Η ΕΕ ΣΕ ΚΡΙΣΗ: ΑΡΝΟΥΝΤΑΙ ΚΕΥΝΣΙΑΝΙΣΜΟ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΤΙΣΜΟ, ΤΡΕΜΟΥΝ ΤΗ ΣΕΙΣΑΧΘΕΙΑ

Του Δημήτρη Κωνσταντακόπουλου

Μου θυμίζετε έναν χαρακτήρα του Μπουνιουέλ, είπα στον Βάσκο ευρωβουλευτή που καθόταν απέναντί μου στο τραπέζι, πριν μερικούς μήνες, εντυπωσιασμένος ευχάριστα από τη γνησιότητα της αστικής αξιοπρέπειας που απέπνεε ή, ίσως, ποιος ξέρει, γιατί ένοιωθα ότι ο χαρακτήρας του επεβίωνε του αξιώματός του. Και, όντως, μου θύμιζε ένα πρόσωπο στην «Κρυφή Γοητεία της Μπουρζουαζίας». Του άρεσε του συνομιλητή μου που ήξερα τον Μπουνιουέλ, άρχισε να μιλάει για τους μεγάλους του ισπανικού κινηματογράφου, τούπα κι εγώ ότι με συγκινεί τώρα λιγότερο η στράτευση «με το ζόρι» του μεγάλου σουρεαλιστή, ίσως απαραίτητη στον καιρό της, απότι, ας πούμε, το ταλέντο ενός Οφίλς. Βοηθούσε βλέπετε και το καλό κρασί, φαινόταν ευχαριστημένος πούφευγε λίγο από την απίστευτη ανοητολογία και κοινοτυπία των σημερινών Ευρωπαίων πολιτικών, για να κουβεντιάσει πράγματα κάποιας αξίας. Φεύγοντας με κύτταξε με μια ήρεμη μελαγχολία, ίσως γιατί πίστευε ότι ήταν ολότελα ανήμπορος και μούπε σε έναν τόνο κάπως οριστικό: «Καρικατούρες εθνών είμαστε!» Το επανέλαβε δυό-τρεις φορές το μήνυμα, με επιμονή σχεδόν Ροβινσώνα Κρούσου, σα να φοβόταν ότι μπορεί να μην του έδινα την πρέπουσα σημασία, λες και ήλπιζε ότι εγώ μπορούσα κάτι να το κάνω.  

Δεν χρειαζόταν. Θυμήθηκα πολλές φορές τις «καρικατούρες» του, παρακολουθώντας την εξέλιξη μιας ευρωπαϊκής κρίσης, που τείνει να γίνει μητέρα όλων των κρίσεων. Εντυπωσιασμένος όχι μόνο από τη σοβαρότητά της, αλλά περισσότερο από το πώς ξεγύμνωσε τη γελοιότητα, την παρακμή, πιο επικίνδυνη από την ίδια την κρίση, ευρωπαϊκών θεσμών και πολιτικών. Τι να πει κανείς, πώς να χαρακτηρίσει π.χ. έναν αξιωματούχο όπως τον ‘Ολι Ρεν, κοτζάμ Επίτροπο, πούρθε να πει στη Βουλή ότι χαλάει τις Κυριακές του με την Ελλάδα; Προφανώς, δεν αντιλαμβάνεται τι συμβαίνει ούτε στην Ελλάδα, ούτε στην ‘Ενωση, στην ηγεσία της οποίας συμμετέχει. Αντιστρόφως, τι μέλλον έχει μια ‘Ενωση με ανθρώπους όπως ο Ρεν στην ηγεσία της;

Μάλλον κανένα, είναι η εκτίμηση του δημογράφου Εμμανουέλ Τοντ, ενός από τους «τελευταίους διανοούμενους» στη χώρα του Ντεκάρτ. Εισηγητής της φόρμουλας του «κοινωνικού ρήγματος», υποσχόμενος τη γεφύρωση του οποίου κέρδισε ο Ζακ Σιράκ τις προεδρικές εκλογές του 1995,  ο Τοντ δίνει σήμερα μόνο 10% πιθανότητα στη μη διάλυση της ευρωζώνης! Σε συνέντευξή του στο «Μαριάν», με τίτλο «Να μη γονατίσουμε μπροστά στη Γερμανία», ασκεί δριμύτατη κριτική στη στάση Σαρκοζί απέναντι στο Βερολίνο και τους επαίνους Φιγιόν για τη γερμανική λιτότητα. Το να τη θεωρούμε μοντέλο, λέει, με πρόσχημα ότι δεν πρέπει να κληρονομήσουμε το εθνικό μας χρέος στα παιδιά μας, ισοδυναμεί με το να τους κληρονομήσουμε μια κοινωνία χωρίς βιομηχανία, κάτι που είναι πολύ χειρότερο. Και αμφισβητεί τη μακροχρόνια βιωσιμότητα των γερμανικών εξαγωγών όχι στην Ευρώπη, αλλά απέναντι στις αναδυόμενες χώρες. Εφαρμοζόμενη στη Γαλλία, η πολιτική γερμανικής λιτότητας, ισχυρού νομίσματος και μια «θανάσιμη διαδικασία αποχρέωσης» θα αποτελειώσει τη βιομηχανία, υπογραμμίζει, πόσο μάλλον εφαρμοζόμενη σε μια χώρα με δείκτη γεννήσεων 2 έναντι 1,3 της γηράσκουσας Γερμανίας.

Στο ερώτημα αν υπάρχει έξοδος από τον ευρωπαϊκό εφιάλτη, απαντάει: «Οι χαρακτήρες των εθνών ριζοσπαστικοποιούνται από τις ελεύθερες ανταλλαγές που αντιπαραθέτουν έθνη και κουλτούρες. Θα αρκούσε στην πραγματικότητα να δημιουργηθεί ένας οικονομικός χώρος στον οποίο οι μισθοί θα προστατεύονταν και η ζήτηση θα αυξανόταν, για να σταματήσουν οι διαφορές Γάλλων και Γερμανών (αλλά επίσης Ιταλών και Ισπανών, Πολωνών και Πορτογάλλων κλπ.) να οδηγούν σε εμπορικούς πολέμους. Στα πράγματα, ο παροξυσμός των εθνικών διαφορών οδηγεί στην έκρηξη του ευρώ. Θα μπορούσαμε όμως να βγούμε από τα πάνω από αυτή την κρίση, με την εγκαθίδρυση ενός ευρωπαϊκού προστατευτισμού, μόνου ικανού να σώσει το κοινό νόμισμα και που θα μπορούσε να ευνοήσει τη γερμανική βιομηχανία… Δυστυχώς όμως πάμε στην έκρηξη του ευρώ».

Ορισμένοι στο Παρίσι φοβούνται ότι μπορεί η Γερμανία νάχει στο νου της την δική της έξοδο από το ευρώ, με αφορμή π.χ. μια ενδεχόμενη ισπανική κρίση την άνοιξη (ήδη ο Θαπατέρο μιάζει να δρομολογεί την αποχώρησή του από τα δύσκολα!) και τα κολοσσιαία ποσά που θα απαιτηθούν τότε. Είτε το πιστεύουν, είτε το αφήνουν να επικρέμαται ως Δαμόκλειος Σπάθη, χρησιμοποιούν τον φόβο ως πρόσχημα για να ευθυγραμμίσουν την γαλλική πολιτική της Γαλλίας πίσω από τη Γερμανία. Είναι τέτοια η μανία της καταπολέμησης των ελλειμμάτων, ειλικρινής ή, το πιθανότερο, εμπνευσμένη από το χρηματιστικό κεφάλαιο, που θέλει να κατοχυρωθεί απέναντι στο ενδεχόμενο «σεισάχθειας», μερικής διαγραφής του χρέους, που καταλήγουν ακόμα και μεγάλα ονόματα να διηγούνται ανοησίες. ‘Όπως ο Αλάν Μινκ, σύμβουλος του Σαρκοζί, που ήδη φλερτάρει με τη Μαρτίν Ομπρί, του Σοσιαλιστικού Κόμματος. Είπε ότι ο πατέρας του, 102 χρόνων, νοσηλεύθηκε στην εντατική επί 15 μέρες και διερωτήθηκε αν δεν πρέπει αυτό να μας προβληματίσει και να αντληθούν πόροι από την περιουσία ή την κληρονομιά του ασθενούς. Το πολύ γαρ του χρέους. μωραίνει άνθρωπο…  Μια τέτοια ατμόσφαιρα πρωτοφανούς σύγχυσης στο παζάρι βλέπει και η… αλεπού, ο Στρως Καν δηλαδή, κι ετοιμαζεται για προεδρικός υποψήφιος. ‘Όπως εξομολογήθηκε τελευταία σε συνεργάτη του, από τη μια η γαλλική ελίτ τον χρειάζεται για να καθυστερήσει δυο-τρία χρόνια την κοινωνική έκρηξη που φοβάται, από την άλλη οι Σοσιαλιστές θα τον ακολουθήσουν, παρόλο που δεν απουσιάζουν όσοι ειρωνεύονται τα «σοσιαλιστικά διαπιστευτήρια» του επικεφαλής του ΔΝΤ!

‘Οσο όμως περισσότερο οι γαλλικές ελίτ επικαλούνται τις γερμανικές επιτυχίες ή τον φόβο μοναχικής πορείας του Βερολίνου, τόσο τροφοδοτούν, άθελά τους, τα «αντιευρωπαϊκά» αισθήματα, ξυπνώντας και την τεράστια, αν και μη ομολογούμενη, λανθάνουσα επιφύλαξη των Γάλλων απέναντι στους Γερμανούς. Η κόρη του Λε Πέν, με 17% πρόθεση ψήφου και 30% θετική εικόνα στην κοινή γνώμη (!) άρπαξε τη μπάλα στον αέρα και εκστρατεύει υπέρ εξόδου από το ευρώ. Το πρόβλημα δεν περιορίζεται στην άκροδεξιά, ο προβληματισμός για το ευρώ είναι πολύ ευρύτερος, σε σημείο που η Φιγκαρό να νοιώσει την ανάγκη να κάνει πρώτο της θέμα τις «καταστροφές» που θα επέφερε γαλλική επιστροφή στο φράγκο.

Πολλοί παρατηρητές δεν συμμερίζονται εκτιμήσεις για γερμανική πρόθεση «αποχώρησης», ή δημιουργίας δύο ευρωζωνών, βόρειας και νότιας, με τη Γαλλία στη δεύτερη. Υπενθυμίζουν τα τεράστια πολιτικά και οικονομικά κέρδη του Βερολίνου από ευρωζώνη και ΕΕ και το κόστος ενδεχόμενης διάλυσής της. (Αυτό, βέβαια, δεν ισχύει αναγκαστικά για ενδεχόμενη «αποβολή» Ελλάδας, Ιρλανδίας, Πορτογαλλίας). Το Βερολίνο, λένε, δεν θέλει να διαλύσει, θέλει να κυριαρχήσει στην ευρωζώνη. Θέλει να επιβάλει και μέχρι τώρα επιβάλει τους δικούς του κανόνες, χρησιμοποιώντας εκτεταμένα τις μεθόδους του εκβιασμού και συμμαχώντας με το «διάβολο» των «αγορών», που χρησιμοποίησε ως «χωροφυλακή» της ευρωζώνης. Μόνο που είναι πάντα πολύ ακριβό το τίμημα για τον Φάουστ. Τι ακριβώς κάνουμε; διερωτάται τώρα η οικονομική Χάντελσμπλατ. Μήπως επιβάλουμε στην περιφέρεια όρους σαν εκείνους που επέβαλαν σε μας οι νικητές του 1^ου Παγκοσμίου Πολέμου (προκαλώντας τον 2^ο);

‘Όπως βέβαια έγινε τόσο πολλές φορές στην ιστορία, το γερμανικό σχέδιο μπορεί να έχει αντίθετα αποτελέσματα. Κάποιος από τους εκβιαζόμενους, μπορεί να μην πάει πάσο και να τινάξει όλη τη «μπάγκα» στον αέρα, δεδομένης της τεράστιας αλληλεξάρτησης ακόμα και πολύ μεγάλων από πολύ μικρούς «παίκτες». ‘Όχι μόνο είναι τρομερές οι κοινωνικές συνέπειες των προγραμμάτων λιτότητας, αλλά δεν εξασφαλίζουν καν την αποπληρωμή του χρέους, με αποτέλεσμα οι «αγορές», ανήσυχες για τα χαρτιά στα θησαυροφυλάκιά τους, να συνεχίζουν να πιέζουν σπρεντ, επιτόκια, αξιολογήσεις πιστοληπτικής ικανότητας και αγορά CDS. ‘Ηδη, η εμπιστοσύνη στο ευρώ και η συνοχή της ΕΕ έχουν δεχθεί το μεγαλύτερο πλήγμα της ιστορίας τους. 

Επιπλέον, όλες οι γερμανικές ιδέες δεν αντιμετωπίζουν δύο βασικά προβλήματα της ευρωζώνης: πρώτον, την αδυναμία της να διατηρήσει μακροχρόνια ανάπτυξη και ευημερία, χωρίς επαναρρύθμιση του κεφαλαίου και προστασία απέναντι σε ζώνες πολύ χαμηλότερων αμοιβών, δεύτερον, ότι δεν είναι μακροχρόνια διατηρήσιμη μια κατάσταση που οδηγεί σε διαρκή απόκλιση Βορρά και Νότου της Ευρώπης, μόνιμου πλεονάσματος από δω, ελλείμματος από κει, κάτι που επεσήμανε με έμφαση ο Κέυνς ήδη στη διάσκεψη του Μπρέτον Γουντς. H Ευρώπη χειάζεται επιεγόντως Κέυνς, \η λατρεία όμως των αγορών και τα συμφέροντα των παικτών, στα κέντρα εξουσίας, την εμποδίζει, μέχρι τώρα, να τον ξαναανακαλύψει.

Νέες προβοκάτσιες της Μπιλντ με την Ελλάδα

Ξανά με τη χώρα μας τάβαλε η Μπιλντ, που επανειλημμένα έχει επικριθεί, μάλλον σωστά, ως η βρομερότερη εφημερίδα στον κόσμο. «Αν μείνει η Ελλάδα, γκρεμίζεται το ευρώ» τιτλοφορεί το θέμα της, για το οποίο αφορμή δίνουν οι εκτιμήσεις στελέχους της εταιρείας Pimco, από τους μεγαλύτερους επενδυτές σε ομόλογα, σύμφωνα με τις οποίες είναι απαραίτητη η «προσωρινή» έξοδος Ελλάδας, Ιρλανδίας και Πορτογαλλίας από την ευρωζώνη. Η εκτίμηση αναφέρεται σε τρεις χώρες, η Μπιλντ όμως, που πρωταγωνίστησε στις περσινές συκοφαντικές καμπάνιες κατά της Ελλάδας, μας έχει μια ιδιαίτερη προτίμηση.

Διαγραφή χρεών και κόντρα ΕΚΤ-Ιρλανδίας

Η συνθήκη του Μάαστριχτ προβλέπει την «ανεξαρτησία» της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας από τα κράτη-μέλη της ΕΕ, κατ’ επέκτασιν, και από τους λαούς της Ευρώπης! Βεβαίως πολλοί αμφιβάλλουν για το κατά πόσον η ανεξάρτητη από τις εκλεγμένες κυβερνήσεις τράπεζα του κ. Τρισέ, είναι τόσο ανεξάρτητη όσο ισχυρίζεται και από τους κατόχους χρηματιστικού κεφαλαίου, αν δηλαδή δεν παίζει τον ρόλο «συλλογικού τραπεζίτη» της Ευρώπης.

Η κρίση όμως, όσο βαθαίνει, τόσο και αποκαλύπτει την πραγματική λειτουργία των ευρωπαϊκών θεσμών. Γιατί, όπως φαίνεται, δεν είναι η ανεξαρτησία της ΕΚΤ που κινδυνεύει από τα κράτη, αλλά μάλλον η ανεξαρτησία των κρατών που κινδυνεύει από την ΕΚΤ, αφανές και μη εκλεγόμενο μεν, πραγματικό δε κέντρο της ευρωπαϊκής εξουσίας. Η κρίση στις σχέσεις ανάμεσα στο ίδρυμα του κ. Τρισέ και το Δουβλίνο αποδεικνύει του λόγου του ασφαλές.

Με μια πρωτοφανή, και ως προς τη μορφή, και ως προς το περιεχόμενο «απανταχούσα», η ΕΚΤ απαιτεί από την ιρλανδική κυβέρνηση «αποσαφήνιση» για το ότι το άρθρο 61 του ιρλανδικού νομοσχέδιου για τη «σταθεροποίηση των πιστωτικών ιδρυμάτων» δεν θα βλάψει «τα δικαιώματα της ΕΚΤ». Το άρθρο 61 προβλέπει ότι η ιρλανδική κυβέρνηση, που προτίθεται να εθνικοποιήσει όλες τις τράπεζες του νησιού, θα μπορεί να επιβάλει το «κούρεμα» (hair-cut) που επιθυμεί στους κατόχους χρέους, χρέους μετασχηματίσιμου σε μετοχές. Με άλλα λόγια, από τη στιγμή που θα τεθεί σε ισχύ ο νόμος, θα μπορεί να υποτιμηθεί όλο το χρέος των τραπεζών.

Μόνο που η ΕΚΤ αποδέχεται τους τίτλους αυτού του χρέους ως εγγυήσεις για τις πιστωτικές διευκολύνσεις της. Δεν είναι γνωστό πόσους τέτοιους τίτλους διαθέτει σήμερα η ΕΚΤ, ενώ εκφράζονται και αμφιβολίες για τον ισολογισμό της ιρλανδικής κεντρικής τράπεζας που, εδώ κι ένα μήνα, τροφοδοτεί με μεγάλη ρευστότητα τις τράπεζες. Ο Gilles Moec της Deutsche Bank πιστεύει ότι υπάρχει «εν δυνάμει τρύπα», τόσο στον ισολογισμό της Ιρλανδικής, όσο και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και εξηγεί με το ιρλανδικό νομοσχέδιο την απόφαση της ΕΚΤ να αυξήσει το κεφάλαιό της κατά πέντε δις. Το μήνυμα ελήφθη πάντως στο Δουβλίνο, που υπόσχεται τροποποίηση του επίμαχου άρθρου. Ανεξάρτητα όμως από το τι θα γίνει, καθίσταται όλο και πιο προφανές για μεγάλο αριθμό παρατηρητών ότι είναι και αδύνατη και μη ορθή, από άποψη και δικαιοσύνης και οικονομικής αποτελεσματικότητας, η αποπληρωμή του συνόλου του «βουνού χρέους» και ότι, η λογικότερη λύση, θα ήταν η παραγραφή μέρους του. Κάτι, βεβαίως, που ουδόλως καθησυχάζει τις «αγορές».  

Κόσμος του Επενδυτή, 24.12.2010

Konstantakopoulos.blogspot.com