Οι κλεμμένοι Αρχαιοελληνικοί θησαυροί στο Μουσείο του Λούβρου

Πώς κατέληξαν στο Παρίσι  η Αφροδίτη της Μήλου, η Νίκη της Σαμοθράκης και άλλες αρχαιότητες που άρπαξαν οι Γάλλοι από την Ελλάδα… 

Του Τάσου Κ. Κοντογιαννίδη

Τα  δημιουργήματα, των μεγάλων αρχαίων Ελλήνων καλλιτεχνών Φειδίου, Αλκαμένους, Πραξιτέλους, Παιωνίου και πολλών άλλων, από τα μάρμαρα Πεντέλης και Πάρου, είναι ακρωτηριασμένα, κατάκοιτα και αραδιασμένα σε διάφορα μουσεία της Ευρώπης και μοιάζουν με νοσταλγούς ξενιτεμένους που φθίνουν σε μακρινούς τόπους από μαρασμό. Λεηλατήθηκαν κι εκλάπησαν  στα χρόνια της δουλείας του Ελληνικού λαού από τους αρχαιοκαπήλους, επίσημους και ανεπίσημους των ευρωπαϊκών χωρών. Σήμερα θα αναφερθούμε στο Παρισινό Μουσείο του Λούβρου, που κατέχει σημαντικές συλλογές μνημείων της Ελληνικής τέχνης, που το εξυψώνουν.

΄Ενα άγαλμα της συλλογής του Λούβρου, γνωστό με το όνομα «La Dame d’ Auxerre»  παριστάνει γυναίκα της  Κρήτης με εσθήτα σφιγμένη στη μέση, ανάγεται στις αρχές του 6^ου   π.Χ. αιώνα και είναι ανεκτίμητης αξίας.  Ένα άλλο, της ίδιας εποχής, σε φυσικό μέγεθος, αλλά ακέφαλο, είναι η « ΄Ηρα της Σάμου», σκεπασμένη με Ιωνική εσθήτα.Ορισμένα ανάγλυφα αρχαϊκής εποχής που στολίζουν την μεγάλη Ελληνική αίθουσα του Λούβρου όπως τα μεταφερθέντα από τις γαλλικές ανασκαφές τη Θάσου, αξίζουν  ιδιαιτέρας προσοχής  για την πρωτόγονο αλλά πρωτότυπη αφέλεια με την οποία  ο  Έλληνας καλλιτέχνης  εκφράζει τα αισθήματα του. Η Στήλη που βρέθηκε στα Φάρσαλα και παρουσιάζει  δύο νέες με άνθη στα χέρια  και τα μειδιάματα στα χείλη είναι αληθινό αριστούργημα χάριτος και λεπτότητος.

Στο μουσείο υπάρχουν και οι μετώπες του  ναού του Διός της Ολυμπίας του 5^ου αιώνος π.Χ., που κατά την εκστρατεία  του στρατηγού  Μαιζώνος στην Πελοπόννησο (1828-30), ακολούθησαν  τα… γαλλικά στρατεύματα.  Η μία μετώπη παριστά τον Ηρακλή που δαμάζει τον Μινώταυρο της Κρήτης και η άλλη πάλι τον Ηρακλή να προσφέρει στην Αθηνά πτηνό της Στυμφαλίας λίμνης.

Όπως είναι γνωστό, το 1816, ο λήσταρχος λόρδος ΄Ελγιν άρπαξε τα περισσότερα αγάλματα των  αετωμάτων του Παρθενώνος, λείψανα της τέχνης του Φειδίου και όσα άφησε, τα απέκτησε το Λούβρο. Κατά την καταστροφή του Παρθενώνος από τον Μοροζίνη μεταφέρθηκε στην Βενετία μία κεφαλή από τα αγάλματα του αετώματος, η οποία κατέληξε μετά  από περιπέτειες στη γαλλική συλλογή  Λαμπόρτ, γνωστή ως «Κεφαλή Λαμπόρτ» και πριν από 80 χρόνια την  απέκτησε  τα Λούβρο. Είναι η μοναδική κεφαλή που σώζεται από τα αετώματα του Παρθενώνα, γιατί όλα τα σώματα του Βρετανικού Μουσείου είναι χωρίς κεφαλές.

Επι τουρκοκρατίας στην Ελλάδα, ο αρχαιολόγος Φωβέλ, πρόξενος της Γαλλίας στην Αθήνα, συνέλεξε πολλά έργα που περιήλθαν  στη συλλογή του Γάλλου πρεσβευτή  στην Τουρκία  Ζοαζέλ Γκουφιέ και το 1790  μεταφέρθηκαν στο νεοσύστατο μουσείο Λούβρου. Ανάμεσα τους  και ανάγλυφα του διαζώματος  του Παρθενώνος που αναπαριστούν την πομπή των Παναθηναίων.

Από τα καλύτερα  δείγματα  της Ελληνιστικής εποχής είναι και η Νίκη της Σαμοθράκης του 306 π.Χ. που απαθανάτιζε  τη ναυτική νίκη του Δημητρίου του Πολιορκητού κατά του Πτολεμαίου. Βρέθηκε  το  1863 από τον γάλλο πρόξενο και μεταφέρθηκε τεμαχισμένο στο Παρίσι. Η Νίκη  στο δεξί της χέρι  κρατούσε σάλπιγγα από την οποία ηχούσε το άσμα  του θριάμβου, ενώ η αύρα του Αιγαίου  ανεμίζει  μεγαλειωδώς την διαφανή εσθήτα της. Το άγαλμα είχε τοποθετηθεί τιμητικώς στην είσοδο του Μουσείου, προκαλώντας τον θαυμασμό των επισκεπτών.

Από τα πασίγνωστα  μνημεία του Λούβρου  είναι και η Αφροδίτη της Μήλου, η ημίγυμνη θεά του έρωτος, σύμβολο του κάλλους που βρήκε στις 8-4-1820 στη Μήλο, ο αγρότης Γιώργος Κεντρωτάς, καθώς έσκαβε στο χωράφι του. Είναι του 2ου αιώνα π. Χ. Ελληνιστικής περιόδου, ύψους 2,02μ. έργο του Αγήσανδρου ή Αλέξανδρου της Αντιοχείας. Τις μέρες εκείνες ένα Γαλλικό άγημα βρισκόταν στο λιμάνι της Μήλου, υπό τον πλοίαρχο Ματερέρ κι έκανε ανασκαφές. Όταν ο πρόξενος τους στην Πόλη Μαρσεγύ  έμαθε την ύπαρξη του αγάλματος, εκδήλωσε την επιθυμία να το αρπάξει. Στις 23-5-1820, άρπαξαν  το άγαλμα οι Γάλλοι στρατιώτες, με την υποστήριξη της Υψηλής Πύλης. Τότε ξεσηκώθηκαν οι κάτοικοι αντέστησαν σθεναρά με σπαθιά να το κρατήσουν, αλλά οι γάλλοι με τον πρόξενό τους απειλούν με τα όπλα, συμπλέκονται, κλέβουν την Αφροδίτη, την φορτώνουν στο πλοίο και με ακρωτηριασμένα χέρια κοσμεί σήμερα το Μουσείο Λούβρου στο Παρίσι…

Πρίν σαράντα χρόνια, ο γάλλος συγγραφέας Ροζέ Περφίτ κάλεσε και έδειξε στους δημοσιογράφους αρχαίο ελληνικό άγαλμα, που απέκτησε και του στοίχησε μια περιουσία… ΄Εγραψε τότε ο Τύπος πως ελληνικά αγάλματα θα βρείτε στην οικία Ροτσιλντ και  στις συλλογές   κροίσων της Νέας Υόρκης.

======================================