Οι εξελίξεις στην Τουρκία και οι γεωπολιτικές πτυχές του θέματος

Του Σάββα Καλεντερίδη

Μετά από μια δεκαετία παρουσίας στον πρωθυπουργικό θώκο, το 2013 θα καταγραφεί ως έτος σχεδόν απόλυτης κυριαρχίας, ενώ το 2014 θα είναι η πιο δύσκολη χρονιά αν όχι η χρονιά της αποκαθήλωσης για τον Ερντογάν.

Ο κύριος αντίπαλος του χαρισματικού Τούρκου πρωθυπουργού δεν είναι ο Γκιουλέν ούτε οι ΗΠΑ και το Ισραήλ, όπως διατείνεται ο ίδιος και οι απολύτως χειραγωγημένοι κονδυλοφόροι που τον ακολουθούν, αλλά το απολύτως προσωποπαγές σύστημα εξουσίας που προσπάθησε να εγκαθιδρύσει, που είναι ευπαθές και ανοίγει πολλές πόρτες στη διαφθορά. Και είναι ακριβώς οι ίδιες πόρτες από τις οποίες εισβάλλουν και οι -όποιες- αντίπαλες δυνάμεις, εκμεταλλευόμενες τις συστημικές αδυναμίες, για να φέρουν εις πέρας τους δικούς τους σκοπούς και στόχους.

Ο Ερντογάν, μετά το 2009, από τη μια πλευρά έκανε τη μεγάλη στροφή που επιχείρησε -αποτυχημένα- να κάνει ο Οζάλ, το 1990-91, αναγνωρίζοντας ντε φάκτο το κουρδικό κράτος του Νοτίου Κουρδιστάν (Β. Ιράκ), και από την άλλη ξεκίνησε τις διαδικασίες δρομολόγησης πολιτικής λύσης για το τουρκοκρατούμενο Κουρδιστάν. Να υπογραμμίσουμε ότι σύμφωνα με ισχυρότατες ενδείξεις, γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο τον επέλεξαν άνθρωποι των ΗΠΑ, από το 1994, όταν ήταν δήμαρχος Κωνσταντινούπολης. Επειδή οι κεμαλιστές και οι στρατιωτικοί δεν δεχόντουσαν μια τέτοια αλλαγή στην παραδοσιακή πολιτική της Τουρκίας στο Κουρδικό, η οποία, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις τους θα οδηγήσει την Τουρκία στο διαμελισμό, οι επιτελείς της Ουάσιγκτον θεώρησαν ότι μόνο ένας ηγέτης με ευρεία αποδοχή από τις λαϊκές μάζες ήταν κατάλληλος για κάτι τέτοιο. Ευρεία αποδοχή στην Τουρκία σημαίνει πολιτικό Ισλάμ. Και επειδή ο Ντετζμετίν Ερμπακάν ήταν και ριζοσπάστης και υπερήλικας, επελέγη ο Ερντογάν.

Το αξιοπερίεργο είναι ότι, σύμφωνα με καταγγελίες του κουρδικού απελευθερωτικού κινήματος, το κίνημα Γκιουλέν, ο ηγέτης του οποίου ζει αυτοεξόριστος στις ΗΠΑ, ήταν αυτό που έδωσε στη δημοσιότητα το καλοκαίρι του 2012 τα πρακτικά των συνομιλιών του Όσλο, μεταξύ του τουρκικού κράτους και του ΡΚΚ, τορπιλίζοντας στην ουσία τις συνομιλίες. Επίσης, το Φεβρουάριο του 2013 σημειώνεται η πρώτη μετωπική σύγκρουση Ερντογάν-Γκιουλέν, όταν οι εισαγγελείς αποπειράθηκαν να συλλάβουν την διοικητή της ΜΙΤ, με την κατηγορία ότι συμμετείχε στις προαναφερθείσες συνομιλίες με μια τρομοκρατική οργάνωση.

Αξιοσημείωτο επίσης, αν όχι αξιοπερίεργο, είναι το γεγονός τα γεγονότα που οδηγούν στην αποδυνάμωση του Ερντογάν, τα οποία ξεκίνησαν με υπαιτιότητα και πρωτοβουλία του ιδίου, με το νόμο που καθιστούσε υποχρεωτική τη μεταβίβαση των φροντιστηρίων του κινήματος Γκιουλέν στο υπουργείο Παιδείας, συμπίπτουν με τη λειτουργία του νέου αγωγού μεταφοράς πετρελαίου από το Κουρδιστάν στο Γιουμουρταλίκ των Αδάνων. Η απόφαση αυτή της Άγκυρας να συνεργαστεί με την κυβέρνηση Μπαρζανί, ερήμην της Βαγδάτης, για τη μεταφορά κουρδικού πετρελαίου στις διεθνείς αγορές, αν και είναι αδύνατον να έγινε χωρίς προηγούμενες διαβουλεύσεις με κάποια κέντρα στην Ουάσιγκτον και το Λονδίνο, σε κάποια φάση ενόχλησε την Ουάσιγκτον. Έχει καταγραφεί, μάλιστα, παρέμβαση της αμερικανικής διοίκησης, που είχε αποτέλεσμα τα έσοδα από την πώληση του κουρδικού πετρελαίου να καταλήγουν σε ειδικό λογαριασμό που έχει ανοιχθεί από το 2003 στην JP Morgan, αντί της τουρκικής Halk Bankası, όπως είχε απαιτήσει ο Ερντογάν από τον Μπαρζανί. Για όσους δεν ενθυμούνται, η κρατική Halk Bankası είναι μπλεγμένη μέχρι τα «μπούνια» στο σκάνδαλο τις διακίνησης μαύρου χρήματος ύψους 87 δις δολαρίων, που αποτελεί την αχίλλειο πτέρνα του Ερντογάν, και επειδή αποτελεί απόδειξης παραβίασης του εμπάργκο εναντίον του Ιράν, που επέβαλαν οι ΗΠΑ!

Αφού υπογραμμίσουμε και πάλι ότι ο ίδιος ο Τούρκος πρωθυπουργός με τις πρακτικές του έδωσε την ευκαιρία στους όποιους αντιπάλους του να τον πλήξουν, να υπενθυμίσουμε στους αναγνώστες μας ότι το βαθμολόγιο του μέχρι προχθές πιστού φίλου της Ουάσιγκτον Ερντογάν, είναι ήδη κάτω από τη βάση και για μια σειρά από λόγους.

Στη Συρία, από ένα σημείο και μετά εξόργισε την Ουάσιγκτον επειδή έκανε του κεφαλιού του, υποστηρίζοντας την Αλ Κάιντα-Αλ Νούσρα, για να πλήξει τους Κούρδους και να αποκλείσει το ενδεχόμενο κατασκευής ενός δεύτερου αγωγού που θα μεταφέρει το κουρδικό πετρέλαιο στη Μεσόγειο.

Στην Αίγυπτο υποστήριξε ανοικτά τη Μουσουλμανική Αδελφότητα, προκαλώντας ρήγμα και στις σχέσεις της με τη Σαουδική Αραβία-ΗΑΕ.

Τέλος, πέρα από τα γνωστά προβλήματα με το Ισραήλ, η Τουρκία, με την αποστολή του ερευνητικού σκάφους Μπάρμπαρος στη θάλασσα της Κύπρου, αποπειράται να κινηθεί αποσταθεροποιητικά σε μια κατάσταση που τείνει να εμπεδωθεί στην περιοχή, στην οποία εμπλέκεται η αμερικανική Noble Energy και η ισραηλινή Delek, προφανώς όχι χωρίς προηγούμενες συνεννοήσεις και διαβουλεύσεις με τις αντίστοιχες κυβερνήσεις.

Εν κατακλείδι, ασχέτως αν τον ασκό του Αιόλου τον άνοιξε ο ίδιος ο Ερντογάν, η κατάσταση στην Τουρκία και οι συνεπακόλουθες πολιτικές εξελίξεις, σχετίζονται και επηρεάζουν-ονται με ένα περίπλοκο πλέγμα γεωπολιτικών παραγόντων και εξελίξεων, που επηρεάζουν και ενδιαφέρουν και τα ελληνικά πράγματα. Γι’ αυτό αξίζουν της μέγιστης προσοχής μας!

Δημοσιεύθηκε στην "κυριακάτικη δημοκρατία"