22/4/13

Παιχνίδια στην Τραπεζούντα

Του Σάββα Καλεντερίδη
Δύο χιλιόμετρα από τα δυτικά τείχη της πόλης, πολύ κοντά στην ακτή, βρίσκεται το μοναδικό βυζαντινό μνημείο σ’ ολόκληρο τον Πόντο που έχει αναστηλωθεί και λειτουργεί ως αρχαιολογικός χώρος. Πρόκειται για το καθολικό μοναστηριού που κατασκεύασε ο Μανουήλ Α’ (1238-63) και αφιερώθηκε στη Σοφία του θεού.
Μετά τις όντως γενναίες παραχωρήσεις της Αγκυρας στο ζήτημα της επαναλειτουργίας της Παναγίας Σουμελά, στον Πόντο, που τείνει να γίνει πλέον θεσμός, η κυβέρνηση Ερντογάν έρχεται να μετατρέψει και πάλι τον αυτοκρατορικό ναό της Αγίας Σοφίας Τραπεζούντας σε ισλαμικό τέμενος.

Για να έχουν οι αναγνώστες μας μια συνοπτική εικόνα του μνημείου, να πούμε ότι ο ναός χτίστηκε από τον Μανουήλ Κομνηνό τον Α’ (1238-1263) και χρησιμοποιήθηκε ως ένας από τους αυτοκρατορικούς ναούς της Τραπεζούντας επί δύο και πλέον αιώνες, μέχρι το τέλος της Αυτοκρατορίας των Κομνηνών.

Το 1461, με την παράδοση της πόλης στον Μωάμεθ τον Πορθητή, μετατράπηκε σε ισλαμικό τέμενος.

Η Αγία Σοφία παρέμεινε ένα από τα πιο λαμπρά κτίρια και αναφέρονται σ’ αυτήν περιώνυμοι ταξιδευτές της εποχής, όπως ο Εβλιγιά Τσελεμπί (1648), ο Τουρνεφόρτ (1701), ο Χάμιλτον (1836), ο Τεξιέ (1864), ο Λιντς (1893) και άλλοι.

Από τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο και μετά χρησιμοποιήθηκε διαδοχικά ως αποθήκη, κλινική και ισλαμικό τέμενος. Το 1958-1962 επισκευάστηκε από το πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου, βυζαντινολόγοι του οποίου αποκάλυψαν τις περίφημες τοιχογραφίες της.

Από το 1964 ο περικαλλής ναός χρησιμοποιείται ως μουσείο, αποτελώντας στις μέρες μας ένα από τα πιο ενδιαφέροντα μνημεία της Τραπεζούντας κυρίως για τους ξένους επισκέπτες.

Από το 2011, η τουρκική κυβέρνηση, με πρωτοβουλία του αντιπροέδρου της Μπουλέντ Αρίντς, άρχισε μια προσπάθεια επανισλαμοποίησης σημαντικών χριστιανικών μνημείων, αρχής γενομένης από τον ιστορικό ναό της Αγίας Σοφίας, στη Νίκαια της Βιθυνίας, ο οποίος, μάλιστα, λειτούργησε ως τέμενος κατά τη διάρκεια του Μπαϊραμιού.

Αμέσως μετά ακολούθησε δήλωση του αντιπροέδρου της κυβέρνησης, ο οποίος -σημειωτέον- θεωρείται ο κύριος πολιτικός πυλώνας του ιμάμη Γκιουλέν στην κυβέρνηση Ερντογάν, για εκ νέου μετατροπή της Αγίας Σοφίας Τραπεζούντας σε ισλαμικό τέμενος, για να προκαλέσει την αντίδραση του Οικουμενικού Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίου, την έκκληση του οποίου δημοσίευσαν αρκετά έντυπα στην Τουρκία, αλλά και στην Ελλάδα.

Τώρα πληροφορούμεθα ότι ο μουφτής Τραπεζούντας ανακοίνωσε ότι η πανίσχυρη Υπηρεσία Θρησκευτικών Υποθέσεων, που αποτελεί το νέο βαθύ κράτος της Τουρκίας, διόρισε ιμάμη στην Αγία Σοφία, πράγμα που σημαίνει ότι μετ’ ου πολύ ο άλλοτε αυτοκρατορικός ναός θα μετατραπεί και πάλι σε ισλαμικό τέμενος.

Εμείς είχαμε προτείνει με άρθρο μας στην εφημερίδα «δημοκρατία» προς τον Ελληνα πρωθυπουργό κ. Σαμαρά, μετά τη συνάντησή του στο Κατάρ με τον Τούρκο ομόλογό του, όπου του ζήτησε να χτιστεί ισλαμικό τέμενος στην Αθήνα με λεφτά της Αγκυρας, να απορρίψει κάθε συζήτηση για το θέμα στη συνάντηση που θα ακολουθούσε στην Κωνσταντινούπολη και αντί να δέχεται άτοπα και απαράδεκτα αιτήματα, να απαιτήσει εκείνος από τον Τούρκο πρωθυπουργό την ανέγερση ορθόδοξης εκκλησίας στην Αγκυρα, για τις ανάγκες των εκατοντάδων ορθόδοξων διπλωματών που υπηρετούν εκεί και τη λειτουργία σε μόνιμη βάση μιας εκκλησίας στην Τραπεζούντα, για τις εκατοντάδες ορθόδοξες Ρωσίδες και Γεωργιανές που κατοικούν μόνιμα και νόμιμα στην άλλοτε πρωτεύουσα των Κομνηνών, αλλά και για άλλους…ευνόητους λόγους.

Επειδή το θέμα είναι σοβαρό και σίγουρα κάτι περισσότερο απ΄ αυτό που φαίνεται, θα αποτολμήσουμε να εξηγήσουμε τη στάση του Ερντογάν!

Κατά την άποψή μας, λοιπόν, η προσπάθεια της τουρκικής κυβέρνησης να επανισλαμοποιήσει σημαντικά και εμβληματικά ιστορικά χριστιανικά μνημεία της Ανατολής, οφείλεται στους εξής λόγους:

Ο ένας σχετίζεται με την επιρροή που ασκεί -και μπορεί να ασκήσει- το Οικουμενικό Πατριαρχείο στην τουρκική κοινωνία και ιδιαίτερα σε περιοχές όπως η Βιθυνία και ο Πόντος. Επειδή η επιρροή αυτή αυξάνεται και επειδή «όχημα» γι’ αυτό μπορεί να είναι οι ιστορικοί ναοί της Ανατολής, όπως η Αγία Σοφία Νίκαιας και Τραπεζούντας, η κυβέρνηση -θέλοντας να προλάβει το ενδεχόμενο να ζητηθούν από το Πατριαρχείο και να ανοίξουν και πάλι για τους χριστιανούς οι ναοί αυτοί- σπεύδει να τους μετατρέψει σε ισλαμικά τεμένη, κάτι που θα λειτουργήσει απαγορευτικά σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο.

Ο άλλος λόγος σχετίζεται με τις συνταγματικά κατοχυρωμένες παραχωρήσεις που σπεύδει να κάνει η Τουρκία προς τους Κούρδους, παραχωρήσεις που θα ισχύσουν και για τις άλλες εθνικές ομάδες, όπως Λαζοί, Τσερκέζοι, Αμπχάζιοι, Γεωργιανοί, αρμενόφωνοι και ελληνόφωνοι μουσουλμάνοι. Ακριβώς για να περιορίσει τις απώλειες από τις παραχωρήσεις αυτές, αλλά και για να εξισορροπήσει τις αντιδράσεις της συντηρητικής σουνιτικής κοινής γνώμης, ο Ερντογάν παρουσιάζεται ως νέος πορθητής, με τη μετατροπή και πάλι τέτοιων ιστορικών μνημείων σε ισλαμικά τεμένη.

Οσο για το αν μπορούμε να πράξουμε κάτι για να αποτρέψουμε αυτές τις εξελίξεις, έχουμε να πούμε ότι οι δυνατότητες είναι περιορισμένες. Το ποιες είναι αυτές καλό είναι να μελετηθεί σωστά από τους αρμοδίους, αλλά και από τον οργανωμένο ποντιακό χώρο, γιατί ελλοχεύει ο κίνδυνος να πάμε για μαλλί και να βγούμε κουρεμένοι, που λέει κι ο λαός μας.

Να μην ξεχνάμε ότι -υποτίθεται- για να προστατέψουμε το Οικουμενικό Πατριαρχείο, στην ουσία θυσιάσαμε την Κύπρο και τον Ελληνισμό της Κωνσταντινούπολης, θέτοντας στον προθάλαμο της καταστροφής την ελληνική Θράκη!

κυριακάτικη δημοκρατία

3 σχόλια:

  1. Ο "Διαμελισμός" της Τουρκίας διαμέσου "ξένου δαχτύλου" αποτελούσε διαχρονικά την βάση δημιουργίας φοβικού συνδρόμου στην τουρκική κοινωνία πάνω στην οποία η τουρκική ηγεσία (ισλαμική και κεμαλική) επένδυε πολιτικά τροφοδοτώντας παράλληλα τον τουρκικό εθνικισμό.Ο πιο βολικός στόχος λόγω παρελθόντος η Ελλάδα.Με την επίκληση κινδύνων προερχόμενων απο την Ελλάδα (πραγματικών η μή) το τουρκικό καθεστώς διαχρονικά ακύρωνε την οποία εκδημοκρατικοποίηση του στερώντας απο εθνικές ομάδες τα στοιχειώδη δημοκρατικά τους δικαιώματα.

    Είναι γνωστό πως το ποντιακό ζήτημα έχει ιεραρχηθεί απο την Τουρκία σε υψηλή θέση στην ιεραρχία των εξωτερικών κινδύνων τις δυο τελευταίες δεκαετίες.Στην προσπάθεια της επαναλειτουργίας

    της Παναγίας Σουμελά, στον Πόντο συνέβησαν πολλά ευτράπελα που θεωρώ δικαιολογημένα προκάλεσαν την "αντίδραση" της Αγκυρας . Απο την άλλη πλευρά δεν μπορούμε να κλείνουμε τα μάτια στην διελκυστίνδα Πατριαρχείου Μόσχας-Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως, διαχρονικά τα δύο πατριαρχεία ανταγωνίζονται με σκοπό να αναλάβουν τα πρωτεία . Θεωρώ λοιπόν την επαναλειτουργία της Παναγίας Σουμελά, στον Πόντο όχι γενναία παραχώρηση της κυβέρνησης Ερντογάν αλλά επιβεβλημένη πράξη απο την Αμερικανική Διπλωματία η οποία και θεωρεί το Οικουμενικό Πατριαρχείο της Κων/πολης ως παράγοντα ανάσχεσης τόσο της ρωσικής επιρροής όσο και του ισλαμισμού.

    Αναφορικά με το Κουρδικό ζήτημα , αυτό τείνει να λάβει χαρακτήρα "Κυπριακού" ζητήματος, περιπλέκεται ολοένα και περισσότερο και παρά το γεγονός ότι η Τουρκο-Κουρδική σύμπραξη υπο την σκέπη του Σουνιτικού Ισλάμ(Ισλαμικού Τάγματος Γκουλέν) αποτελεί απτή πραγματικότητα μένουν να επιλυθούν επιμέρους ζητήματα τα οποία όμως θα πάρουν δεκαετίες.Ας μην προτρέχουμε λοιπόν των εξελίξεων με βάση τον συναισθηματισμό μας, άλλωστε η πολιτική σκέψη απαιτεί ρεαλισμό.

    Σε ότι αφορά την προσπάθεια επανισλαμοποίησης σημαντικών χριστιανικών μνημείων πολύ σωστά επισημαίνεται πως θα πρέπει να υπάρξει ελληνική παρέμβαση όμως το να τεθεί ως ζήτημα προς επίλυση στις ήδη υπάρχουσες ελληνοτουρκικές διαφορές θαωρώ πως θα προκαλέσει περισσότερες περιπλοκές.Καλό θα ήταν η Ελλάδα να υπερασπιστεί τα μνημεία αυτά,- πολλά απο αυτά αποτελούν και μνημεία παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιά - με την ανάδειξη του ζητήματος σε Διεθνές επίπεδο και με την αναβάθμιση του ώστε να προκαλέσει περισσότερες και μεγαλύτερης δυσχέρειες στην προσπάθεια του καθεστώτος Ερντογάν να εμφανιστεί το τουρκικό μοντέλο Ισλαμικής Δημοκρατίας(ήπιο Ισλάμ) ως το μοντέλο της εκδημοκρατικοποίησης των Αραβικών χωρών και παράλληλα να προσεγγίσει την Ε.Ε.. Η προσπάθεια αφορά την προστασία της πολιτικής κληρονομιάς και δεν υποκρύπτει καμιά διάθεση ή προδιάθεση για εδαφικές διεκδικήσεις.. Παράλληλα δεν θα είναι δυνατόν ενεργειες της Ελληνικής Πολιτείας να φέρνουν σε δεύτερη μοίρα το Οικουμενικό Πατριαρχείο της Κων/πολης το οποίο και αποτελεί τον Ιστορικό Θεματοφύλακα του Ελληνισμού και της Χριστιανοσύνης .Η Ελλάδα συντάσσεται και συμπαρατάσσεται με το Οικουμενικό Πατριαρχείο της Κων/πολης λειτουργώντας αρωγός στην προσπάθεια του.

    Η Τουρκική διπλωματία θεωρώ ότι εργάζεται σε μεγαλύτερο βάθος , όντως ισχύει πως σε "εθνικά" ευαίσθητες περιοχές η Τουρκία σπεύδει να προλάβει δυσμενέστερες εξελίξεις , το τι προκάλεσε όμως την τουρκική αντίδραση αυτή φρόνιμο θα ήταν να αναζητηθεί και ανάμεσα σε "θερμοκέφαλους" οι οποίοι υποκινούμενοι άλλοτε από ιδια προσωπικά συμφέροντα και άλλοτε ενεργούντες ως βραχίονες πολιτικής άλλων προκάλεσαν τα τουρκικά αντανακλαστικά.Παράλληλα καλό θα ήταν να αντιληφθούν απαντες πως στην διαμόρφωση της πολιτικής στάσης της Τουρκίας σημαντικό ρόλο διαδραματίζει το "κλίμα" στην Ελληνική κοινωνία ας προσέχουμε όλοι μας λοιπόν τι λέμε, τι γράφουμε και τι πράττουμε

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Οἱ τρεῖς τελευταῖες γραμμὲς λένε πολλά.

    Τίθεται λοιπὸν τὸ πρόβλημα:
    Πῶς ἡ Ἑλλὰς ἀνακόπτει τὴν Τουρκία, δεδομένων τῶν τωρινῶν συσχετισμῶν δυνάμεων;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Εγώ συμφωνώ και με το άρθρο και με τον Akrita, αλλά έχω να πω το εξής. Οι Ελληνικές κυβερνήσεις θα πρέπει επιτέλους να σταθούν στο ύψος των περιστάσεων. Konion νομίζω δεν υπάρχει κανένα θέμα συσχετισμού δυνάμεων. Από τη στιγμή που η Ελληνική κυβέρνηση έχει υιοθετήσει τη στήριξη της Ευρωπαϊκής πορείας της Τουρκίας, για να επιτευχθεί η πορεία αυτή αλλά για να θεωρείται η Τουρκία μοντέλο Ισλαμικής Δημοκρατίας, πρέπει να θέσει ο Αβραμόπουλος, στον "αδερφό" του βασικά θέματα και αν είναι επιθυμητή και από τις δυο πλευρές η ειλικρινής συνεργασία τότε αυτά τα θέματα πρέπει να λυθούν. Πρώτον, πρέπει να τεθεί η επιστροφή των Κωνσταντινουπολιτών στα σπίτια τους και η παροχή σε αυτούς Τουρκικής υπηκοότητας, η αποδοχή των μειονοτικών δικαιωμάτων τους και επιστροφή των περιουσιών τους και απόλυτες εγγυήσεις για την ασφάλεια και την ευημερία τους. Δεύτερον, η απόσυρση των Τουρκικών στρατευμάτων από τα κατεχόμενα της Κύπρου, ώστε να μπορέσουν οι δυο κοινότητες να αρχίσουν τον διάλογο για την ενοποίηση της νήσου. Τρίτον, η επίλυση των διαφορών στο Αιγαίο με βάση το διεθνές δίκαιο. Τέταρτον ο πλήρης σεβασμός της πολιτιστικής κληρονομιάς, των μνημείων δηλαδή και στις δυο χώρες! Δεν υπάρχει κανένας λόγος να εναντιωθεί καμία δύναμη στην επίλυση των θεμάτων αυτών και κανένας συσχετισμός δυνάμεων δεν μας εμποδίζει στο να προχωρήσουμε τα θέματα αυτά και θα είναι η επίλυση όλων αυτών πραγματικά win win και για τις δυο χώρες. Πολύ φοβάμαι όμως πως ο στόχος της Τουρκίας δεν είναι η συνεργασία, αλλά η ηγεμονία, οπότε δεν έχουμε να ελπίζουμε ποτέ στις ψευδαισθήσεις περί Τουρκικής φιλίας! Αλλά οι παραπάνω προτάσεις θα τους ξεμπρόστιαζαν και σε όλο τον κόσμο και εμείς κανένα πρόβλημα δε θα είχαμε και από κανέναν!

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Υφίσταται μετριασμός των σχολίων.

- Παρακαλούμε στα σχόλια σας να χρησιμοποιείτε ένα όνομα ή ψευδώνυμο ( Σχόλια από Unknown θα διαγράφονται ).
- Παρακαλούμε να μη χρησιμοποιείτε κεφαλαία γράμματα στη σύνταξη των σχολίων σας.