Φιγκαρό: Οι Κούρδοι πορεύονται προς την αυτονομία τους

Georges Malbrunot – Le Figaro

Η Ayn Al-Arab, ακριτική πόλη της επαρχίας του Χαλεπιού,

ανάκτησε το κουρδικό όνομα της Kobanê

Μετά τους αδελφούς τους του Ιράκ το 2003 με την πτώση του Σαντάμ Χουσεΐν, οι Κούρδοι της Συρίας (10% του πληθυσμού) επωφελούνται από το σημερινό χάος για να πάρουν το πεπρωμένο τους στα χέρια τους.


Είναι δώδεκα παρά πέντε στις κουρδικές περιοχές της βόρειας Συρίας. Μία μετά την άλλη, οι πόλεις ξεφεύγουν από τον έλεγχο του Μπασάρ αλ Ασαντ για να περάσουν στα χέρια αυτής της μη αραβικής μειονότητας, καταπιεσμένης  για πολύ καιρό από την κεντρική κυβέρνηση της Δαμασκού.


«Οι περιοχές της Καμπανέχ, Αφρίν, Αμμούδα, της Νερίκα Χάμκως και Girhelaghé διοικούνται από δω και στο εξής από τους Κούρδους, επιβεβαιώνει ο Χαλέντ Ίσσα, ένας Κούρδος αξιωματούχος εξόριστος στο Παρίσι. Απομένουν μόνο οι πόλεις Καμισλί,  Ras Al-Ain, Der Bassie όπου γίνονται συζητήσεις μεταξύ των Κούρδων και των τοπικών αρχών για να εξασφαλιστεί η ομαλή μεταβίβαση της εξουσίας».  

Διαδηλωτές φορώντας τα χρώματα και ανυψώνοντας τη κουρδική σημαία διαμαρτυρήθηκαν ενάντια στο καθεστώς του Άσαντ νωρίτερα αυτή την εβδομάδα στο Hassetché, στα βορειοανατολικά της Συρίας

Μέχρι τώρα, σε αντίθεση με τις περιοχές με σουνιτική πλειοψηφία όπου μάχονται οι δυνάμεις πιστές στον αλ-Άσαντ με τους αντάρτες, στους Κούρδους, η παράδοση γίνεται χωρίς πολλή βία. Πρέπει να ειπωθεί ότι από την αρχή της εξέγερσης, οι τελευταίοι επέδειξαν μια επιφυλακτική αναμονή.

Το τουρκικό εμπόδιο

«Στο Καμισλί, για παράδειγμα (250.000 κάτοικοι), οι τρεις κύριες είσοδοι φρουρούνται από τους Κούρδους, λέει ο Issa, αλλά οι υποστηρικτές του PYD, της κύριας κουρδικής φατρίας, έχουν στείλει απεσταλμένους για να διαπραγματευθούν με τους κυβερνητικούς αξιωματούχους.  Οι τελευταίοι φοβούνται. Αλλά τους υποσχεθήκαμε  την ίδια μεταχείριση όπως και στις πόλεις που έχουν ήδη περάσει υπό τον έλεγχό μας».

Εκεί, οι αρχηγοί της ασφάλειας και του ενιαίου κυβερνόντος κόμματος, του Μπάαθ, κλήθηκαν να καθαρίσουν τον τόπο. Αλλά οι δημόσιοι υπάλληλοι κλήθηκαν να επιστρέψουν στην δουλειά τους. Στόχος: Να κάνουμε τα πάντα για να αποφευχθεί ένα κενό εξουσίας. Όσον αφορά την ασφάλεια, εξασφαλίζεται από τις «λαϊκές μονάδες άμυνας», ένοπλους πολίτες που εποπτεύονται από το PYD, το οποίο προετοιμαζόταν από τα τέλη του περασμένου έτους.

Στην αργή πορεία τους προς την αυτοδιαχείριση, οι Κούρδοι είχαν πράγματι δημιουργήσει υπομονετικά παράλληλες δομές, ποντάροντας στο φόβο του καθεστώτος της Δαμασκού να προχωρήσει σε καταστολή τόσο κοντά στην Τουρκία . Στις 9 Ιουλίου, υπό την αιγίδα του Μασούντ Μπαρζανί, ηγέτη των Κούρδων του Ιράκ, οι Κούρδοι της Συρίας ένωσαν τις δύο μεγάλες δυνάμεις (PYD και Κουρδικό Εθνικό Συμβουλίο), σε ένα Συμβούλιο του Λαού.

Σε αντίθεση με τους Κούρδους του Ιράκ, οι Κούρδοι της Συρίας επιβεβαιώνουν ότι δεν αγωνίζονται για την ανεξαρτησία τους. «Το μοντέλο μας είναι μια δημοκρατική αυτοδιοίκηση, αλλά όχι την απόσχιση», ορκίζεται ο Khaked Issa. 

Παρ 'όλα αυτά, όπως και στο ιρακινό Κουρδιστάν της μετά Σαντάμ Χουσεΐν εποχής, η συριακή σημαία αντικαταστάθηκε γρήγορα από τις κουρδικές σημαίες. Και αν όντως εξαφανίστηκαν οι Μπααθιστές παράγοντες από μεγάλο μέρος του κουρδικού τοπίου, εμπόδια εξακολουθούν να υπάρχουν στην πορεία προς αυτή την ονειρεμένη αυτονομία.

Γκρίζες ζώνες

Η πρώτη είναι στο εσωτερικό του συριακού μωσαϊκού. Ενσαρκώνεται από τις αραβικές φυλές που βρίσκονται σε ορισμένους θύλακες όπως το Tel-Abiat η η πόλη του Hassetche  -πάντα υπό τον έλεγχο μιας εξουσίας που φρουρεί τα κοιτάσματα φυσικού αερίου και πετρελαίου-  αλλά επίσης και σε περιφερειακές πόλεις όπως η Raqqa και το Deir ez-Zor. «Σε αυτές τις γκρίζες ζώνες, οι φυλές μπορούν να ανατρέψουν την ισορροπία προς τη μια η την άλλη πλευρά», φοβάται ο Χαλέντ Issa. «Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο είμαστε σε επαφή με τους αντιπροσώπους τους για να τους δώσουμε να καταλάβουν ότι η στρατηγική μας βασίζεται στην ενότητα της Συρίας, όχι στην απόσχιση. Παρά αυτές τις διαβεβαιώσεις, σε ορισμένες πόλεις όπως στη Terbaspi, συγκρούσεις ξέσπασαν μεταξύ Κούρδων και Αράβων.

Η δεύτερη απειλή για τους Κούρδους έρχεται από την γειτονική Τουρκία. 

Για την Άγκυρα, οι αυτονομιστικές τάσεις των Κούρδων της Συρίας είναι ακόμη πιο απαράδεκτες λόγο του γεγονότος ότι το PYD είναι κοντά στο ΡΚΚ (το κόμμα των Κούρδων στην Τουρκία), τον ορκισμένο εχθρό της Άγκυρας.

Αν θέλουμε να πιστέψουμε τους Κούρδους αξιωματούχους, η Τουρκία έχει ήδη ενεργοποιήσει την αντι-κουρδική ικανότητά της να εμποδίσει. 

«Οι τουρκικές μυστικές υπηρεσίες ταράζουν τις αραβικές φυλές για να εμποδίζουν την νέα μας διοίκηση»,  θρηνεί ένας άλλος Κούρδος αξιωματούχος.

Επιπλέον, η Τουρκία επιδιώκει να στείλει πίσω ορισμένους Σύρους πρόσφυγες  -ως επί το πλείστον Άραβες-  στη άλλη πλευρά των συνόρων, για να περιοριστούν οικουρδικές φιλοδοξίες. 

Τέλος, η Άγκυρα δεν διστάζει να ασκήσει πίεση στο Συριακό Εθνικό Συμβουλίου (ΣΕΣ), τον βασικό σχηματισμό της αντιπολίτευσης, που στεγάζεται στην Τουρκία.

Η πρόσφατη δήλωση του επικεφαλής του ΣΕΣ Αμπντέλ Μπασίτ Σαίδα, θα ήταν μια σαφής απόδειξη, σύμφωνα με τους Κούρδους. 

«Δεν θέλουμε την κουρδική σημαία, αλλά μόνο τη σημαία της ανεξαρτησίας» επέμεινε ο Σαίδα, εξερχόμενος από μια συνάντηση με τον Τούρκο υπουργό Εξωτερικών Αχμέτ Νταβούτογλου .

«Περισσότερο από ποτέ, η στρατηγική μας πρέπει να είναι να αποφεύγονται οι συγκρούσεις, τόσο με μη αραβικές συνιστώσες της Συρίας, όσο και με την Τουρκία», επιμένει ο Issa. 

«Πρέπει να δείξουμε σε όλους ότι δεν τροφοδοτούμε την πρόθεση της δημιουργίας ενός μεγάλου κουρδικού κράτους ξεκινώντας από τη Συρία».

Πηγή

Les Kurdes marchent vers leur autonomie

Par Georges Malbrunot

Après leurs frères d'Irak en 2003 à la chute de Saddam Hussein, les Kurdes de Syrie (10 % de la population) profitent du chaos actuel pour prendre leur destin en main.

Il est minuit moins cinq dans les régions kurdes du nord de la Syrie. Les unes après les autres, les villes échappent au contrôle de Bachar el-Assad pour passer entre les mains de cette minorité non arabe, longtemps opprimée par le pouvoir central à Damas. Après leurs frères d'Irak en 2003 à la chute de Saddam Hussein, les Kurdes de Syrie (10 % de la population) profitent du chaos actuel pour prendre leur destin en main. «Les districts de Qabaneh, d'Afrine, d'Amouda, de Derika Hamko et de Girhelaghé sont désormais gérés par les Kurdes, affirme Khaled Issa, un responsable kurde en exil à Paris. Il ne reste plus que les villes de Qameshli, Ras al-Aïn, Der Bassié où des discussions sont engagées entre les Kurdes et les autorités locales pour assurer un transfert en douceur du pouvoir.» Car jusqu'à présent, à la différence des zones à majorité sunnite où rebelles et forces loyales à el-Assad s'affrontent, chez les Kurdes, le transfert des responsabilités s'effectue sans trop de violences. Il faut dire que depuis le début de l'insurrection, ces derniers avaient affiché un attentisme prudent.

L'obstacle turc

«À Qamishli, par exemple (250.000 habitants), les trois entrées principales sont gardées par des Kurdes, poursuit Issa, mais les partisans du PYD, la principale faction kurde, ont envoyé des émissaires négocier avec les responsables des administrations. Ceux-ci ont peur. Mais nous leur avons promis de leur réserver le même traitement que dans les villes qui sont déjà passées sous notre contrôle.» Là, les chefs de la sécurité et du parti unique au pouvoir, le Baas, ont été priés de déguerpir. Mais les fonctionnaires, eux, ont été appelés à retourner au travail. Objectif: tout faire pour éviter un vide du pouvoir. Quant à la sécurité, elle est assurée par les «unités de défense populaire», des civils armés encadrés par le PYD, qui se préparait depuis la fin de l'année dernière.

Dans leur lente marche vers l'autogestion, les Kurdes avaient en effet patiemment mis sur pied des structures paral­lèles, misant sur la crainte du régime de Damas de s'aventurer si près de la Turquie. Le 9 juillet dernier, sous l'égide de Massoud Barzani, un des leaders kurdes d'Irak, les Kurdes syriens ont réuni leurs deux principales forces (PYD et Conseil national kurde) dans un Conseil du peuple.

Contrairement aux Kurdes d'Irak, ceux de Syrie assurent ne pas lutter pour l'indépendance. «Notre modèle est une autogestion démocratique, mais pas le séparatisme», jure Khaked Issa. Reste que, comme au Kurdistan irakien de l'après-Saddam Hussein, le drapeau syrien a vite été remplacé par les fanions kurdes. Si les agents baasistes ont disparu d'une large partie du paysage kurde, des obs­tacles subsistent sur la voie de cette autonomie rêvée.

Zones grises

Le premier est intérieur à la mosaïque syrienne. Il est incarné par les tribus arabes, présentes dans certaines enclaves comme Tel-Abiat ou la ville de Hassetche - toujours sous le contrôle d'un pouvoir qui veille sur les gisements de gaz et de pétrole - mais aussi dans les cités périphériques, comme Raqqa et Deir ez-Zor. «Dans ces zones grises, les tribus peuvent faire pencher la balance d'un côté ou de l'autre, redoute Khaled Issa. C'est pourquoi nous sommes en contact avec leurs représentants pour leur faire comprendre que notre stratégie repose sur l'unité de la Syrie et non pas sur la sécession.» Malgré ces assurances, dans certaines villes comme à Terbaspi, des affrontements ont éclaté entre Kurdes et Arabes.

Le second danger pour les Kurdes vient de la Turquie, voisine. Pour Ankara, les velléités autonomistes des Kurdes syriens sont d'autant plus inacceptables que le PYD est proche du PKK (le parti des Kurdes de Turquie), l'ennemi juré d'Ankara. À en croire des responsables kurdes, la Turquie aurait déjà activé sa capacité d'obstruction antikurde. «Les services de renseignements turcs agitent les tribus arabes pour mettre en difficulté notre nouvelle administration», regrette un autre responsable kurde.

D'autre part, la Turquie chercherait à renvoyer un certain nombre de réfugiés syriens - arabes pour la plupart - de l'autre côté de la frontière, pour y freiner les aspirations kurdes. Enfin, Ankara ne se prive pas d'exercer des pressions sur le Conseil national syrien (CNS), la principale formation de l'opposition, qui est abritée en Turquie.

La récente déclaration du patron du CNS, Abdel Bassit Sayda, en serait une preuve évidente, selon les Kurdes. «Nous ne voulons pas de drapeau kurde, mais uniquement celui de l'indépen­dance», a insisté Sayda, en sortant d'un entretien avec le chef de la diplomatie ­turque, Ahmet Davutoglu. «Plus que jamais, notre stratégie doit éviter les conflits, aussi bien avec les composantes non arabes de Syrie, qu'avec la Turquie, martèle Issa. Nous devons montrer à tous que nous ne nourrissons pas le dessein de créer un grand État kurde à partir de la Syrie.»