Κωνσταντίνος Χολέβας
Τελικά είχε άδικο ο Κώστας Γαβράς και είχε δίκιο η Εκκλησία.
Θυμίζω την αντίδραση που προκάλεσε ανιστόρητη παρερμηνεία του γνωστού σκηνοθέτη, ο οποίος ανέλαβε να δημιουργήσει ένα ιστορικό ντοκιμαντέρ για τους επισκέπτες του Μουσείου της Ακροπόλεως το 2009.
Ο Γαβράς παρουσίαζε ανθρωπάκια με μαύρα ράσα -άμεση αναφορά σε ορθοδόξους ιερείς- να καταστρέφουν το αέτωμα του Παρθενώνα λόγω θρησκευτικού φανατισμού. Κι όμως, ένα τέτοιο περιστατικό ουδέποτε συνέβη ή τουλάχιστον δεν μαρτυρείται από τις ιστορικές πηγές. Και επειδή Ιστορία είναι η μελέτη και τεκμηρίωση βάσει των κειμένων και των μνημείων της κάθε εποχής, έχουμε πλέον μια επιστημονική καταγραφή της βυζαντινής ιστορίας του Παρθενώνα.
Πρόκειται για το βιβλίο του Αντώνη Καλδέλλη με τίτλο «Ο Βυζαντινός Παρθενώνας - Η Ακρόπολη ως σημείο συνάντησης Χριστιανισμού και Ελληνισμού», το οποίο κυκλοφόρησε στα αγγλικά το 2009 και τώρα στα ελληνικά από τις εκδόσεις Ψυχογιός (Αθήνα 2013). Ο συγγραφεύς, που διδάσκει Βυζαντινή Ιστορία στο πολιτειακό πανεπιστήμιο του Οχάιο των ΗΠΑ, καταγράφει την ιστορία του Παρθενώνα ως χριστιανικού ναού. Επί περίπου χίλια χρόνια η Θεοτόκος λατρεύτηκε στην Αθήνα με επίκεντρο τον Παρθενώνα, που είχε μετατραπεί σε ορθόδοξο ναό, την Παναγία την Αθηνιώτισσα. Το 1205 οι Σταυροφόροι τον μετέτρεψαν σε ρωμαιοκαθολικό ναό. Ο Καλδέλλης παρατηρεί, βάσει των πηγών, ότι μεγαλύτερη και γεωγραφικά ευρύτερη φήμη είχε ο ναός κατά τη χριστιανική περίοδο παρά κατά την αρχαία και ελληνιστική. Χιλιάδες ταξιδιώτες έρχονταν ως προσκυνητές από όλη την οικουμένη για να προσκυνήσουν το ιερό της Θεοτόκου, τον Παρθενώνα. Μεταξύ αυτών, ο όσιος Νίκων, πολιούχος της Σπάρτης, ο όσιος Λουκάς που έκτισε το σπουδαίο μοναστήρι του στη Βοιωτία και ο αυτοκράτορας Βασίλειος Β΄ ο Μακεδών (ο Βουλγαροκτόνος). Αυτό το προσκύνημα του Βασιλείου το 1018, μετά τη συντριβή των Βουλγάρων, καταγράφει και ο Κωστής Παλαμάς στο επικό ποίημά του «Η φλογέρα του βασιλιά».
Από το επιστημονικό πόνημα του καθηγητή Καλδέλλη αντιγράφω το συμπέρασμά του για την καταστροφή του αετώματος. Γράφει στη σελίδα 80: «Η αφαίρεση αυτού του τμήματος του ανατολικού αετώματος δεν είχε ασφαλώς να κάνει με τις βλάβες που υπέστη ο ναός κατά τη φωτιά. Σχετιζόταν μάλλον με αρχιτεκτονικές τροποποιήσεις παρά με θρησκευτικά ζητήματα. Ούτε όμως και η ζωφόρος που περιέτρεχε τον σηκό βανδαλίστηκε για θρησκευτικούς λόγους -τα παράθυρα ανοίχτηκαν μόνο για να περάσει το φως».
Το βιβλίο προβάλλει τον μητροπολίτη Μιχαήλ Χωνιάτη ως εκφραστή της συνάντησης Χριστιανισμού και Ελληνισμού, η οποία επετεύχθη στο Βυζάντιο με δυσκολίες αρχικά, αλλά με θαυμαστά αποτελέσματα στη συνέχεια. Η ελληνορθόδοξη ταυτότητά μας έχει τις ρίζες σε εκείνη την περίοδο, γι’ αυτό μόνο φανατικοί ή αγράμματοι επιχειρούν να απορρίψουν το Βυζάντιο (Ρωμανία). Παραθέτω τις σχετικές επισημάνσεις από το επίμετρο του Καλδέλλη (σελ. 348-349):
«Η ειρωνεία είναι εντυπωσιακή. Οι βυζαντινοί Αθηναίοι, οι οποίοι ως χριστιανοί βρίσκονταν στον αντίποδα του “Ελληνισμού” και οι οποίοι παρεμπιπτόντως δεν είχαν καμία υποχρέωση να διασώζουν μνημεία, διατήρησαν τον Παρθενώνα σχεδόν ανέπαφο και του επιφύλαξαν μία εξιδανικευμένη θέση στη χριστιανική λατρευτική τους πρακτική. Αντίθετα το σύγχρονο κράτος και οι λειτουργοί του κατά τον 19ο αιώνα... εξάλειψαν σκόπιμα κάθε ίχνος στην Ακρόπολη που ανήκε στη μακρά περίοδο της “βάρβαρης” ιστορίας, που θεωρούσαν προσβλητική -δηλαδή τα 2.000 χρόνια που μεσολάβησαν μέχρι το έτος 1821 μ.Χ. (...) Παρομοίως κατεδαφίστηκαν πολλές από τις βυζαντινές εκκλησίες της πόλης και τούτο έγινε με πρόσχημα τον εκσυγχρονισμό. Η νεωτερικότητα έχει παρουσιαστεί παντοιοτρόπως ως η νόμιμη κληρονόμος του κλασικού κόσμου και στο όνομά της έχουν στηθεί αφηγήσεις που δεν συμπεριλαμβάνουν το Βυζάντιο».
Ο βυζαντινός Παρθενώνας είναι κομμάτι της Ιστορίας μας και της ψυχής μας.
Κωνσταντίνος Χολέβας
δημοκρατία
Θυμίζω την αντίδραση που προκάλεσε ανιστόρητη παρερμηνεία του γνωστού σκηνοθέτη, ο οποίος ανέλαβε να δημιουργήσει ένα ιστορικό ντοκιμαντέρ για τους επισκέπτες του Μουσείου της Ακροπόλεως το 2009.
Ο Γαβράς παρουσίαζε ανθρωπάκια με μαύρα ράσα -άμεση αναφορά σε ορθοδόξους ιερείς- να καταστρέφουν το αέτωμα του Παρθενώνα λόγω θρησκευτικού φανατισμού. Κι όμως, ένα τέτοιο περιστατικό ουδέποτε συνέβη ή τουλάχιστον δεν μαρτυρείται από τις ιστορικές πηγές. Και επειδή Ιστορία είναι η μελέτη και τεκμηρίωση βάσει των κειμένων και των μνημείων της κάθε εποχής, έχουμε πλέον μια επιστημονική καταγραφή της βυζαντινής ιστορίας του Παρθενώνα.
Πρόκειται για το βιβλίο του Αντώνη Καλδέλλη με τίτλο «Ο Βυζαντινός Παρθενώνας - Η Ακρόπολη ως σημείο συνάντησης Χριστιανισμού και Ελληνισμού», το οποίο κυκλοφόρησε στα αγγλικά το 2009 και τώρα στα ελληνικά από τις εκδόσεις Ψυχογιός (Αθήνα 2013). Ο συγγραφεύς, που διδάσκει Βυζαντινή Ιστορία στο πολιτειακό πανεπιστήμιο του Οχάιο των ΗΠΑ, καταγράφει την ιστορία του Παρθενώνα ως χριστιανικού ναού. Επί περίπου χίλια χρόνια η Θεοτόκος λατρεύτηκε στην Αθήνα με επίκεντρο τον Παρθενώνα, που είχε μετατραπεί σε ορθόδοξο ναό, την Παναγία την Αθηνιώτισσα. Το 1205 οι Σταυροφόροι τον μετέτρεψαν σε ρωμαιοκαθολικό ναό. Ο Καλδέλλης παρατηρεί, βάσει των πηγών, ότι μεγαλύτερη και γεωγραφικά ευρύτερη φήμη είχε ο ναός κατά τη χριστιανική περίοδο παρά κατά την αρχαία και ελληνιστική. Χιλιάδες ταξιδιώτες έρχονταν ως προσκυνητές από όλη την οικουμένη για να προσκυνήσουν το ιερό της Θεοτόκου, τον Παρθενώνα. Μεταξύ αυτών, ο όσιος Νίκων, πολιούχος της Σπάρτης, ο όσιος Λουκάς που έκτισε το σπουδαίο μοναστήρι του στη Βοιωτία και ο αυτοκράτορας Βασίλειος Β΄ ο Μακεδών (ο Βουλγαροκτόνος). Αυτό το προσκύνημα του Βασιλείου το 1018, μετά τη συντριβή των Βουλγάρων, καταγράφει και ο Κωστής Παλαμάς στο επικό ποίημά του «Η φλογέρα του βασιλιά».
Από το επιστημονικό πόνημα του καθηγητή Καλδέλλη αντιγράφω το συμπέρασμά του για την καταστροφή του αετώματος. Γράφει στη σελίδα 80: «Η αφαίρεση αυτού του τμήματος του ανατολικού αετώματος δεν είχε ασφαλώς να κάνει με τις βλάβες που υπέστη ο ναός κατά τη φωτιά. Σχετιζόταν μάλλον με αρχιτεκτονικές τροποποιήσεις παρά με θρησκευτικά ζητήματα. Ούτε όμως και η ζωφόρος που περιέτρεχε τον σηκό βανδαλίστηκε για θρησκευτικούς λόγους -τα παράθυρα ανοίχτηκαν μόνο για να περάσει το φως».
Το βιβλίο προβάλλει τον μητροπολίτη Μιχαήλ Χωνιάτη ως εκφραστή της συνάντησης Χριστιανισμού και Ελληνισμού, η οποία επετεύχθη στο Βυζάντιο με δυσκολίες αρχικά, αλλά με θαυμαστά αποτελέσματα στη συνέχεια. Η ελληνορθόδοξη ταυτότητά μας έχει τις ρίζες σε εκείνη την περίοδο, γι’ αυτό μόνο φανατικοί ή αγράμματοι επιχειρούν να απορρίψουν το Βυζάντιο (Ρωμανία). Παραθέτω τις σχετικές επισημάνσεις από το επίμετρο του Καλδέλλη (σελ. 348-349):
«Η ειρωνεία είναι εντυπωσιακή. Οι βυζαντινοί Αθηναίοι, οι οποίοι ως χριστιανοί βρίσκονταν στον αντίποδα του “Ελληνισμού” και οι οποίοι παρεμπιπτόντως δεν είχαν καμία υποχρέωση να διασώζουν μνημεία, διατήρησαν τον Παρθενώνα σχεδόν ανέπαφο και του επιφύλαξαν μία εξιδανικευμένη θέση στη χριστιανική λατρευτική τους πρακτική. Αντίθετα το σύγχρονο κράτος και οι λειτουργοί του κατά τον 19ο αιώνα... εξάλειψαν σκόπιμα κάθε ίχνος στην Ακρόπολη που ανήκε στη μακρά περίοδο της “βάρβαρης” ιστορίας, που θεωρούσαν προσβλητική -δηλαδή τα 2.000 χρόνια που μεσολάβησαν μέχρι το έτος 1821 μ.Χ. (...) Παρομοίως κατεδαφίστηκαν πολλές από τις βυζαντινές εκκλησίες της πόλης και τούτο έγινε με πρόσχημα τον εκσυγχρονισμό. Η νεωτερικότητα έχει παρουσιαστεί παντοιοτρόπως ως η νόμιμη κληρονόμος του κλασικού κόσμου και στο όνομά της έχουν στηθεί αφηγήσεις που δεν συμπεριλαμβάνουν το Βυζάντιο».
Ο βυζαντινός Παρθενώνας είναι κομμάτι της Ιστορίας μας και της ψυχής μας.
Κωνσταντίνος Χολέβας
δημοκρατία
Με την παραπάνω "λογική", θα μπορούσε να γράψει κανείς και πόνημα με τον τίτλο: "Αγία Σοφία: Η συνάντηση Χριστιανισμού και Ισλάμ". Αν είναι δυνατόν!
ΑπάντησηΔιαγραφήΦυσικά αυτά που παρουσίαζε ο Γαβράς στο φιλμάκι του είναι ανοησίες, που δεν έχουν ιστορική βάση, αλλά δεν αλλάζουν την πραγματικότητα, ότι κάθε μνημείο ανήκει εφ' ω ετάχθη.
Συμπληρώνοντας το παραπάνω σχόλιό μου, θα έλεγα ότι είναι ευκολότερο να νοηθεί συνάντηση δύο θρησκειών (Χριστιανισμού-Ισλάμ), παρά μιας θρησκείας κι ενός ολόκληρου πολιτισμού, με βάθος χιλιετίας (τουλάχιστον), εκτός κι αμ η "συνάντηση" αυτή νοείται σαν χρονική περίοδος.
ΑπάντησηΔιαγραφήΗ Ελληνορθοδοξία, ή ο "ελληνορθόδοξος πολιτισμός", όπως επεκράτησε από τον Παπαρρηγόπουλο και μετά να ονομάζεται, είναι ένας όρος καινός περιεχομένου. Αφ' ενός διότι, όπως προανέφερα, γίνεται λόγος για μία θρησκεία κι έναν πολιτισμό (η διαφορά είναι τεράστια), και αφ' ετέρου, διότι η βάση του ελληνισμού, είναι εντελώς αντίθετη μ' αυτήν του Χριστιανισμού.
Ο Ελληνισμός είχε ως βάση ανιχνεύσεως της αλήθειας την έρευνα και την σκέψη (φιλοσοφία), μη αποδεχόμενος τίποτε ως δεδομένο. Ο Χριστιανισμός, αντιθέτως, παρουσιάζει την εξ αποκαλύψεως αλήθεια, η οποία είναι της μορφής "take it, or leave it".
To θέμα έχει συζητηθεί διεξοδικότατα και είναι άστοχο να επιμένουμε να συντηρούμε μία παράδοση, η οποία γεννήθηκε για να εξυπηρετήσει ορισμένους στόχους -και καλώς ίσως-, πλην στερείται ουσιαστικής βάσεως.
επιμελώς ανιστόρητος ο αρθογράφος ,κατά το επιεικέστερο....γνωστός από παλιότερα δημοσιεύματά του...μάλλον στραβά αρμενίζει...
ΑπάντησηΔιαγραφήσχόλιό μου 12:03 μ.μ.
ΑπάντησηΔιαγραφή> όρος καινός<
ασφαλώς ΚΕΝΟΣ. Ζητώ συγγνώμη.
There is no meeting point. Meeting means getting together based on a mutual agreement.
ΑπάντησηΔιαγραφήThe fact the Parthenon was used as a temple to virgin Mary for 1000 years underlines the struggle of the Ethnics to keep their religion alive.
Greeks were forced into Christiatity and it was not a smooth transition. Only one name is enough to demonstrate the horror we have endured, Theodosius, now celebrated as a saint. On the other hand, perhaps the only true Greek emperor, Julian is treated as a vilain.
To test the writer's hypothesis on harmonic symbiosis, why doesn't he ask the church on its position on reopening Parthenon as a temple to Athena?
Αυτος ο διακεκριμενος σκηνοθετης δεν ειναι που διαλαλουσε σε καθε εκπομπη οτι δεν ειμαστε καθαροι Ελληνες κι οτι ειμαστε ενα μιγμα απο Τουρκους, Αλβανους, Ιταλους, Ουννους, Σλαβους κτλ κτλ κτλ??? Τι να τους κανεις τους παναρχαιους εχθρους αμερικανοεβραιους, οταν εχεις τετοιους Ελληνες να βλασφημουν το ιδιο σου το αιμα?
ΑπάντησηΔιαγραφήNativist νομίζω ότι μπερδεύεσαι. Ο χριστιανισμός στα χρόνια του βυζαντίου και μέχρι τη νεωτερικότητα δεν ήταν μια θρησκεία, με την έννοια που δίνουμε σήμερα στη θρησκεία. Ήταν κοσμοθεωρία, τρόπος ζωής, βίωμα καθημερινό, οπτική του κόσμου, αντιληψη των πραγμάτων, πηγή νοηματοδότησης του βίου. Δηλαδη πολιτισμικό παράδειγμα. Ένας ολόκληρος κόσμος θεώρησης, κατανόησης και ερμηνείας των πραγμάτων.
ΑπάντησηΔιαγραφήΑντίστοιχα, αλλά με εκ διαμέτρου αντίθετες σταθερές, ήταν ο αρχαίος ελληνικός πολιτισμός. Ένα πολύ διαφορετικό πολιτισμικό παράδειγμα, το οποίο με τη σειρά του χαρακτηριζόταν από έναν πολύ διαφορετικό τρόπο ερμηνείας και κατανόησης της ζωής και του κόσμου. Στον πυρήνα του οποίου και πάλι, όπως και στον χριστιανισμό, βρισκόταν το ζήτημα της ερμηνείας του θείου, του μεταφυσικού.
Μη ξεχνάς κάτι πολύ βασικό: Ο παρθενώνας, το μεγαλύτερο μνημείο του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού, ήταν (είναι) ναός!! Το ίδιο και η Αγία Σοφία, το πιο σημαντικό μνημείο της ελληνορθόδοξης πολιτισμικής μας κληρονομιάς.
Δηλαδη αν ο όρος "ελληνορθόδοξος πολιτισμός" συμφώνα με τον Nativist ειναι κενός περιέχομενου τι ακριβώς θεώρει τους 3 Ιεράρχες, τον Μ. Φώτιο ή τον Ψέλλο (ως διανοούμενο και όχο ως πολιτικό).Αν ψάζνει για κάτι κενο περιεχομένου ας κοιτάξει καλύτερα τον ουτώς ειπειν "εεληνισμό" του Ιουλιανού τον Αποστάτη ο όποιος βασικά δεν ήξερε και ο ίδιος τι ακριβώς είναι εκτός φυσικά και αν θεωρεί π.χ. την θεουργία ως κομμάτι του Ελληνικου πολιτισμου.Γενικά όσοι αμφισβήτουν τον ελληνορθόδοξο πολιτισμό μου θυμίζουν ενα ανεκδότο με τον Διογένη τον Κυνικό.Μιά μέρα πήγε κάποιος στον Διογένη και άρζισε να του λεέι ότι κίνηση δεν υπάρχει και όλα οσα βλέπουμε είναι στην φαντάσια μας.Ο Διογένης άρχισε να περπατά ολόγυρα του για να του δείξει ότι κινήση υπάρχει...όσοι λοιπον αμφισωητούν τον ελληνορθόδοξο πολιτισμό είναι στην ίδια θέση με τον επισκέπτη του Διογένη και η Ιστορια παίζει τον ρόλο του Διογένη...
ΑπάντησηΔιαγραφήΟ Παρθενώνας είναι ένα διαχρονικό σύμβολο πολιτισμού. Οσο για την μακροχρόνια ιστορία στην οποία αντιστοιχεί η ύπαρξή του, πώς θα ήταν δυνατόν να μην εμπεριέχει σωρεία περιπετειών, μέσω των οποίων δοκιμάζονται τόσο ο πολιτισμός όσο και η πίστη του ανθρώπου;
ΑπάντησηΔιαγραφήΕλίνα