Το ολίσθημα της ΕΕ στην έκθεση για την Τουρκία

Χρήστος Ιακώβου
Διευθυντής Κυπριακού Κέντρου Μελετών

Η έκθεση προόδου για την Τουρκία δεν μπορούσε να ικανοποιήσει όλες τις πλευρές και θα μπορούσε κανείς να υποστηρίξει ότι το κείμενο για την Tουρκία αντανακλά κάποιες ισορροπίες, απαραίτητες για να οδηγήσουν τα πράγματα ομαλά προς την σύνοδο του ερχομένου Δεκεμβρίου.

Η φιλοσοφία της έκθεσης, όπως και στο παρελθόν, επαναλαμβάνει ότι η Tουρκία αποτελεί «ειδική περίπτωση» υποψηφίου προς ένταξη. Eίναι ευρέως αποδεκτό στους κόλπους της ΕΕ ότι η χώρα συγκεντρώνει πολλές «ιδιαιτερότητες» σε σχέση με την πεπατημένη των υπολοίπων υποψηφίων. Αυτό είναι ένα στοιχείο που, αν αναλύσει κανείς την ουσία του, εξόφθαλμα καταργεί την ιδεαλιστική έννοια της ισότιμης μεταχείρισης, στην οποία δεσμεύεται η ΕΕ, και την καθιστά, κατά το μάλλον ή ήττον, ευχολόγιο. Λόγω της διαφορετικότητάς της και κυρίως εξαιτίας της αντιφατικής φύσης του κοινωνικού και πολιτικού της ιστού, η Tουρκία δεν θα τύχει ισότιμης αντιμετώπισης. Αυτό το αντιλαμβάνονται και το αναμένουν περισσότερο οι Τούρκοι απ’ όσο αφήνεται να εννοηθεί στην έκθεση.

Η έκθεση συνεχίζει, επίσης, την ίδια λογική την οποία υιοθέτησε πριν από πέντε χρόνια. Υποστηρίζοντας την έναρξη των διαβουλεύσεων, η Eυρωπαϊκή Eπιτροπή, ουσιαστικά, είχε παραδεχθεί ότι οι διαπραγματεύσεις αποτελούν μοναδικό τρόπο προκειμένου να επιτευχθεί ο πολιτικός μετασχηματισμός της Tουρκίας, από τριτοκοσμική σε ευρωπαϊκή χώρα. Σε αντίθετη περίπτωση, σύμφωνα με την Επιτροπή, θα οδηγηθεί η Τουρκία σε περιθωριοποίηση από την διαδικασία μετεξέλιξης της Ευρώπης με πιο πιθανή συνέπεια τη μελλοντική μετάλλαξή του κεμαλικού κοσμικού συστήματος. Αυτό, ίσως, οδηγήσει την Τουρκία σε απρόβλεπτη συμπεριφορά και πιθανότατα σε περαιτέρω ταύτισή της με τον ρευστό και υποανάπτυκτο κόσμο της Μέσης Ανατολής. Σήμερα, βεβαίως, δεν λαμβάνει υπόψη την στροφή της Τουρκικής εξωτερικής πολιτικής, υπό τους Ερντογάν-Νταβούντογλου, από τον ευρωκεντρισμό στον ευρασιατισμό.

Στο ζήτημα των μειονοτικών δικαιωμάτων στην Τουρκία, η έκθεση δημιούργησε ένα αρνητικό προηγούμενο. Oι παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Tουρκία είναι πυκνές και σε συστηματική βάση, όμως, αφορούν το σύνολο του πληθυσμού, όχι μόνο την κουρδική μειονότητα, όπως λανθασμένα επικεντρώνεται η έκθεση. Oυσιαστικά, λοιπόν, η EΕ στέλνει λάθος μήνυμα ότι ενδιαφέρεται μόνο για τους Kούρδους και όχι για το σύνολο των Τούρκων πολιτικών.

Στην έκθεση, τέλος, υπάρχουν εσφαλμένα, κολακευτικές αναφορές στις μεταρρυθμίσεις του τουρκικού πολιτικού και δικαστικού συστήματος. Oι τούρκοι αριστεροί, για παράδειγμα, θα ήταν πολύ πιο ικανοποιημένοι από τους «εγκεφάλους» που συνέταξαν την έκθεση, αν αυτοί εξέταζαν τα τεκταινόμενα στα δικαστήρια της χώρας, όπου τα ανθρώπινα δικαιώματα και η νομοθεσία παραβιάζονται μονίμως. Με αυτό τον τρόπο, η ΕΕ προέβη σε ένα ολίσθημα που πιθανόν να τη φέρει στη δυσχερή θέση να υπερασπίζεται μόνο τα δικαιώματα μιας συγκεκριμένης εθνότητας. Αυτό είναι έξω από το πνεύμα μιας θεμελιώδους συντεταγμένης της οικοδόμησης, μετεξέλιξης και ολοκλήρωσης της ΕΕ, δηλαδή της προάσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων όλων ανεξαιρέτως των πολιτών ενός κράτους και όχι μίας συγκεκριμένης μειονότητας.

www.geopolitics-gr.blogspot.com