση αγνόησε επί 95 χρόνια ότι όσοι οργάνωσαν τον απελευθερωτικό αγώνα, όσοι ίδρυσαν την πολιτική αντιστασιακή οργάνωση Müdâfaa-yı Hukuk, που αργότερα μετεξελίχθηκε στο Λαϊκό Ρεπουμπλικανικό Κόμμα (CHP), όσοι ξεκίνησαν την ένοπλη αντίσταση (συμπεριλαμβανομένου και του Χασάν Ταχσίν, που έριξε την πρώτη σφαίρα εναντίον των Ελλήνων στη Σμύρνη), ήταν από τις τοπικές οργανώσεις της Τεσκιλάτι Μαχσούσα και υψηλόβαθμα μέλη της Οργάνωσης «Ένωση και Πρόοδος».
Πάντα έλεγαν ότι αυτό ήταν «μια αυτόνομη λαϊκή κίνηση». Είναι ψέματα. Ο λαός ήταν εξουθενωμένος από τον δεκαετή πόλεμο. Γι’ αυτό και η τηλεοπτική σειρά Ο κουρασμένος πολεμιστής, που τα εξιστορούσε όλα αυτά, κάηκε από τους σημερινούς οπαδούς της Οργάνωσης «Ένωση και Πρόοδος» στην Άγκυρα.
Μουσταφά Κεμάλ
Τα Δικαστήρια Ανεξαρτησίας δεν ήταν για να υπερασπιστούν τις μεταρρυθμίσεις, αλλά για να κρεμάσουν τους φυγόστρατους, ο αριθμός των οποίων κάποια στιγμή ήταν σκανδαλώδης!
Το 1919-20, στην πρώτη της φάση η αντίσταση στην Ανατολία είχε δύο ηγέτες. Τον Μουσταφά Κεμάλ Πασά, που ήθελε να ιδρυθεί «ένας νέος και τακτικός στρατός», και τον Εθέμ Μπέη, που ήθελε να διεξαχθεί η αντίσταση με «ανταρτοπόλεμο». Κανένας δεν ήταν λιγότερο πατριώτης από τον άλλον. Ο αγώνας ήταν φανερός.
Αν σκοπός ήταν «να ιδρυθεί νέο κράτος», ο Μουσταφά Κεμάλ είχε δίκιο· αν ήταν η υπεράσπιση «της πατρίδας που είχε απομείνει», ίσως να είχε δίκιο ο Εθέμ.
Ο Εθέμ Μπέι ήθελε να δράσει ανεξάρτητα, και επέμενε να μην τηρεί τις εντολές της Άγκυρας. Αυτός ήταν και ο λόγος που είχαν μαλώσει σοβαρά με τον Ισμέτ Ινονού. Στο τέλος κέρδισε η Άγκυρα, οι προσκείμενες στον Ισμέτ δυνάμεις ανακήρυξαν τους τσέτες του Εθέμ εχθρούς, τους κατέστρεψαν και τους διέλυσαν. Δηλαδή ίσχυσε ο κανόνας «η επανάσταση τρώει τα παιδιά της».
Άγκυρα 1920: Ο Εθέμ δίπλα στον Μουσταφά Κεμάλ
Και στον Εθέμ Μπέι, αντί να πεθάνει από σφαίρα ή να απαγχονιστεί την πλατεία Χεργκελέ, δεν του άφησαν άλλη διέξοδο από το να ζητήσει άσυλο από τους Έλληνες. «Περνώντας στην άλλη πλευρά», τελείωσε και ο δικός του μύθος.
Ήταν άραγε εφικτή η σωτηρία της πατρίδας με τη στρατηγική του Εθέμ; Δεν θα ήταν εφικτό το τελευταίο και τελειωτικό πλήγμα. Ο πόλεμος θα είχε μεγάλη διάρκεια. Ο ελληνικός στρατός θα φθειρόταν, αλλά δεν ξέρουμε αν θα ερχόταν σε τόσο άσχημη κατάσταση ώστε να εκκενώσει την Ανατολή και να αφήσει τη Σμύρνη.
Ίσως είχαμε κάποιο αποτέλεσμα το 1932 και όχι το 1922 – και πάλι, ίσως. Αλλά ο Μουσταφά Κεμάλ σχεδίαζε και «άλλα» πράγματα, όχι μόνο την απελευθέρωση.
Μετάφραση: Σοφία Αγγελίδου.
Επιμέλεια-πρόλογος: Σάββας Καλεντερίδης
Επιμέλεια-πρόλογος: Σάββας Καλεντερίδης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Υφίσταται μετριασμός των σχολίων.
- Παρακαλούμε στα σχόλια σας να χρησιμοποιείτε ένα όνομα ή ψευδώνυμο ( Σχόλια από Unknown θα διαγράφονται ).
- Παρακαλούμε να μη χρησιμοποιείτε κεφαλαία γράμματα στη σύνταξη των σχολίων σας.