Τιτίνα Λοϊζίδου
Από πρόσφατη δημοσίευση στον Τύπο πληροφορηθήκαμε ότι ζεύγος Τουρκοκυπρίων παρουσιάστηκε σε «δικαστήριο» της κατεχόμενης Αμμοχώστου γιατί είχαν συλληφθεί επειδή είχαν αναρτήσει κυπριακές σημαίες έξω από το σπίτι και το κατάστημά τους, δηλώνοντας με αυτόν τον τρόπο ότι είναι πολίτες της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Με αφορμή το δημοσίευα δράττομαι της ευκαιρίας για να αναφερθώ σε προσωπικά μου βιώματα αναφορικά με την κυπριακή σημαία.
Αποφοίτησα από το Γυμνάσιο Κερύνειας τη δεκαετία του 1960. Πρόκειται για σχολείο από το οποίο πέρασαν σπουδαίοι διευθυντές, όπως ο Kλεάνθης Γεωργιάδης, ο Αθανάσιος Μερεμέτης, ο Xρήστος Mουρούζης, καθώς και πολλοί φιλόλογοι, μεταξύ των οποίων οι Nίκος Kρανιδιώτης, Φρίξος Bράχας και Nίκος Λιβέρδος. Οι Κερυνειώτες θεωρούμε ότι οι προαναφερθέντες άφησαν εποχή, αφού πρόκειται για προσωπικότητες που είναι συνδεδεμένες με την ελληνική παιδεία, αλλά και την παιδεία με την ευρύτερή της έννοια.
Oι αναμνήσεις μας απ' το Γυμνάσιο Κερύνειας είναι έντονες. Οι εθνικές εορτές στην τότε μικρή πόλη της Κερύνειας λάμβαναν μιαν άλλη διάσταση, αφού ήταν οι μεγαλύτερες γιορτές της πόλης και σ' αυτές συμμετείχαν τα σχολεία, ο Κλήρος, οι δημοτικές Αρχές και η Αστυνομία.
Με μεγάλη περηφάνια, κατά τις ενδοσχολικές γιορτές, κάθε 27η Οκτωβρίου ήταν αφιερωμένη στη Γιορτή της Ελληνικής Σημαίας, της σημαίας με την οποία όλοι μας έχουμε, εθνικά, ταυτιστεί. Καταξιωμένοι άριστοι μαθητές παρήλαυναν κρατώντας την ελληνική σημαία, κάνοντας όλους μας περήφανους και ενισχύοντας το αίσθημα της εθνικής μας καταγωγής.
Θυμούμαι αμυδρά τη σημαία της Κυπριακής Δημοκρατίας αναρτημένη στην Αστυνομία, στα κυβερνητικά κτήρια και στο τελωνείο που βρισκόταν στο λιμάνι της Κερύνειας, ενώ έντονα θυμούμαι να κυματίζει η ελληνική σημαία στο σημαντικότερο σημείο αναφοράς της πόλης μας, το Κάστρο. Με τις διακοινοτικές ταραχές του 1963, με την παρουσία του ελληνικού ναυτικού στο λιμάνι και το Κάστρο (καλοκαίρι του 1964) η κυπριακή σημαία αντικαταστάθηκε από την ελληνική, η οποία έμελλε να κυματίζει μέχρι τον Ιούλιο του 1974…
Το1963, με τις διακοινοτικές ταραχές και την υπονόμευση της Κυπριακής Δημοκρατίας, ύστερα από την αποχώρηση των Τουρκοκυπρίων βουλευτών από τη Βουλή, τη δημόσια υπηρεσία, τον στρατό και την αστυνομία, η Κυπριακή Δημοκρατία παραμένει η αναγνωρισμένη νόμιμη κυβέρνηση και είναι μέλος των Ηνωμένων Εθνών.
Από τη μια, η εικόνα της κυπριακής σημαίας ήταν για μένα στα χρόνια εκείνα θολή, αφού η Κερύνεια περισσότερο από κάθε άλλη πόλη της Κύπρου παρέμενε αποκομμένη από τη Λευκωσία. Η δημιουργία του τουρκικού θύλακα Κιόνελι ανάγκαζε τους Κερυνειώτες που ήθελαν να ταξιδεύσουν στην πρωτεύουσα είτε να πάνε με τη συνοδεία των Ηνωμένων Εθνών, το «convoy», διαμέσου του τουρκικού θύλακα, είτε να ακολουθήσουν τον κύριο δρόμο δυτικά της Kερύνειας, Aγίου Γεωργίου - Πανάγρων, μια διαδρομή τριπλάσια σε χιλιόμετρα και ώρα σε σχέση με την πρώτη. Κατά τη διαδρομή, έβλεπε κανείς δεκάδες τουρκικές σημαίες, προπομπούς της τουρκικής εισβολής του 1974.
Από την άλλη, η παρουσία της ελληνικής σημαίας στο λιμάνι μας έκανε πιο έντονη τη συνείδησή μου για την εθνική μου καταγωγή.
Το 1974 ήταν τραυματικό, αφού το πραξικόπημα της ελληνικής χούντας πρόδωσε την Κύπρο, και στη δική μου αντίληψη και την ελληνική σημαία, αφού ακολούθησε η τουρκική εισβολή, που όχι μόνο κατέστησε το 40% της Κυπριακής Δημοκρατίας κατεχόμενο, αλλά αφαίρεσε από τους Κερυνειώτες το δικαίωμα πρόσβασης στη γενέτειρά τους, μαζί και το δικαίωμά τους να απολαμβάνουν τους χώρους από όπου κατάγονταν. Στο κάστρο της Κερύνειας κυματίζει έκτοτε η τούρκικη σημαία…
Το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, αναγνωρίζοντας την Κυπριακή Δημοκρατία,πέτυχε κατά καιρούς με διάφορα ψηφίσματά του να ενισχύσει την υπόστασή της, απαιτώντας την αποκατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και την αποχώρηση των τουρκικών στρατευμάτων από το νησί. Ως πολίτης της Κυπριακής Δημοκρατίας, έχω επωφεληθεί από το πιο σημαντικό επίτευγμα του Συμβουλίου της Ευρώπης, το να προσβάλω, με θετική έκβαση, την Τουρκία στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.
Μετά από μια μακρά διαδικασία, το δικαστήριο αποφάσισε, ανάμεσα σε άλλα, ότι η μόνη νόμιμη κυβέρνηση της Κύπρου είναι η Κυπριακή Δημοκρατία και ότι η Τουρκία είναι υπεύθυνη για την καταπάτηση του δικαιώματος της ειρηνικής απόλαυσης της περιουσίας μου, καθώς επίσης και ότι η «Τουρκική Δημοκρατία της Βορείου Κύπρου» δεν έχει νομική υπόσταση, αλλά είναιμια διοίκηση υποτελής στην Τουρκία.
Μέσα από αυτή τη δικαστική διαδικασία ένιωσα περισσότερο από κάθε άλλη φορά το πόσο αδικημένη ήταν η κυπριακή σημαία, σύμβολο της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Με βάση το Σύνταγμα της Κυπριακής Δημοκρατίας (άρθρο 4), «Η Δημοκρατία έχει ιδίαν σημαίαν ουδετέρου σχεδίου και χρώματος», «να μην έχει το γαλάζιο χρώμα της Ελλάδας ούτε το κόκκινο της Τουρκίας αλλά ούτε μπορούσε να έχει τέτοιο σχήμα ή σύμβολο που να υποδηλώνει διαίρεση του νησιού» (Κύπρος 1959-1967, κεφάλαιο: Παραμύθι και Ιστορία, Τάσος Α. Τζιωνής, 1998, Εκδόσεις Αλφάδι).
Είναι τα δύο «ουδέτερα» -το σχέδιο και το χρώμα- με τον χάρτη της Κύπρου στο χρώμα του χαλκού, το πορτοκαλοκίτρινο, σε λευκό φόντο, και τα δύο κλαδιά ελιάς που συμβολίζουν την ειρήνη που αντικατοπτρίζουν την αναγνώριση της Κυπριακής Δημοκρατίας και την υπόσταση του κράτους μας.
Μια σημαία μοναδική, αφού δεν υπάρχει άλλη στον κόσμο που να φέρει τον χάρτη της χώρας.Ο Τουρκοκύπριος δάσκαλος ζωγραφικής που σχεδίασε τη σημαία, Ισμέτ Γκιουνέι, εξήγησε ότι η παρουσία του χάρτη της Κύπρου ενίσχυε την ταυτότητα της σημαίας δεδομένου ότι το κράτος ήταν μικρό και άγνωστο διεθνώς.
Είναι αυτή η σημαία που αναρτήθηκε σε Ολυμπιακούς Αγώνες, που μας εκπροσώπησε σε διεθνείς συναντήσεις… Μας κάνει δε ιδιαίτερα περήφανους το να τη βλέπουμε να κυματίζει μαζί με την ευρωπαϊκή.
Έχοντας υπόψη τα πιο πάνω, η εθνική και συναισθηματική ταύτιση με την ελληνική σημαία και η πορεία της μέσα στην 50χρονη Ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας δεν θα πρέπει να αποτελεί πια σημείο αντιπαράθεσης.
Στην Κυπριακή Δημοκρατία ισχύει το ευρωπαϊκό κεκτημένο, κάτι που δεν ισχύει και για το κατεχόμενο μέρος του νησιού. Η κυπριακή σημαία μαζί με την ευρωπαϊκή κυματίζουν σε όλα τα οδοφράγματα, καταδεικνύοντας ότι η «άλλη πλευρά» ελέγχεται από την Τουρκία, καλώντας τον παράνομο κατακτητή να αποχωρήσει, ώστε τόσο η ευρωπαϊκή όσο και κυπριακή σημαία να κυματίζουν σε ολόκληρη την Κύπρο.
Σημείωση: Το Σύνταγμα της ΚΔ κατοχυρώνει ότι: «Πας πολίτης της Δημοκρατίας ή οιαδήποτε οργάνωσις αποτελούσα ή μη νομικόν πρόσωπον, εξαιρουμένων των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου, της οποίας τα μέλη είναι πολίται της Δημοκρατίας, έχουσι το δικαίωμα να αναρτώσιν επί της κατοικίας ή του καταστήματος αυτών την σημαίαν της Δημοκρατίας ή την ελληνικήν ή την τουρκικήν σημαίαν, άνευ οιουδήποτε περιορισμού.»
Φιλελεύθερος
Με αφορμή το δημοσίευα δράττομαι της ευκαιρίας για να αναφερθώ σε προσωπικά μου βιώματα αναφορικά με την κυπριακή σημαία.
Αποφοίτησα από το Γυμνάσιο Κερύνειας τη δεκαετία του 1960. Πρόκειται για σχολείο από το οποίο πέρασαν σπουδαίοι διευθυντές, όπως ο Kλεάνθης Γεωργιάδης, ο Αθανάσιος Μερεμέτης, ο Xρήστος Mουρούζης, καθώς και πολλοί φιλόλογοι, μεταξύ των οποίων οι Nίκος Kρανιδιώτης, Φρίξος Bράχας και Nίκος Λιβέρδος. Οι Κερυνειώτες θεωρούμε ότι οι προαναφερθέντες άφησαν εποχή, αφού πρόκειται για προσωπικότητες που είναι συνδεδεμένες με την ελληνική παιδεία, αλλά και την παιδεία με την ευρύτερή της έννοια.
Oι αναμνήσεις μας απ' το Γυμνάσιο Κερύνειας είναι έντονες. Οι εθνικές εορτές στην τότε μικρή πόλη της Κερύνειας λάμβαναν μιαν άλλη διάσταση, αφού ήταν οι μεγαλύτερες γιορτές της πόλης και σ' αυτές συμμετείχαν τα σχολεία, ο Κλήρος, οι δημοτικές Αρχές και η Αστυνομία.
Με μεγάλη περηφάνια, κατά τις ενδοσχολικές γιορτές, κάθε 27η Οκτωβρίου ήταν αφιερωμένη στη Γιορτή της Ελληνικής Σημαίας, της σημαίας με την οποία όλοι μας έχουμε, εθνικά, ταυτιστεί. Καταξιωμένοι άριστοι μαθητές παρήλαυναν κρατώντας την ελληνική σημαία, κάνοντας όλους μας περήφανους και ενισχύοντας το αίσθημα της εθνικής μας καταγωγής.
Θυμούμαι αμυδρά τη σημαία της Κυπριακής Δημοκρατίας αναρτημένη στην Αστυνομία, στα κυβερνητικά κτήρια και στο τελωνείο που βρισκόταν στο λιμάνι της Κερύνειας, ενώ έντονα θυμούμαι να κυματίζει η ελληνική σημαία στο σημαντικότερο σημείο αναφοράς της πόλης μας, το Κάστρο. Με τις διακοινοτικές ταραχές του 1963, με την παρουσία του ελληνικού ναυτικού στο λιμάνι και το Κάστρο (καλοκαίρι του 1964) η κυπριακή σημαία αντικαταστάθηκε από την ελληνική, η οποία έμελλε να κυματίζει μέχρι τον Ιούλιο του 1974…
Το1963, με τις διακοινοτικές ταραχές και την υπονόμευση της Κυπριακής Δημοκρατίας, ύστερα από την αποχώρηση των Τουρκοκυπρίων βουλευτών από τη Βουλή, τη δημόσια υπηρεσία, τον στρατό και την αστυνομία, η Κυπριακή Δημοκρατία παραμένει η αναγνωρισμένη νόμιμη κυβέρνηση και είναι μέλος των Ηνωμένων Εθνών.
Από τη μια, η εικόνα της κυπριακής σημαίας ήταν για μένα στα χρόνια εκείνα θολή, αφού η Κερύνεια περισσότερο από κάθε άλλη πόλη της Κύπρου παρέμενε αποκομμένη από τη Λευκωσία. Η δημιουργία του τουρκικού θύλακα Κιόνελι ανάγκαζε τους Κερυνειώτες που ήθελαν να ταξιδεύσουν στην πρωτεύουσα είτε να πάνε με τη συνοδεία των Ηνωμένων Εθνών, το «convoy», διαμέσου του τουρκικού θύλακα, είτε να ακολουθήσουν τον κύριο δρόμο δυτικά της Kερύνειας, Aγίου Γεωργίου - Πανάγρων, μια διαδρομή τριπλάσια σε χιλιόμετρα και ώρα σε σχέση με την πρώτη. Κατά τη διαδρομή, έβλεπε κανείς δεκάδες τουρκικές σημαίες, προπομπούς της τουρκικής εισβολής του 1974.
Από την άλλη, η παρουσία της ελληνικής σημαίας στο λιμάνι μας έκανε πιο έντονη τη συνείδησή μου για την εθνική μου καταγωγή.
Το 1974 ήταν τραυματικό, αφού το πραξικόπημα της ελληνικής χούντας πρόδωσε την Κύπρο, και στη δική μου αντίληψη και την ελληνική σημαία, αφού ακολούθησε η τουρκική εισβολή, που όχι μόνο κατέστησε το 40% της Κυπριακής Δημοκρατίας κατεχόμενο, αλλά αφαίρεσε από τους Κερυνειώτες το δικαίωμα πρόσβασης στη γενέτειρά τους, μαζί και το δικαίωμά τους να απολαμβάνουν τους χώρους από όπου κατάγονταν. Στο κάστρο της Κερύνειας κυματίζει έκτοτε η τούρκικη σημαία…
Το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, αναγνωρίζοντας την Κυπριακή Δημοκρατία,πέτυχε κατά καιρούς με διάφορα ψηφίσματά του να ενισχύσει την υπόστασή της, απαιτώντας την αποκατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και την αποχώρηση των τουρκικών στρατευμάτων από το νησί. Ως πολίτης της Κυπριακής Δημοκρατίας, έχω επωφεληθεί από το πιο σημαντικό επίτευγμα του Συμβουλίου της Ευρώπης, το να προσβάλω, με θετική έκβαση, την Τουρκία στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.
Μετά από μια μακρά διαδικασία, το δικαστήριο αποφάσισε, ανάμεσα σε άλλα, ότι η μόνη νόμιμη κυβέρνηση της Κύπρου είναι η Κυπριακή Δημοκρατία και ότι η Τουρκία είναι υπεύθυνη για την καταπάτηση του δικαιώματος της ειρηνικής απόλαυσης της περιουσίας μου, καθώς επίσης και ότι η «Τουρκική Δημοκρατία της Βορείου Κύπρου» δεν έχει νομική υπόσταση, αλλά είναιμια διοίκηση υποτελής στην Τουρκία.
Μέσα από αυτή τη δικαστική διαδικασία ένιωσα περισσότερο από κάθε άλλη φορά το πόσο αδικημένη ήταν η κυπριακή σημαία, σύμβολο της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Με βάση το Σύνταγμα της Κυπριακής Δημοκρατίας (άρθρο 4), «Η Δημοκρατία έχει ιδίαν σημαίαν ουδετέρου σχεδίου και χρώματος», «να μην έχει το γαλάζιο χρώμα της Ελλάδας ούτε το κόκκινο της Τουρκίας αλλά ούτε μπορούσε να έχει τέτοιο σχήμα ή σύμβολο που να υποδηλώνει διαίρεση του νησιού» (Κύπρος 1959-1967, κεφάλαιο: Παραμύθι και Ιστορία, Τάσος Α. Τζιωνής, 1998, Εκδόσεις Αλφάδι).
Είναι τα δύο «ουδέτερα» -το σχέδιο και το χρώμα- με τον χάρτη της Κύπρου στο χρώμα του χαλκού, το πορτοκαλοκίτρινο, σε λευκό φόντο, και τα δύο κλαδιά ελιάς που συμβολίζουν την ειρήνη που αντικατοπτρίζουν την αναγνώριση της Κυπριακής Δημοκρατίας και την υπόσταση του κράτους μας.
Μια σημαία μοναδική, αφού δεν υπάρχει άλλη στον κόσμο που να φέρει τον χάρτη της χώρας.Ο Τουρκοκύπριος δάσκαλος ζωγραφικής που σχεδίασε τη σημαία, Ισμέτ Γκιουνέι, εξήγησε ότι η παρουσία του χάρτη της Κύπρου ενίσχυε την ταυτότητα της σημαίας δεδομένου ότι το κράτος ήταν μικρό και άγνωστο διεθνώς.
Είναι αυτή η σημαία που αναρτήθηκε σε Ολυμπιακούς Αγώνες, που μας εκπροσώπησε σε διεθνείς συναντήσεις… Μας κάνει δε ιδιαίτερα περήφανους το να τη βλέπουμε να κυματίζει μαζί με την ευρωπαϊκή.
Έχοντας υπόψη τα πιο πάνω, η εθνική και συναισθηματική ταύτιση με την ελληνική σημαία και η πορεία της μέσα στην 50χρονη Ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας δεν θα πρέπει να αποτελεί πια σημείο αντιπαράθεσης.
Στην Κυπριακή Δημοκρατία ισχύει το ευρωπαϊκό κεκτημένο, κάτι που δεν ισχύει και για το κατεχόμενο μέρος του νησιού. Η κυπριακή σημαία μαζί με την ευρωπαϊκή κυματίζουν σε όλα τα οδοφράγματα, καταδεικνύοντας ότι η «άλλη πλευρά» ελέγχεται από την Τουρκία, καλώντας τον παράνομο κατακτητή να αποχωρήσει, ώστε τόσο η ευρωπαϊκή όσο και κυπριακή σημαία να κυματίζουν σε ολόκληρη την Κύπρο.
Σημείωση: Το Σύνταγμα της ΚΔ κατοχυρώνει ότι: «Πας πολίτης της Δημοκρατίας ή οιαδήποτε οργάνωσις αποτελούσα ή μη νομικόν πρόσωπον, εξαιρουμένων των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου, της οποίας τα μέλη είναι πολίται της Δημοκρατίας, έχουσι το δικαίωμα να αναρτώσιν επί της κατοικίας ή του καταστήματος αυτών την σημαίαν της Δημοκρατίας ή την ελληνικήν ή την τουρκικήν σημαίαν, άνευ οιουδήποτε περιορισμού.»
Φιλελεύθερος
Καλό είναι να ξεχωρίζουμε τις κατασκευασμένες εξ αναγκης σημαίες από τις εθνικές....
ΑπάντησηΔιαγραφήΗ "κυπριακή" σημαία συμβολίζει το νεοσύστατο κυπριακό κράτος....
Η Ελληνική συμβολίζει το ελληνικό έθνος, την ιστορία του και τον πολιτισμό του....
Για την ελληνική χύθηκε ελληνικό αίμα σε όλους τους εθνικούς αγώνες.
Για την εκαστοτε ελληνική εθνικη σημαία ή λάβαρο (από τα αρχαία χρόνια) χύνεται ελληνικό αίμα για την προασπισή της.
Οι κυπριοι ηρωες της ΕΟΚΑ του αγωνα 1955-59 δεν έχυσαν το αίμα τους για την κυπριακή σημαία αλλά για μια Κύπρο ελευθερη κι ελληνική ενωμένη με την μητέρα Ελλάδα και γι αυτό χρησιμοποιούσαν ΜΟΝΟ την ελληνική σημαία....
Δεν είναι δυνατόν να αναγκάζεται ο ελληνικός λαός της Κύπρου να φέρει μια κατασκευασμενη σημαία μονο και μονο για να μην δυσαρεστούνται οι τουρκοκυπριοι (που άλλωστε ιστορικως γνωριζουμε οτι ειναι εξισλαμισμενοι -κι ως εκ τουτου εκτουρκισμενοι-Ελληνες) που αποτελουν μειονότητα.
Σε κανενα άλλο κράτος την σημαία δεν την οριζουν οι μειονοτητες....
Μπορεί οι μειονοτητες να φέρουν και την εθνικη τους σημαια ειδικα οταν στην χωρα υπαρχει δημοκρατία κι ελευθερια, αλλά δεν είναι δυνατόν η κυρίαρχη εθνότητα να μην επιβάλλει την δική της εθνική σημαία....
Γενικά το άρθρο το θεωρω μειοδοτικό και φιλοευρωπαϊκό....
Φυσικά για το φιλοευρωπαικό νομίζω ότι δεν το αρνείται ούτε η αρθρογράφος....
Και ειναι απορίας άξιον μετα από τα τόσα δεινά που επεβαλλαν τα τελευταια χρόνια οι ανθελληνες ευρωπαίοι σε Ελλάδα και Κυπρο σαν συνεχεια των όσων μας έχουν κάνει ιστορικώς....
Η Κύπρος το όφειλε στο αιμα των ηρώων της να ενωθεί με την μάνα Ελλάδα.
Το θεωρώ προδοσία το σταμάτημα του αγώνα αυτού λόγω συγκυριών ή προδοτικών καταστάσεων λόγω πραξικοπημάτων κλπ....
Η κατάπτυστη σημαία της ΕΕ δεν σημαίνει τίποτα για κανεναν Ελληνα....
Τα ευρωπαικά κεκτημενα και οι άλλες αηδίες δεν γίνονται σεβαστά από την Τουρκία, η οποία θα χαμογελάει πάντα όταν ακούει να τα λενε τα διάφορα ελληνόφωνα στόματα....
Η Ευρωπη αν ηθελε θα ελευθερωνε την Κυπρο (οπως εκανε σε άλλες περιπτωσεις) αλλά πολυ απλά ΔΕΝ θέλει.....
Συνεπως κι εμείς οι Ελληνες (Ελλάδας και Κύπρου) δεν οφείλουμε κανενα σεβασμό σε οτιδηποτε ευρωπαϊκό....
Τους δωσαμε τα φωτα του πολιτισμού και αιωνες τωρα μας γυρνάνε μόνο καταστροφές και εθνικές τραγωδίες....
Φτανει πια αυτη η μειοδοτική στάση σας.....
Για να εκθειάζετε την κατασκευασμένη από τουρκοκύπριο "κυπριακή" σημαία πολυ φοβάμαι ότι εσείς θα απεχθάνεστε και τον ελληνικό εθνικό υμνο που ακόμα ψάλλεται ως εθνικός ύμνος στα χείλη των Ελληνων της Κύπρου μας..... και θα επιθυμούσατε σαφώς να υπήρχε ένα άλλο ουδετερο τραγουδάκι...
Κρίμα.