Βρέθηκε σκελετός στο βωμό Δία. Γίνονταν ανθρωποθυσίες στην Αρχαία Ελλάδα;

Σκελετός άνδρα εφηβικής ηλικίας που βρέθηκε σε ταφή πιθανότατα του 11ου αιώνα π.Χ μέσα στις στάχτες του ιερού και του βωμού του Διός στο Λύκαιο Όρος ανοίγει νέο κεφάλαιο στην αρχαιολογική έρευνα: Γίνονταν ανθρωποθυσίες κατά την αρχαιότητα;

      Ο σκελετός, σε ύπτια θέση και σε άριστη κατάσταση διατήρησης, είχε αποτεθεί εντός στενού ορύγματος που δημιουργήθηκε μέσα στις επιχώσεις από την τέφρα και τα καμένα χώματα. Λείπει μόνο το κρανίο του νεκρού, ενώ σώζεται η κάτω γνάθος σημειώνει η δρ. Άννα Βασιλική Καραπαναγιώτου, Προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Αρκαδίας, και συνανασκαφέας. Η ανθρώπινη ταφή  με προσανατολισμό Ανατολή – Δύση εντοπίστηκε το καλοκαίρι του 2016 στο μέσο του βωμού και πλησίον μίας πλατφόρμας λαξευμένης στο φυσικό βράχο.

   Το σημαντικό στοιχείο είναι πως «πρόκειται για την πρώτη φορά που συναντάμε τέτοιο εύρημα», σημειώνουν πηγές του υπουργείου Πολιτισμού. «Ανθρωποθυσίες υπήρχαν στην παράδοση των Αρκάδων για το Λύκαιο ΄Ορος - σύμφωνα με εκείνους ο Δίας γεννήθηκε εκεί και απέδιδαν στο χώρο μεγάλη σημασία. ΄Οπως αναφέρουν, μάλιστα κάποιοι θρύλοι της αρχαιότητας, όσοι θυσιάζονταν εκεί γίνονται Λύκοι... - αλλά ποτέ δεν υπήρχε κάποιο στοιχείο που να το πιστοποιεί».

   Σύμφωνα με την προκαταρκτική μελέτη ο σκελετός ανήκει σε άτομο – πιθανόν άνδρα - εφηβικής ηλικίας, η δε κεραμική που προέκυψε από την ανασκαφή χρονολογείται κυρίως στο τέλος της μυκηναϊκής εποχής, υποδεικνύοντας ότι η ταφή ανήκει πιθανότατα στον 11ο αιώνα π.Χ., μετά από την κατάρρευση των μυκηναϊκών ανακτορικών κέντρων, στην περίοδο της μετάβασης από την ύστερη εποχή του χαλκού στην πρώιμη εποχή του σιδήρου, σε μία εποχή κατά την οποία ο βωμός ήταν σε λειτουργία.

  Γίνονταν, λοιπόν, ανθρωποθυσίες τη 2η χιλιετία στον ελλαδικό χώρο; «Είναι πολύ πιθανόν», μας απαντούν οι ίδιες πηγές του υπουργείου. «Στα Μυκηναίκά χρόνια έτσι παραδίδεται μέσα από την παράδοση. Είναι τόσο πυκνή η πληροφορία που έχουμε! Εκτός από την Ομηρική Ιφιγένεια αναφέρονται και οι κόρες του Ερεχθέα στην Αττική, η κόρη του Κύδωνα Ευλημένη στα Χανιά κ.α. Πιθανώς στη 2η χιλιετέια σε πολύ ειδικές συνθήκες η υπέρτατη θυσία ήταν η ανθρώπινη ζωή. «Τα κλασσικά χρόνια πιθανώς όχι. Σε ανάλογα ευρήματα των κλασσικών χρόνων δεν έχουν υπάρξει ανθρώπινα κόκκαλα ή τέτοια ίχνη...». Αραγε αυτό, αν αποδεικνυόταν και επίσημα, δεν θα έπληττε την εικόνα της ελληνικής αρχαιότητας;

 «Μην ξεχνάτε ότι ανθρωποθυσίες μετά από πολέμους είχαν γίνει και στα ρωμαϊκά χρόνια σε χιλιάδες αιχμαλώτους...», είναι η απάντηση.

   Σε κάθε περίπτωση, όταν ολοκληρωθεί η μελέτη της ανθρωπολόγου περιμένουμε περισσότερα στοιχεία.

Σημεία από την ανακοίνωση για το εύρημα

Νέα σημαντικά ευρήματα ήρθαν στο φως κατά τις φετινές ανασκαφές στο ιερό του Διός στο Λύκαιο Όρος, στο νοτιοδυτικό άκρο της Αρκαδίας, εκεί όπου κατά την τοπική παράδοση γεννήθηκε και ανατράφηκε ο βασιλιάς των θεών.

Στη νοτιότερη κορυφή του Όρους, σε υψόμετρο που αγγίζει τα 1400μ. και με πανοραμική θέα σε όλη την ηπειρωτική Πελοπόννησο, εντοπίζεται ο βωμός τέφρας για τις θυσίες ζώων προς τιμήν του Δία, ενώ στο οροπέδιο χαμηλότερα έχουν αποκαλυφθεί τα μνημειακά οικοδομήματα του κάτω ιερού, όπου ελάμβαναν χώρα κατά την αρχαιότητα φημισμένοι αθλητικοί αγώνες, τα Λύκαια. Το αρχαιολογικό ερευνητικό πρόγραμμα, προϊόν ελληνοαμερικανικής συνεργασίας που ξεκίνησε το 2004, απέδωσε σημαντικές νέες πληροφορίες σχετικά με το βωμό. Από την κεραμική των ανασκαφικών τομών πιστοποιείται ανθρώπινη δραστηριότητα στο ύψωμα ήδη από τη νεολιθική εποχή και κατά τη διάρκεια της πρώιμης και μέσης εποχής του χαλκού. Κατά τη μυκηναϊκή περίοδο το ύψωμα αυτό αναδεικνύεται σε σημαντικό ιερό κορυφής και συνεχίζει να αποτελεί τόπο λατρείας και κατά τους πρώιμους ιστορικούς χρόνους. Οι θυσίες ζώων προς τιμήν του Δία, κυρίως αιγών και προβάτων, υποδεικνύουν συνεχή λατρευτική δραστηριότητα στο βωμό ήδη από το 16ο αιώνα π.Χ. έως και την ελληνιστική περίοδο.

Από τον 4ο αι. π.Χ. και εξής, γραπτές πηγές αναφέρουν ανθρωποθυσίες πάνω στο βωμό του Λυκαίου Όρους, αλλά στις ανασκαφές που είχαν διενεργηθεί έως σήμερα στο χώρο δεν είχαν εντοπιστεί ανθρώπινα οστά. Σε εξέλιξη βρίσκεται η επιστημονική μελέτη του σκελετού και παρά το γεγονός ότι είναι πολύ πρώιμο ακόμα να εξαχθούν συμπεράσματα για τις συνθήκες θανάτου του νεκρού, η εξέχουσα θέση της ταφής στο μέσο του βωμού και ο προσανατολισμός της καταδεικνύουν την ιδιαίτερη σημασία της.

 

Ανασκαφές διεξήχθησαν φέτος και στο κάτω ιερό. Μεταξύ των σημαντικότερων νέων στοιχείων περιλαμβάνονται μία μνημειακή λίθινη κλίμακα στο ένα άκρο και μία εντυπωσιακή αψιδωτή είσοδος στο άλλο άκρο του διαδρόμου του 4ου αι. π.Χ., από όπου προφανώς οι αθλητές προσέγγιζαν τον ιππόδρομο και το στάδιο. Στο διοικητικό κτήριο – γνωστό παλαιότερα και ως ξενώνας – βρέθηκε μία μεγάλη πήλινη σίμη. Δυτικά της στοάς και ανατολικά της κρήνης, σε ένα κυκλικό φυσικό σχηματισμό εμφανή στο google earth, οι ανασκαφές έφεραν στο φως δύο καλοδιατηρημένους αγωγούς, μία λίθινη λεκάνη και τα ίχνη τοίχου, πιθανόν από το – μαρτυρούμενο στις πηγές αλλά μη εντοπισμένο έως σήμερα – ιερό του Πανός. Εντός του ιπποδρόμου συνεχίστηκε η αποκάλυψη του αρχαίου καταστρώματος, ενώ η έρευνα στην περιοχή των λουτρών του 4ου αι. π.Χ. έφερε στο φως οικοδομικά κατάλοιπα παλαιότερων φάσεων. Οι ανασκαφές στο ιερό θα συνεχιστούν έως το 2020.

Το ερευνητικό πρόγραμμα Λυκαίου Όρους αποτελεί μία ελληνοαμερικανική συνεργασία υπό την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού και της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών. Συνδιευθυντές του προγράμματος είναι η δρ. Άννα Βασιλική Καραπαναγιώτου, Προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Αρκαδίας, και συνανασκαφέας και οι δρ. David Gilman Romano και δρ. Mary Voyatzis από το Πανεπιστήμιο της Αριζόνα.

Κέρδος online   17/8/2016 8:27