Kρίση στις σχέσεις Ευρώπης - Τουρκίας

Σε μετωπική αντιπαράθεση για το μείζον θέμα της συμφωνίας επανεισδοχής λαθρομεταναστών της ΕΕ με την Τουρκία οδηγούνται οι δύο πλευρές, καθώς η Αγκυρα απείλησε την Παρασκευή ότι δεν θα υπογράψει, ούτε θα εφαρμόσει τη συμφωνία εάν δεν ικανοποιηθούν οι απαιτήσεις της για φιλελευθεροποίηση και κατάργηση των θεωρήσεων για τους Τούρκους πολίτες.

Το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών επέλεξε μάλιστα να προβεί σε αυτήν την κίνηση την ίδια στιγμή που έφθανε στην Αγκυρα ο Ν. Σαρκοζί για ανεπίσημη επίσκεψη (εκπροσωπώντας τους G20), την πρώτη επίσκεψη Γάλλου προέδρου στην Τουρκία έπειτα από αυτήν του Φρ. Μιτεράν το 1992.

Η συμφωνία επανεισδοχής, που ολοκληρώθηκε στο τέλος Ιανουαρίου, έχει αποκτήσει ιδιαίτερη σημασία λόγω και της μεταναστευτικής πίεσης που υπάρχει μετά τις εξεγέρσεις στη Μ. Ανατολή, καθώς ένα μεγάλο μέρος των παράνομων μεταναστών εισέρχονται στην Ευρώπη από την Τουρκία.

Παζαρεύει μονίμως
Η Τουρκία παγίως παζάρευε τη συμφωνία αυτή ζητώντας ως αντάλλαγμα την κατάργηση των θεωρήσεων για τους Τούρκους πολίτες που ταξιδεύουν στην Ευρώπη, στην οποία αντιτίθενται σφόδρα χώρες όπως η Γαλλία και η Γερμανία. Η ΕΕ πάντως δεσμεύθηκε τελικά να ξεκινήσει διάλογο με την Τουρκία για το ζήτημα αυτό, αλλά το γεγονός ότι οι υπουργοί Εσωτερικών της Ενωσης δεν δέχθηκαν τον πρόσθετο όρο της άμεσης «φιλελευθεροποίησης» των θεωρήσεων και της συνέχισης του διαλόγου με στόχο την κατάργησή τους προκάλεσε την αντίδραση της Αγκυρας, που παγώνει ουσιαστικά την τόσο σημαντική συμφωνία. Ο εκβιασμός αυτός δημιουργεί νέα ένταση στις ευρωτουρκικές σχέσεις, που ήδη βρίσκονται σε μια πολύ ευαίσθητη και κρίσιμη καμπή, όπως επιβεβαίωσε και η ολιγόωρη επίσκεψη Σαρκοζί στην Αγκυρα.

Είχαν προηγηθεί «παλικαρισμοί» εκ μέρους του Τ. Ερντογάν, ο οποίος την παραμονή της άφιξης Σαρκοζί δήλωνε ότι η «προσέγγιση του Γάλλου προέδρου για την Τουρκία είναι «πολύ λάθος», προσθέτοντας ότι «τον έχω προειδοποιήσει για τις δηλώσεις του σχετικά με την Τουρκία και θα του το υπενθυμίσω όταν φθάσει στην Αγκυρα...». Ο κ. Ερντογάν μάλιστα, απευθυνόμενος σε όλη την ΕΕ, κάλεσε τους «27» να απαντήσουν ευθέως εάν δεν θέλουν την Τουρκία στους κόλπους τους. Τότε «θα ακολουθήσουμε τον δικό μας δρόμο» δήλωσε χαρακτηριστικά ο κ. Ερντογάν.

Ο Γάλλος πρόεδρος στις δηλώσεις του με τον Τούρκο ομόλογό του Α. Γκιουλ την Παρασκευή απέφυγε να αναφερθεί στα επίμαχα ζητήματα, δηλώνοντας ότι «είναι γνωστά τα θέματα στα οποία δεν μπορούμε να συμφωνήσουμε με την Τουρκία» και επεχείρησε να περιορίσει τις συζητήσεις στα θέματα του G20.

Ο Γάλλος πρόεδρος όμως είχε φροντίσει να στείλει και τα δικά του μηνύματα με συνέντευξη στην εφημερίδα «Χουριέτ», όπου επανέλαβε τη γνωστή πάγια θέση του τασσόμενος εναντίον της πλήρους ένταξης της Τουρκίας στην ΕΕ, τονίζοντας ότι προτιμά μια προνομιακή εταιρική σχέση λόγω του ρόλου της ως μεγάλης χώρας και γέφυρας ανάμεσα στην Ανατολή και τη Δύση.


Κινητοποιούνται οι φίλοι της
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον όμως είχε η κινητοποίηση της «άλλης πλευράς» στο πλαίσιο της ΕΕ, των χωρών που υποστηρίζουν σθεναρά τα τουρκικά συμφέροντα.

Η Ιταλία παρουσίασε έγγραφο στη συνάντηση του «Turkey Focus Group», που λειτουργεί άτυπα στο περιθώριο του Συμβουλίου Υπουργών Εξωτερικών της ΕΕ, με συγκεκριμένες προτάσεις για την αναζωογόνηση της ενταξιακής της διαδικασίας. Στην κλειστή αυτή συνάντηση συμμετείχαν και οι υπουργοί Εξωτερικών της Βρετανίας, της Σουηδίας, της Φινλανδίας, της Πολωνίας, της Ισπανίας και εκπρόσωπος της Κομισιόν.

Μεταξύ των ιταλικών προτάσεων ήταν το άμεσο άνοιγμα των κεφαλαίων Ενέργειας και Ανταγωνισμού (η Ενέργεια παραμένει μπλοκαρισμένη από τη Λευκωσία), η έναρξη συζητήσεων για κατάργηση των θεωρήσεων για τους Τούρκους πολίτες και η θεσμοθέτηση της συμμετοχής της Τουρκίας στις διαδικασίες της ευρωπαϊκής εξωτερικής πολιτικής, με πρώτο βήμα την πρόσκληση προς τον Α. Νταβούτογλου να συμμετάσχει στο άτυπο συμβούλιο υπουργών Εξωτερικών της ΕΕ που θα γίνει στις 11-12 Μαρτίου στη Βουδαπέστη.

Το εντυπωσιακό στοιχείο σε όλη αυτή τη διαδικασία είναι η απόλυτη αφωνία της Αθήνας, παρά το γεγονός ότι οι εξελίξεις αυτές αφορούν άμεσα τα ελληνικά συμφέροντα.

ΝΙΚΟΣ ΜΕΛΕΤΗΣ
nmeletis@pegasus.gr
ΕΘΝΟΣ