1/3/15

Ιστορίες αποβιομηχάνισης στην Ελλάδα...

Γιώργος Κωνσταντινίδης*
Ας μεταφερθούμε στη δεκαετία του '80, μια εποχή που για όσους την έζησαν και έχουν παιδικές αναμνήσεις αποπνέει μια νοσταλγία για διάφορους λόγους. 
Άλλες εποχές, άλλες συνήθειες για τους γονείς και άλλα... παιχνίδια για τα παιδιά! Όταν αναφερόμαστε σε παιχνίδια εκείνης της περιόδου, εννοούμε, κυρίως, τις δύο μεγαλύτερες παιχνιδοβιομηχανίες της Ελλάδας, την El Greco και τη  LYRA, που παρήγαγαν στην Ελλάδα τα πιο διάσημα παιχνίδια έως τις αρχές της δεκαετίας του '90 και έδιναν δουλειά σε πολλούς εργαζόμενους. Βέβαια, συνολικά δραστηριοποιούνταν 30 - 40 ελληνικές επιχειρήσεις παραγωγής παιχνιδιών στην Ελλάδα, στις οποίες απασχολούνταν εκατοντάδες άτομα.
   Τί απέγιναν αυτές οι εταιρείες; Οι μικρότερες δεν άντεξαν στον ανταγωνισμό από τα εισαγόμενα παιχνίδια, περισσότερο τα κινέζικα και τελικά διέκοψαν την παραγωγή τους. Μετά από πυρκαγιά στο εργοστάσιό της στην Άνω Γλυφάδα η El Greco διέθετε πλέον μόνο την παραγωγική μονάδα στη Ζάκυνθο και παρά τις προσπάθειες της οικογένειας Βακάκη εξαγοράστηκε από την πολυεθνική Hasbro το 1990. H LYRA, που συνεργάζονταν πρωτίστως με γερμανικές εταιρείες (π.χ. Playmobil), λειτούργησε μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του '90.
   Η αιτία για το κλείσιμο των ελληνικών βιομηχανιών παιχνιδιών ήταν ο ανταγωνισμός που επέφερε η μαζική εισαγωγή φθηνών παιχνιδιών, βασικά από την Κίνα. Τα ελληνικά παιχνίδια κατασκευάζονταν με αυξημένο κόστος παραγωγής λόγω των εργατικών χεριών που μεσολαβούσαν, τα οποία βελτίωναν την ποιότητα αλλά και το κόστος παραγωγής. Έτσι οι ελληνικές εταιρείες αποτέλεσαν εύκολη "λεία" για τις πολυεθνικές και τα εισαγόμενα, φθηνότερα παιχνίδια.
   Οι ελληνικές παιχνιδοβιομηχανίες συνιστούν μια μελέτη περίπτωσης στο γενικό κανόνα. Η αποβιομηχάνιση στην Ελλάδα παρατηρήθηκε, δυστυχώς, σε όλους τους κλάδους π.χ. κλωστοϋφαντουργία, χαρτοβιομηχανία, οικιακές ηλεκτρικές συσκευές, αυτοκινητοβιομηχανία κτλ. Οι πολιτικές ηγεσίες δε στάθηκαν στο ύψος των περιστάσεων, γιατί δεν έλαβαν προληπτικά μέτρα για να θωρακίσουν την ελληνική βιομηχανική παραγωγή. Δεν εξορθολογικοποίησαν και δεν προστάτεψαν την εγχώρια παραγωγή, διότι έδωσαν απλόχερα δάνεια σε προβληματικές επιχειρήσεις και δεν παρείχαν έγκαιρα επενδυτικά και φορολογικά κίνητρα, ώστε να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά οι εισαγωγές προϊόντων από τρίτες χώρες.
   Συνοψίζοντας θα υπογράμμιζα πως με λαθεμένες πολιτικές, παραλείψεις, με απουσία στρατηγικής και καταλήστευση του δημόσιου χρήματος ήταν αναπόφευκτο να αποτελματωθούν ορισμένοι καίριοι κλάδοι υψηλής προστιθέμενης αξίας της ελληνικής βιομηχανίας και τελικά να εξαφανιστούν κάποια μάρκες (brands) που προωθούσαν το made in Greece και διαφήμιζαν την Ελλάδα στο εξωτερικό έχοντας σημαντικές εξαγωγικές επιδόσεις.
   Χωρίς ισχυρή βιομηχανική παραγωγή η χώρα μας βρέθηκε στο "μάτι του κυκλώνα" της ευρωπαϊκής κρίσης χρέους που ξέσπασε τα τελευταία χρόνια και απώλεσε ένα σημαντικό πλεονέκτημα που θα συντελούσε σε πιο περιορισμένη μείωση των θέσεων εργασίας και σε μια πιο “ελεγχόμενη” οικονομική ύφεση στην τρέχουσα κρίση. Η Ιταλία και η Ισπανία, για παράδειγμα, που έχουν υψηλό δημόσιο χρέος και ποικίλα οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα, διαπραγματεύονται από ισχυρότερη θέση με την Ευρωπαϊκή Ένωση και με διεθνείς οργανισμούς για την επίλυση αυτών των θεμάτων. Αυτό οφείλεται, ως ένα βαθμό, και στη διευρυμένη παραγωγική βάση και, σαφώς, στην πιο οργανωμένη και μεγαλύτερη σε αξία και όγκο παραγωγή που διαθέτουν αυτές οι χώρες σε σύγκριση με την Ελλάδα.
   Και ένα ερώτημα: Ποιος λογοδότησε μέχρι σήμερα για την αποβιομηχάνιση της χώρας;

*Οικονομολόγος, διδάκτωρ Παντείου Πανεπιστημίου

9 σχόλια:

  1. "Τα ελληνικά παιχνίδια κατασκευάζονταν με αυξημένο κόστος παραγωγής λόγω των εργατικών χεριών που μεσολαβούσαν"

    Αυτό το επιχείρημα δεν μπόρεσα ποτέ να το καταλάβω. Το εργατικό κόστος στην Ελλάδα της "δραχμής" της δεκαετίας του '80 και '90 δεν ήταν μεγάλο, εν αντιθέση με την Γερμανία του "Mάρκου". Κι όμως οι Γερμανικές βιομηχανίες με αυξημένο εργατικό κόστος άντεξαν στον ανταγωνισμό και μάλιστα έγιναν μεγαλύτερες και καλύτερες ενώ στην Ελλάδα μαράζωσαν και έσβησαν. Μήπως δεν ήταν το εργατικό κόστος που τις έσβησε αλλά η παντελή έλλειψη οράματος και εκσυγχρονισμού των υποδομών από τους Έλληνες βιομηχάνους? Φυσικά, έχει τεράστια ευθύνη και το Ελληνικό κράτος που με την γραφειοκρατία, τον συνδικαλισμό και την υπερφορολόγηση απαξιώνουν την όποια επιχειρηματική προσπάθεια πλέον. Τότε όμως δεν ήταν έτσι τα πράγματα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Απλό είναι. Απασχολούσαν πολύ εργατικό δυναμικό, αντί να αυτοματοποιήσουν την παραγωγή με σύγχρονα μηχανήματα, ώστε να μην χρειάζονται (πολλά) εργατικά χέρια. Τι δεν καταλαβαίνεις;

      >η παντελή έλλειψη<

      Να χαρείς, μην υποστηρίζεις το έγκλημα της καταστροφής της γλώσσας μας.

      ο παντελής, η παντελής, το παντελές είναι και κανείς κερατάς δεν δικαιούται να βγάζει δικούς του κανόνες. Όποιοι θέλουν να μιλούν και να γράφουν ελληνικά, να στρώσουν τον κώλο τους να μάθουν και τα τριτόκλιτα! Σκόντα και αυθαίρετες απλουστεύσεις θα κάνουμε τώρα;

      Διαγραφή
  2. Να διαβάζεις με μεγαλύτερη προσοχή την επόμενη φορά. Θα σε βοηθήσει να κατανοήσεις το τι θέλει να πει και να εκφράσει ο συνομιλητής σου.

    Υ.Γ
    Αν θέλεις να σχολιάζεις την ορθογραφία και το συντακτικό των συνομιλητών σου αντί για τις ιδέες τους, σε λάθος blog βρίσκεσαι.... 2 άκυρα σε ένα post! Μπράβο Nativist! Και εις ανώτερα να πω?

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Δεν καταλαβαίνω, ειλικρινά, το ύφος σου. Νομίζω ότι απάντησα σ' αυτό που ρωτάς. Αν εννοείς κάτι άλλο, μπορείς να το πεις, αφήνοντας κατά μέρος την επιθετικότητα.

      Όσο για την καταστροφή της γλώσσας μας, αυτή θα την χτυπώ όπου την βρω

      Διαγραφή
    2. Πριν μιλήσεις για το ύφος του GeorgeTS Ptol δε ξαναδιαβάζεις την απάντησή σου στο πρώτο του σχόλιο;
      Λέτε και οι δύο το ίδιο πράγμα, αλλά ήθελες να απαντήσεις - σε μία ρητορική του ερώτηση - για να κριτικάρεις την ορθογραφία του, λες και δε γίνεται πληκτρολογώντας να μας ξεφύγει ένα 'ς'.
      Γυρνώντας στο θέμα, ένα ακόμα παράδειγμα ελληνικής εταιρίας παιχνιδιών είναι η "Δούρειος" η οποία κάηκε επίσης στις αρχές της δεκαετίας του 90.

      Διαγραφή
  3. Πρόκειται για μια παλαιά και πολύ πονεμένη ιστορία!

    Τόσο ο πολιτικός κόσμος στην χώρα μας όσο και οι υπάλληλοί του κράτους της, ποτέ τους δεν στήριξαν τις προσπάθειες των Ελλήνων επιχειρηματιών.

    Τρανό παράδειγμα αποτελούν τα ορυχεία σιδηροπυρίτη στην Θάσο που ήσαν ιδιοκτησία του αείμνηστου Αριστείδη Χονδροδήμου.
    Η Γερμανική εταιρεία κολοσσός Κρουπ, θέλησε να τα αποκτήσει διότι ο σιδηροπυρίτης αποτελούσε απαραίτητο συστατικό στην παραγωγή του χάλυβα.

    Έτσι ξεκίνησε εκστρατεία κατά του Χονδροδήμου ισχυριζόμενη πως δεν γινόταν σωστή εκμετάλλευση του ορυκτού από αυτόν, για να του τα πάρει αυτή.

    Ο Χονδροδήμος έφερε σπουδαίους ειδικούς και από την Γερμανία για να αποδείξει το αντίθετο και ενεπλάκει σε μακροχρόνιους δικαστικούς αγώνες με την Κρούπ.

    Ούτε η τότε κυβέρνηση Καραμανλή αλλά ούτε και η κυβέρνηση Γεωργίου Παπανδρέου έβαλαν τα πράγματα στην θέση τους.

    Ίσως πρέπει να αναφερθεί ότι ο Χονδροδήμος, επειδή δεν είχε κληρονόμους, άφηνε στους εργαζόμενους του το ορυχείο του.

    Τελικά, ο Χονδροδήμος εξαντλήθηκε οικονομικά και έχασε την περιουσία του, αλλά και η Κρουπ έπαψε να ενδιαφέρεται για το ορυχείο του επειδή βρέθηκαν καλλίτερες μέθοδοι πααγωγής χάλυβα, χωρίς τον σιδηροπυρίτη (ίσως η LD Μέθοδος).

    Άλλη μια τέτοια περίπτωση υπήρξε με την καταστροφή της Ελληνικής Βιομηχανίας Ραδιοφώνων (ΕΛ ΒΙ ΡΑ), η οποία μεταπολεμικά εισήγαγε το ηλεκτρικό υλικό και κατασκεύαζε ραδιόφωνα με την δυνατότητα μόνο τοπικής λήψης.

    Μόλις η ΕΛΒΙΡΑ τόλμησε να αρχίσει να κατασκευάζει ραδιόφωνα παγκοσμίου λήψεως, η τότε κυβέρνηση θέσπισε έναν φόρο στα εισαγόμενα ανταλλακτικά που κατέστησε αδύνατη την ύπαρξή της.

    Τα εισαγόμενα ανταλλακτικά έγιναν τόσο ακριβά, ώστε όσοι «ραδιοφωνιτζήδες» επισκεύαζαν ραδιόφωνα, αναγκάζονταν να αγοράσουν καινούργια από τα οποία έπαιρναν τα αντίστοιχα ανταλλακτικά για να προχωρήσουν στις επισκευές.

    Όταν έκλεισε η Ελληνική βιομηχανία ΕΛΒΙΡΑ, καταργήθηκε και ο μεγάλος φόρος ο οποίος είχε επιβληθεί στα ανταλλακτικά.

    Ίσω γνωρίζετε ότι η Ελλάς έχει άφθονο μετάλλευμα νικελίου, το οποίο υπάρχει μόνο εδώ και σε ένα άλο μέρος της Ευρώπης. Και όμως το Ελληνικό κράτος φρόντισε να κλείσει το εργοστάσιο παραγωγής νικελίου που είχε κατασκευάσει ο αείμνηστος Αθανασιάδης Μποδοσάκης.
    Ευμένης Καρδιανός

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. "Τόσο ο πολιτικός κόσμος στην χώρα μας όσο και οι υπάλληλοί του κράτους της, ποτέ τους δεν στήριξαν τις προσπάθειες των Ελλήνων επιχειρηματιών"

      Ευμένη,

      Δεκάδες εκατομμύρια ευρώ δόθηκαν από την ΕΟΚ/ΕΕ για εκσυγχρονισμό των παλαιών βιομηχανιών και δημιουργία νέων. Με ένα ή δύο μετονομασμένα παραδείγματα, δεν καλύπτεις το θέμα. Οι ελληνικές βιομηχανίες ήσαν, ως επί το πλείστον κρατικοδίαιτες (έπαιρναν ενισχύσεις από το κράτος) και βάσιζαν τον "ανταγωνισμό" των στους προστατευτικούς δασμούς και τις εξαγωγές των στην διολίσθηση της δραχμής, αντί να βασίζονται στον εκσυγχρονισμό, την προσφορά ποιότητος και υπηρεσιών. Γι αυτό κι έκλεισαν όταν ήλθαν αντιμέτωπες με τις σύγχρονες ευρωπαϊκές και όχι μόνο βιομηχανίες εφ' ίσοις όροις.

      Το κράτος στήριξε τις "προσπάθειες" των Ελλήνων επιχειρηματιών, αλλά με λάθος τρόπο.

      Διαγραφή
  4. Ευμένη υπάρχουν δεκάδες παραδείγματα όπως ΙΖΟΛΑ, το εργοστάσιο της OPEL, εργοστάσια κατασκευής ελαστικών κτλ. τα οποία έκλεισαν είτε λόγω της κακής συνδικαλιστικής δράσεις είτε λόγω παράλογης φορολογίας και κρατικής γραφειοκρατίας.

    Αυτό που δεν μπορώ να καταλάβω είναι γιατί επιλέγουν ορισμένοι να αναφέρουν το εργατικό κόστος που είναι το μικρότερο στην παραγωγική διαδικασία και δεν επιλέγουν να αναφερθούν σε συγκεκριμένα συμφέροντα ξένων εταιριών οι οποίες δεν θέλουν να δουν βαριά βιομηχανία στην χώρα μας, όπως και την ανικανότητα του Ελληνικού κράτους να κατανοήσει το συμφέρον του.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Τη παγκέτα τη κρατάει ο μαέστρος πάντα, δηλαδή το ελληνικό κράτος. Θυμάμαι πολύ καλά το μίσος των ανθρώπων που ήλθαν στην εξουσία το 81 για το βιομήχανο και τον επιχειρηματία. Ήταν το κόμπλεξ που είχαν επειδή οι ίδιοι ήσαν ανίκανοι για δημιουργία (αποδείχθηκε άλλωστε) σε συνδιασμό με τα ξένα συμφέροντα που εξυπηρετούσαν. Δεν χρειαζόταν πολλά, κάποιοι φόροι να τσακίζουν, ένας συνδικαλιστικός νόμος που να καταργεί την ιδιοκτησία της επιχείρησης και μπόλικη δημαγωγία περί "εκμετάλλευσης" Για τα δε ντόπια πολυκαταστήματα τους έβαλαν φωτιά και τα τελείωσαν και αυτά!! Οι τωρινοί μάλιστα συνεχίζουν το ίδιο έργο αρκεί να θυμηθείτε τον 80χρονο ανθρωπάκο στη Θεσσαλονίκη που επιμένει να παράγει το ελληνικό αυτοκίνητο και δεν του δίνουν άδεια !!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Υφίσταται μετριασμός των σχολίων.

- Παρακαλούμε στα σχόλια σας να χρησιμοποιείτε ένα όνομα ή ψευδώνυμο ( Σχόλια από Unknown θα διαγράφονται ).
- Παρακαλούμε να μη χρησιμοποιείτε κεφαλαία γράμματα στη σύνταξη των σχολίων σας.