Από την ατροφική «Ελιά» στο θολό «Ποτάμι»

του Σταύρου Λυγερού

Οι επικείμενες ευρωεκλογές βρίσκουν τον άλλοτε κεντροαριστερό πυλώνα του πολιτικού συστήματος όχι μόνο κατακερματισμένο, αλλά και αποδεκατισμένο. Η ταύτιση του ΠΑΣΟΚ με το Μνημόνιο και τη μονοδιάστατη λιτότητα που συσσωρεύει οικονομικά και κοινωνικά ερείπια το οδήγησε στην εκλογική κατάρρευση και τώρα πλέον στα πρόθυρα της πολιτικής εξαφάνισης. Η κεντροαριστερά δεν έπαψε να είναι ένας από τους δύο μεγάλους ιδεολογικοπολιτικούς χώρους. Απλώς οι κεντροαριστεροί ψηφοφόροι έπαψαν να θεωρούν το ΠΑΣΟΚ προνομιακό πολιτικοκομματικό εκφραστή τους, όπως συνέβαινε καθόλη τη διάρκεια της μεταπολιτευτικής περιόδου.

Τα μικρομεσαία στρώματα, τα οποία στήριζαν για δεκαετίες το ΠΑΣΟΚ, συνεχίζουν να θεωρούν ότι ανήκουν στην κεντροαριστερά. Αυτό, όμως, δεν σημαίνει ότι θα επανακάμψουν σ’ αυτό. Όλα δείχνουν ότι έχουν πάρει οριστικό διαζύγιο, γεγονός που στερεί τη βάση ύπαρξης αυτού του κόμματος. Η μεγάλη πλειονότητά τους έχουν πάει εκλογικοί πρόσφυγες στο κόμμα του Τσίπρα. Κάποιοι έδωσαν εκλογική υπόσταση στη ΔΗΜΑΡ, ενώ οι μνημονιακοί ψηφοφόροι του κεντροαριστεράς ψηφίζουν Σαμαρά για να αποτρέψουν τη νίκη του ΣΥΡΙΖΑ. Στο άλλοτε κραταιό Κίνημα παραμένουν κυρίως οι μεγάλης ηλικίας ψηφοφόροι, οι οποίοι χαρακτηρίζονται από μεγάλη αδράνεια στην εκλογική συμπεριφορά τους.
Στην πραγματικότητα, το ΠΑΣΟΚ έχει υποβαθμισθεί από αυτοδύναμος πόλος σε φθίνουσα ενδιάμεση πολιτική δύναμη. Για την ακρίβεια, έχει υποβαθμισθεί σε δορυφόρο της ΝΔ στο πλαίσιο της παράταξης του Μνημονίου που κυβερνά τον τόπο. Την κατεδάφιση του άλλοτε κραταιού Κινήματος δρομολόγησε και προχώρησε ο Γιώργος Παπανδρέου. Από την πλευρά του, ο Βενιζέλος δικαιωματικά διεκδικεί τον ρόλο αυτού που ολοκλήρωσε επιτυχώς την κατεδάφιση. Μπορεί να είναι πολύ διαφορετικές προσωπικότητες, αλλά έχουν κοινό παρανομαστή το γεγονός ότι ανέτρεψαν τις σταθερές του βίου εκατομμυρίων Ελλήνων.
Η ηθική, πολιτική και εκλογική εξουθένωση του ΠΑΣΟΚ υποχρέωσε τον Βενιζέλο να κρυφτεί κάτω από την ομπρέλα της «Ελιάς». Ελπίζει ότι η έμμεση αλλαγή ονομασίας και η συνεργασία με ορισμένες προσωπικότητες του Σημιτισμού θα τον διασώσει. Οι δημοσκοπήσεις, όμως, δείχνουν ότι οι κάλπες θα τον διαψεύσουν. Δεν θα μπορούσε να συμβεί και διαφορετικά. Η εκλογική μεταμφίεση του ΠΑΣΟΚ δεν πρόκειται να ανατρέψει την πολιτική απαξίωσή του.
Πέρα από το σημιτικό γονίδιό της, η «Ελιά» είναι ανίκανη να ανασυγκροτήσει την κεντροαριστερά, επειδή παραμένει στο πλαίσιο των μνημονιακών πολιτικών. Με άλλα λόγια, επιχειρεί να επανασυσπειρώσει τους πρώην «πράσινους» ψηφοφόρους ξανασερβίροντάς τους με πιο κομψό περιτύλιγμα την πολιτική που τους έδιωξε. Η ιδεολογικοπολιτική κατεύθυνση της «Ελιάς» έρχεται σε αντίθεση με τα «θέλω» της συντριπτικής πλειονότητας των κεντροαριστερών. Είναι λογικό, λοιπόν, που δεν τους συγκινεί και δεν τους επαναπροσελκύει.
Το εξόφθαλμο κενό πολιτικοκομματικής εκπροσώπησης της κεντροαριστεράς θα καλυφθεί μόνο όταν εκφρασθούν ιδεολογικοπολιτικά οι βασικές κοινωνικοοικονομικές ανάγκες της εκλογικής της βάσης. Η αναφορά στη σοσιαλδημοκρατία δεν αρκεί. Η διεθνής κρίση, άλλωστε, διαλύει την ψευδαίσθηση ότι η παγκοσμιοποίηση είναι συμβατή με το παραδοσιακό σοσιαλδημοκρατικό μοντέλο. Οι ευρωπαϊκές άρχουσες ελίτ προσπαθούν να επιβάλλουν πολιτικές λιτότητας, οι οποίες τείνουν να "κινεζοποιήσουν" την εργασία και να αποδομήσουν το Κοινωνικό Κράτος.
Οι σοσιαλδημοκράτες, ως ένας από τους δύο πυλώνες των ευρωπαϊκών πολιτικών συστημάτων, διαχειρίζονται (στην καλύτερη περίπτωση με μεγαλύτερη κοινωνική ευαισθησία) τη μετάβαση. Έχουν, δηλαδή, υποκύψει στις νεοφιλελεύθερες επιταγές της παγκοσμιοποίησης. Η προσχώρησή τους αυτή, όμως, προοπτικά τους στερεί τον λόγο ύπαρξής τους ως διακριτό ιδεολογικοπολιτικό ρεύμα. Όσο μπορούσαν (κυρίως με αύξηση του δημοσίου χρέους) να πατάνε σε δύο βάρκες κατάφερναν να διατηρούν αλώβητη την επιρροή τους στο εκλογικό σώμα. Η κρίση, όμως, συρρικνώνει τα περιθώρια και σταδιακά βγάζει στην επιφάνεια την αντίφασή τους.
Το ΠΑΣΟΚ πνέει τα λοίσθια, επειδή ταυτίσθηκε με την πολιτική που καταστρέφει την Ελλάδα. Η «Ελιά», παρά την αρχική επικοινωνιακή στήριξή της από τα κατεστημένα ΜΜΕ, ξεφούσκωσε για τους λόγους που προαναφέραμε. Οι εγχώριες άρχουσες ελίτ, όμως, αποδεικνύεται ότι δεν το βάζουν κάτω. Έτσι μας προέκυψε το «Ποτάμι». Μόλις ο Σταύρος Θεοδωράκης εξήγγειλε ότι ιδρύει κόμμα, πριν καν ξεστομίσει μία πολιτική θέση και πριν καν παρουσιάσει κάποια ομάδα στελεχών που θα τον πλαισιώνει, εκδηλώθηκε ένα πρωτοφανές επικοινωνιακό τσουνάμι προβολής του νέου εγχειρήματος. Υπενθυμίζουμε ότι τα τελευταία χρόνια έχουν ιδρυθεί αρκετά κόμματα, αλλά τα κατεστημένα ΜΜΕ δεν φιλοξένησαν ούτε τη σχετική είδηση.
Μπορεί οι άρχουσες ελίτ και ειδικότερα τα ελεγχόμενα από αυτές κατεστημένα ΜΜΕ να έχουν μεταξύ τους αντιθέσεις, αλλά στην περίπτωση Θεοδωράκη λειτούργησαν με εντυπωσιακή ομοθυμία. Κοινός παρονομαστής η επιδίωξή τους να κόψουν ψηφους από τον ΣΥΡΙΖΑ. Το «Ποτάμι» είναι μία πολιτική κίνηση που κουβαλάει τα χαρακτηριστικά της τηλεοπτικής περσόνας του ιδρυτή της και όλα τα στοιχεία ενός μεταμοντέρνου πολιτικού life style. Η Ελλάδα είναι μικρή και η ιστορία του καθενός γνωστή. Η αντισυστημικότητα του Θεοδωράκη εξαντλείται στο σακίδιο και στο μακό. Κατά τα άλλα, είναι κάτι περισσότερο από συστημικός.
Είναι αξιοσημείωτο, πάντως, ότι με τη βοήθεια των ΜΜΕ τα κόμματα έπεσαν στην παγίδα. Αντί να υπογραμμίσουν τους λόγους που προκάλεσαν το επικοινωνιακό τσουνάμι και κυρίως αντί να υπογραμμίσουν το γεγονός ότι το «Ποτάμι» δεν έχει δοκιμασθεί στις κάλπες για να φανεί εάν έχει ανταπόκριση στην κοινωνία, μπήκαν σε συζητήσεις, σχόλια και αναλύσεις για το εάν και πόσο θα κόψει ψήφους από το ένα ή το άλλο κόμμα.
Έτσι το «Ποτάμι» κέρδισε την πρώτη κρίσιμη μάχη να υπάρξει στη δημόσια σφαίρα και να γίνει γνωστό στην κοινή γνώμη. Από εκεί και πέρα, ήταν δεδομένο πως θα καταγραφόταν και στις δημοσκοπήσεις, έστω κι αν δυσκολευόμαστε να πιστέψουμε τα ποσοστά που ορισμένες του δίνουν. Το μόνο πρόβλημα για τους εμπνευστές είναι ότι η κίνηση του Θεοδωράκη δείχνει να αντλεί περισσότερο από την «Ελιά» και τη ΔΗΜΑΡ και λιγότερο από τον ΣΥΡΙΖΑ. Παρόλα αυτά, προς το παρόν έχουν κάθε λόγο να είναι ευχαριστημένοι.
Επίκαιρα 20ης Μαρτίου 2014