Η χρεοκοπία εντός της Ευρωζώνης

ΒΑΣΙΛΗΣ ΒΙΛΙΑΡΔΟΣ

Κανένας δεν μπορεί να υποχρεώσει μία χώρα να φύγει από το κοινό νόμισμα, εκβιάζοντας την με το σταμάτημα της παροχής ρευστότητας στις τράπεζες – επειδή είναι δυνατόν να διασωθούν από το δημόσιο, με διάφορους τρόπους

Όταν η Ρωσία κινδυνεύει να χρεοκοπήσει λόγω του εξωτερικού χρέους της (700 δις $ έναντι ΑΕΠ 2,11 τρις $, οπότε 33% του ΑΕΠ), με ένα δημόσιο χρέος μόλις στο 13,41% του ΑΕΠ της, προσπαθώντας να αποφύγει να απευθυνθεί στο ΔΝΤ, ζητώντας τη βοήθεια της Κίνας, είναι προφανές ότι η Ελλάδα δεν θα είχε καμία απολύτως δυνατότητα αποφυγής της χρεοκοπίας, με το δημόσιο χρέος της στο 185% του ΑΕΠ της, εάν δεν ήταν μέλος της Ευρωζώνης.

Θα ήταν λοιπόν ανεύθυνο να ισχυρισθεί κανείς ότι δεν κινδυνεύει να οδηγηθεί σε στάση πληρωμών, όταν η κυβέρνηση της αρνείται να συμμορφωθεί με τις απαιτήσεις των εταίρων της – χωρίς να θεωρούμε πως έχει άδικο, αφού γνωρίζουμε πως η επιβολή των μνημονίων ήταν απόλυτα καταστροφική για τη χώρα. Σε κάθε περίπτωση, η αντίστροφη μέτρηση ξεκίνησε, όταν η ΕΚΤ δήλωσε πως δεν δέχεται πλέον τα ομόλογα του ελληνικού δημοσίου από τις ελληνικές τράπεζες ως εγγυήσεις.

Σήμερα, όπου η ΕΚΤ αποφασίζει ξανά όσον αφορά την παροχή ρευστότητας έκτακτης ανάγκης (ELA) στις ελληνικές τράπεζες, η οποία ανανεώνεται ανά δύο εβδομάδες, με τις προβλέψεις να είναι θετικές, έχουμε την άποψη πως η αντίστροφη μέτρηση θα συνεχιστεί – εάν η κυβέρνηση επιμείνει στη στάση της, με βάση την οποία αποδέχεται τις δανειακές συμβάσεις, χωρίς το πρόγραμμα που τις συνοδεύει!
.

Οι πιστώσεις ELA και το Target II

Οφείλουμε να σημειώσουμε εδώ πως οι πιστώσεις ELA αποτελούν ένα χρηματοδοτικό εργαλείο, το οποίο δεν ταιριάζει σε μία ένωση με κοινή νομισματική πολιτική – επειδή, με τη βοήθεια του, οι εθνικές κεντρικές τράπεζες έχουν τη δυνατότητα να παρέχουν δάνεια στις εγχώριες τράπεζες, έναντι εγγυήσεων, τις οποίες όμως δεν αποδέχεται η ΕΚΤ λόγω της χαμηλής ποιότητας τους.
Για τα δάνεια αυτά οι τράπεζες επιβαρύνονται με υψηλότερα επιτόκια τα οποία σήμερα, παρά το ότι δεν ανακοινώνονται επίσημα, υπολογίζονται στο 1,55% – είναι δηλαδή κατά 1,5% ακριβότερα από τα βασικά, με αποτέλεσμα οι τράπεζες να επιβαρύνονται ετήσια με επί πλέον 1 δις € (στα 65 δις € που έχουν ήδη αντλήσει), συγκριτικά με τις υπόλοιπες της Ευρωζώνης.
Επίσημα, οι εθνικές κεντρικές τράπεζες αναλαμβάνουν το ρίσκο από τις πιστώσεις ELA, αφού δεν αποτελούν στοιχείο της κοινής νομισματικής πολιτικής – με αποτέλεσμα να είναι δική τους η απόφαση παροχής ή μη. Εν τούτοις, εάν υπερβαίνουν τα 500 εκ. €, οι εθνικές κεντρικές τράπεζες είναι υποχρεωμένες να ζητούν προκαταβολικά την έγκριση της ΕΚΤ – ενώ όταν οι ανάγκες ξεπεράσουν τα 2 δις €, τότε η ΕΚΤ έχει την ευθύνη της εξέτασης των δανείων, έτσι ώστε να διαπιστώσει εάν είναι συμβατά με το ευρωπαϊκό σύστημα.
Στα πλαίσια αυτά η ΕΚΤ, μετά από την υποβολή αιτήματος εκ μέρους της εκάστοτε εθνικής κεντρικής τράπεζας, της Τράπεζας της Ελλάδας εν προκειμένω, μπορεί να τοποθετήσει ανώτατο όριο στις πιστώσεις ELA – οπότε οι εθνικές κεντρικές τράπεζες είναι ελεύθερες να παρέχουν δάνεια στις εμπορικές, χωρίς να εξετάζονται κάθε φορά από την ΕΚΤ, έως το συγκεκριμένο ποσόν. Εάν όμως η ΕΚΤ αποφασίσει με πλειοψηφία 2/3 των μελών της (21 σήμερα με δικαίωμα ψήφου από τα 25 συνολικά, οπότε απαιτούνται 14 ψήφοι) πως οι πιστώσεις ELA είναι επικίνδυνες, μπορεί είτε να τις περιορίσει, είτε να τις απαγορεύσει.
Σε μία τέτοια περίπτωση οι ελληνικές τράπεζες, οι οποίες έχουν ήδη εξαντλήσει τα 65 δις €, θα έμεναν χωρίς ρευστότητα – με αποτέλεσμα να μην μπορούν να συναλλάσσονται με το σύστημα διακανονισμού πληρωμών της Ευρωζώνης (Target II), οπότε να μην εκτελούνται εμβάσματα στο εξωτερικό, να αδυνατούν να εξυπηρετήσουν τις αναλήψεις των πελατών τους στο εσωτερικό κοκ.
Υπενθυμίζουμε ότι το σύστημα Target II στηρίζεται κυρίως στη γερμανική κεντρική τράπεζα – στην οποία η ΕΚΤ οφείλει σήμερα περί τα 515 δις €. Αυτό επεξηγεί καλύτερα την ισχύ του γερμανού υπουργού οικονομικών, συγκριτικά με όλους τους υπόλοιπους – αφού η δική του κεντρική τράπεζα στηρίζει το σύστημα (γράφημα).
 .

 .
Περαιτέρω, η ΕΚΤ διακινδυνεύει την αξιοπιστία της όταν εγκρίνει τις ELA πιστώσεις, επειδή προϋποθέτουν πως το τραπεζικό σύστημα της χώρας που παρέχονται είναι φερέγγυο – κάτι που δεν είναι καθόλου σίγουρο σήμερα, λόγω του ότι στους ισολογισμούς των ελληνικών τραπεζών υπάρχουν μεγάλες επισφάλειες (κόκκινα δάνεια), χωρίς να έχουν ληφθεί υπ όψιν, όσον αφορά τα ίδια κεφάλαια τους.

Εάν λοιπόν κάποια στιγμή χρεοκοπούσαν, τότε η Τράπεζα της Ελλάδας θα έχανε τις ELA πιστώσεις, με αποτέλεσμα να μην αρκούν τα δικά της κεφάλαια για να καλύψουν τις ζημίες – οπότε θα έπρεπε να επέμβει το δημόσιο, διασώζοντας την. Εάν όμως το κράτος δεν θα είχε τη δυνατότητα, τότε θα έπρεπε να επέμβουν οι υπόλοιπες χώρες της Ευρωζώνης – πιθανότατα μέσω του ESM, με αποτέλεσμα να κοινωνικοποιηθούν οι ζημίες, αφού θα επιβάρυναν όλα τα κράτη-μέλη, οπότε τους φορολογουμένους Πολίτες τους.
Στα πλαίσια αυτά θεωρείται πολύ πιθανόν να σταματήσει κάποια στιγμή η ΕΚΤ την παροχή έκτακτης ρευστότητας – οπότε θα υποχρεώνονταν οι εμπορικές τράπεζες να περιορίσουν εν πρώτοις τα εμβάσματα στο εξωτερικό, καθώς επίσης τις αναλήψεις των καταθετών τους. Έτσι η αντίστροφη μέτρηση θα έφτανε στο επόμενο στάδιο, το οποίο θα ήταν ο έλεγχος της διακίνησης κεφαλαίων, κατά το προηγούμενο της Κύπρου – ελπίζοντας να μην υπάρξει ανάγκη «δήμευσης» μέρους των καταθέσεων κλπ., για να διασωθούν οι τράπεζες.

Το τρίτο στάδιο

Εάν παρ’ ελπίδα δεν μπορούσαν να διασωθούν οι τράπεζες, είτε επειδή δεν θα επιβαλλόταν έγκαιρα ο έλεγχος στην ελεύθερη διακίνηση κεφαλαίων (παράλληλα με τις αυξημένες αναλήψεις, με τις τραπεζικές επιθέσεις δηλαδή, οπότε με τη ραγδαία μείωση των καταθέσεων), είτε επειδή το κράτος δεν θα είχε τα απαιτούμενα κεφάλαια για την ενίσχυση τους, τότε η εθνική κεντρική τράπεζα θα ήταν ουσιαστικά υποχρεωμένη να τυπώσει χρήματα, για να διατηρήσει τη ρευστότητα τους και να μην χρεοκοπήσουν – κάτι που όμως δεν είναι συμβατό με τους κανόνες της Ευρωζώνης, εκτός εάν η χώρα την εγκατέλειπε εκούσια.
Η έξοδος βέβαια από την Ευρωζώνη (ανάλυση) είναι δυνατόν να πραγματοποιηθεί μόνο ως επακόλουθο της εξόδου της από την ΕΕ – αν και δεν υπάρχει προηγούμενη εμπειρία, ούτε σαφές νομοθετικό πλαίσιο, ενώ φυσικά δεν είναι δυνατόν να συμβεί από τη μία ημέρα στην άλλη.
Επομένως, αυτό που θα έκανε λογικά η χώρα, θα ήταν η διατήρηση της ρευστότητας του τραπεζικού της συστήματος, η διάσωση του δηλαδή, με τη χρησιμοποίηση των εσόδων του δημοσίου, παράλληλα με τον περιορισμό των αναλήψεων – ενδεχομένως μαζί με τη «δήμευση μέρους» των καταθέσεων, με μία μορφή παρακράτησης τους (υποθετικά 10%, άρα 15 δις € στο σύνολο των 150 δις € που υπολογίζεται πως υπάρχουν σήμερα, όπως το 2012 – γράφημα).
 .

 ,
Έτσι θα μπορούσε να αποφύγει την έξοδο από την Ευρωζώνη, η οποία θα ήταν ενδεχομένως υποχρεωτική, εάν τύπωνε δικό της νόμισμα. Για να μπορέσει όμως το κράτος να συνεχίσει να πληρώνει τις υποχρεώσεις του, επειδή τα έσοδα του θα περιορίζονταν σημαντικά λόγω της διάσωσης του τραπεζικού συστήματος, θα όφειλε ίσως να υιοθετήσει ένα παράλληλο νόμισμα – με τη βοήθεια του οποίου θα πλήρωνε τους μισθούς των δημοσίων υπαλλήλων, τις συντάξεις, καθώς επίσης άλλες υποχρεώσεις του στο εσωτερικό της χώρας.
Θα το επέβαλλε φυσικά ως επίσημο, δεύτερο «μέσον συναλλαγής» σε όλη την εσωτερική αγορά – ενώ θα έπρεπε να το διαχειρισθεί με πολύ μεγάλη προσοχή, έτσι ώστε να μην υποτιμηθεί ραγδαία (ενδεχομένως να το συνδέσει με το ευρώ, με περιθώρια διακύμανσης +-15%).
Ενδεχομένως βέβαια η Ελλάδα θα υποχρεωνόταν να προβεί σε στάση πληρωμών, σε αναβολή τους καλύτερα απέναντι στους Ευρωπαίους εταίρους της - επειδή θεωρούμε αδύνατον να συμβεί κάτι τέτοιο όσον αφορά το ΔΝΤ, καθώς επίσης τους επενδυτές, οι οποίοι έχουν πλέον στην κατοχή τους ομόλογα αγγλικού δικαίου.
Σε κάθε περίπτωση, η υιοθέτηση ενός παράλληλου νομίσματος δεν είναι κάτι καινούργιο, ενώ έχει συμβεί στην Καλιφόρνια, όταν βρέθηκε στα όρια της χρεοκοπίας – χωρίς φυσικά να απειληθεί με την εκδίωξη της από τις Η.Π.Α., όπως προσπαθεί να εξαναγκάσει (προβοκάρει) την Ελλάδα η Γερμανία, με τις επαίσχυντες προσβολές της, ειδικά αυτές των τελευταίων ημερών.
.

Επίλογος

Κατά την άποψη μας, η Ελλάδα οφείλει να επεξεργασθεί ένα ρεαλιστικό σχέδιο εξόδου της από την κρίση, μέσω του οποίου να μπορούν να πεισθούν οι εταίροι της – χωρίς «ήξεις αφίξεις», με πλήρη σαφήνεια, με ειλικρίνεια, χωρίς καμία διάθεση εκβιασμού και με τους απαιτούμενους αριθμούς (οικονομικά μεγέθη).

Εάν η επίτευξη αυτού του σχεδίου καθιστά υποχρεωτική τη διαγραφή μέρους του χρέους, χωρίς την οποία είναι αδύνατον ποτέ η χώρα να σταθεί στα πόδια της, έστω σε ένα ακόμη πιο χαμηλό βιοτικό επίπεδο, παραμένοντας αιώνια στον ορό της Ευρώπης, η κυβέρνηση πρέπει να το τεκμηριώσει – αφού διαφορετικά δεν θα πείσει κανέναν.

Εναλλακτικά δεν υπάρχει άλλη δυνατότητα από τη στάση πληρωμών εντός του ευρώ, με όλα όσα προβλήματα συνεπάγεται – γεγονός που ουσιαστικά σημαίνει ότι, θα πρέπει η χώρα να εξυπηρετεί τις υποχρεώσεις της με δικά της μέσα, χωρίς να έχει τη δυνατότητα να καταφύγει σε ξένο δανεισμό.
Με δεδομένο όμως το ότι, έτσι και αλλιώς δεν μπορεί να δανείζεται, η κατάσταση δεν θα αλλάξει σημαντικά – επειδή η χώρα θα συνεχίσει να έχει ως νόμισμα της το ευρώ, οπότε δεν θα δημιουργούταν αξεπέραστα προβλήματα στις εισαγωγές της (φάρμακα, ενέργεια κλπ.), λόγω έλλειψης συναλλάγματος.

Εάν υιοθετούσε τη δραχμή, έχουμε την άποψη πως η χρεοκοπία θα ήταν πολύ πιο οδυνηρή, εάν όχι αυτοκτονική – ειδικά μετά από την καταστροφή που προηγήθηκε, λόγω της εφαρμογής των εγκληματικών μνημονίων της Τρόικας. Άλλωστε, η εντολή των Ελλήνων ψηφοφόρων προς την κυβέρνηση είναι η παραμονή της χώρας στην Ευρωζώνη – οπότε ο σωστός χειρισμός του προβλήματος.

Ολοκληρώνοντας, η Ελλάδα οφείλει επί πλέον να κατανοήσει τη σκληρή και προσβλητική, εάν όχι «ναζιστική» στάση της πρωσικής κυβέρνησης της Γερμανίας, η οποία επιθυμεί εύλογα να παραμείνει η Ελλάδα αποικία χρέους, με τους Πολίτες της σκλάβους στο διηνεκές – έτσι ώστε να μπορεί να λεηλατεί την ιδιωτική και δημόσια περιουσία των Ελλήνων, χωρίς να εμποδίζεται από κανέναν. Ακριβώς για το λόγο αυτό πρέπει να παραμείνει σταθερή στις θέσεις της, εντός του ευρώ και χωρίς την παραμικρή υποχώρηση – συνεχίζοντας να δημοσιοποιεί τις διαπραγματεύσεις, αφού αυτό είναι ότι καλύτερο έχει εφαρμόσει μέχρι σήμερα.
.

Ο κ. Βασίλης Βιλιάρδος είναι ένας σύγχρονος οικονομολόγος, πτυχιούχος της ΑΣΟΕΕ Αθηνών, με μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο του Αμβούργου – όπου και δραστηριοποιήθηκε επαγγελματικά για αρκετά χρόνια, με ιδιόκτητες επιχειρήσεις σε όλες τις πόλεις της Γερμανίας. Έχει  εκδώσει τρία βιβλία αναφορικά με την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση, ενώ έχει δημοσιεύσει πάνω από 5.000 αναλύσεις σε ηλεκτρονικά και έντυπα μέσα, με κέντρο βάρους την εθνική και διεθνή μακροοικονομία, καθώς επίσης το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα.
Για το πλήρες βιογραφικό σημείωμα του συγγραφέα, πατήστε εδώ.
( e-mail: viliardos@analyst.gr )

Ειδικότητα: Mάκρο-οικονομικά / Πολιτική Οικονομία

.

© Copyright 2015 — Analyst.gr. Απαγορεύεται η μερική ή ολική αναδημοσίευση / αναπαραγωγή περιεχομένων του παρόντος website  με οποιοδήποτε τρόπο χωρίς προηγούμενη έγγραφη άδεια των εκδοτών.